4
TWEEDE
KAMERVERKIEZINGEN NEDERLAAG
Een dag na de
verpletterende
verkiezingsneder
laag likt links de
wonden. Maar er
wordt ook gefluisterd
dat dit hét moment is
om te gaan samen
werken. Nu echt.
De formatie wordt
gezien als de
lakmoesproef.
Als er ooit een
moment was, is
dat nu heel links
gevloerd is
van GroenLinks verdween die
blauwdruk in de onderste la. Klaver
wilde het eerst op eigen kracht pro
beren. Een succes in 2017, een sof in
2021. Toch denkt hij niet aan opstap
pen. Bij de fractievergadering gister
ochtend stelde Klaver de vertrou
wensvraag aan de oude en nieuwe
fractie, zeggen ingewijden. Hij kreeg
steun.
pogingen tot samenwerking tussen
haar partij en GroenLinks.In de
groepsapps waar PvdA-Kamerlid
Gijs van Dijk in zit, is dat ook hét
gesprek van de dag. ,,Links moet nu
goed gaan nadenken: hoe gaan we
ons herpakken?''
Aan de muur tegenover zijn bu
reau hangt een kunstwerk waarop
in grote letters 'Progressieve Posse'
staat, het was een cadeau van onder
anderen Rutger Groot Wassink, nu
GroenLinks-wethouder in Amster
dam. Daar werd GroenLinks bij de
gemeenteraadsverkiezingen van 2019
de grootste, nu halveerde de steun.
Groot Wassink voelt zich in hoge
mate verwant met Van Dijk. ,,We
denken over heel veel hetzelfde.''
Samenwerking noemt Groot Was
sink op termijn noodzakelijk. ,,Maar
om nu halsoverkop in een fusie te
stappen...'' Op zijn beurt noemt Van
Dijk GroenLinks 'onze natuurlijke
partner'. ,,We hebben de afgelopen
jaren goed samengewerkt met het
woon- en pensioenakkoord. Dat was
de eerste stap. Nu is het de vraag of
we elkaar als links gaan vasthouden
bij de formatie.''
Die wordt gezien als dé lakmoes
proef. De vrees is dat partijen uit
elkaar worden gespeeld: 'we willen
jüllie er wel bij, maar hén niet, hoor.
Die vinden we maar lastig'.
Afspraak
GroenLinks en PvdA hebben vóór de
verkiezingen gezegd dat ze niet zon
der een andere linkse partij de for
matie in stappen. Die afspraak staat
nog, herhaalden zowel PvdA-leider
Ploumen als Klaver gisteren. Al zal
Klaver even hebben moeten slikken
toen Ploumen uit zichzelf óók de
Partij voor de Dieren - de linkse
partij die wél won - in het rijtje
schaarde. Zo was er ook al argwaan
toen Ploumen woensdagavond de
deur naar kabinetsdeelname open
hield door te zeggen dat haar partij
'verantwoordelijkheid kan nemen'.
Ze noemde GroenLinks en SP niet.
Daarbij spookt bij PvdA'ers moge
lijk nog door het hoofd dat Klaver er
misschien wel aan heeft bijgedragen
dat de sociaaldemocraten er na de
historische nederlaag van 2017 niet
in slaagden op te krabbelen. Toen de
GroenLinks-leider in januari een
motie van wantrouwen aankondigde
tegen het kabinet vanwege de Toesla
genaffaire, liet hij toenmalig lijsttrek
ker Lodewijk Asscher - zelf als oud
minister van Sociale Zaken medever
antwoordelijk - geen andere keus
dan op te stappen. Onder nieuwe
In de Regentenkamer bij de
fractie van GroenLinks
spreekt partijleider Jesse
Klaver medewerkers toe.
Achter de deuren klinkt inge
togen applaus. Het is pijnlijk,
erkent Klaver even later. Veel
medewerkers zullen hun baan verlie
zen. Zijn schouders hangen nét iets
meer naar beneden dan anders. De
formatie die de partij maandenlang
minutieus had voorbereid - op alle
onderwerpen liggen mapjes klaar -
is ver uit beeld.
Nog nooit haalden de klassieke
linkse partijen zo weinig zetels:
opgeteld komen ze tot 26. In 2017
waren dat er nog 37, vijfjaar eerder
57. Er heerst onbegrip: de campagnes
liepen toch goed, niemand maakte
kapitale fouten. Wist D66 met Sigrid
Kaag dan zó veel kiezers weg te ka
pen? De klap komt extra hard aan,
zo klinkt het, omdat PVV, Forum
voor Democratie en JA21 samen méér
zetels hebben.
Incasseren
Mentaal is nog niet iedereen klaar om
verder te denken dan de nederlaag,
valt te horen in de wandelgangen
van GroenLinks, PvdA en SP. De
partijleiders willen er al helemaal
niets over zeggen. „Dit is een dag om
de klap te incasseren", zegt een
GroenLinkser.
Er klinken relativerende woorden:
'het is wat het is' en 'we zaten altijd al
op geleende stoelen'. Wel is duidelijk
dat er contacten zijn geweest tussen
de linkse partijen. Wat daarbij is af
gesproken en of er plannen
zijn gemaakt om verder
te praten, daar
over zwijgt
men.
,,Als er ooit
een moment
was om sa
men te werken
of te fuseren, is
dat nu heel links
gevloerd is", zegt
oud-PvdA-minis-
ter Jet Bussemaker,
die eerder betrokken was bij
Blokvorming
Wie naar de voorlopige uitslagen
kijkt - PvdA 9, SP 9 en Groen
Links 8 - denkt: hoelang kan
gedecimeerd links nog weg
duiken voor politieke blokvor
ming, voor een fusie? Eerdere
pogingen tot échte linkse sa
menwerking liepen mis, vaak
omdat er telkens weer een partij
met kop en schouders bo
venuit stak of voor ei
gen glorie wilde gaan.
Zo lag er volgens
toenmalig PvdA-
leider Diederik
Samsom in 2014
al een uitgewerkt
plan voor 'verre
gaande linkse sa
menwerking'
tussen de soci
aaldemocraten
en GroenLinks.
Toen Jesse Klaver
in 2015 aantrad als
nieuwe partijleider
vrijdag 19 maart 2021
Overleeft links zonder
Hanneke Keultjes
Jan Hoedeman
Den Haag
Lilian Marijnissen
(SP) en Jesse Klaver
(GroenLinks) verloren
fors, het aantal zetels
bij de PvdA van Lili-
anne Ploumen (o)
bleef gelijk.
FOTO'S ANP
—Jet Bussemaker, oud-minister
