I
BE
NIEUWS 13
w
GEVANGEN HOGER BEROEP
In New York proberen
dierenactivisten
de rechtbank zover
te krijgen de
'gevangenschap' van
een ongelukkige
olifant in de dierentuin
te beëindigen. Happy
heeft recht op vrijheid,
bepleiten ze.
ieuwsgierig stapte
Happy op de gigan
tische spiegel af. Weten
schappers, onder wie de
beroemde Nederlandse
bioloog Frans de Waal,
hadden hem laten installeren in het
olifantenverblijf van de dierentuin in
het New Yorkse stadsdeel The Bronx.
Met witte schmink tekenden ze een
kruis boven het rechteroog van Azia
tische olifant Happy. Ze bestudeerde
haar kop in de spiegel en onderzocht
wat er toch op haar huid zat, is te zien
op camerabeelden uit 2006. Met haar
slurf raakte ze 47 keer het kruis aan.
Happy herkent zichzelf in de spie
gel, concludeerden De Waal en zijn
team. Ze is daarmee de eerste olifant
in het selecte gezelschap van dieren
die zelfbewustzijn kennen: mensen,
apen en dolfijnen. Olifanten zijn in
telligente, sociale dieren, en Happy
bleek een bovengemiddeld intelli
gente, sociale olifant. Dieren die de
spiegeltest doorstaan, zijn in staat
empathie te tonen, denken weten
schappers.
De test is nu een bewijsstuk in een
bijzondere rechtszaak. Dierenrech-
tengroep Nonhuman Rights Project
(NhRP) sleepte de dierentuin waar
olifant Happy (49) al ruim veertig
jaar woont voor de rechter. Happy
wordt onrechtmatig gevangen ge
houden, stelt de groep, en moet wor
den overgeplaatst naar een gespecia
liseerde opvang. Deze maand besluit
de hoogste rechtbank van de staat
New York of het hof in een hoger
beroep de theorie van de dieren-
rechtengroep onder de loep wil
nemen: Happy heeft als 'persoon'
recht op lichamelijke vrijheid.
Kunstjes
Happy werd in 1971 met zes andere
olifantenkalveren gevangen in Thai
land en naar Amerika gebracht. De
zeven olifanten werden vernoemd
naar de zeven dwergen van Sneeuw
witje. Sinds 1977 woont Happy in
The Bronx, waar ze in de jaren 80 nog
kunstjes deed en toeristenritjes ver
zorgde. Ze had aanvankelijk gezel
schap van Grumpy, maar die werd in
2002 aangevallen door twee andere
olifanten en kreeg vanwege ernstige
verwondingen een spuitje. Een
nieuwe kameraad werd niet veel later
ziek. Sinds 2006 is Happy alleen.
The New York Times noemde haar
eens 'de eenzaamste olifant' van de
dierentuin.
NhRP heeft namens Happy een
verzoek gedaan om habeas corpus,
een rechtsmiddel om de wetmatig
heid van iemands detentie te bepa
len. Gevangenneming mag volgens
dit principe alleen op basis van een
bevel van de rechter. Als de recht
bank oordeelt dat het ook van toepas
sing kan zijn op een olifant, betekent
dat feitelijk dat Happy juridisch als
een persoon wordt gezien. NhRP-ad-
vocaat Steven Wise heeft zich opge
worpen als haar raadsman, nadat hij
eerder al vergelijkbare zaken voerde
namens chimpansees.
De gedachte van Wise: bedrijven,
scholen en kerken worden voor de
wet soms ook gezien als persoon,
zodat ze op sommige vlakken de
zelfde dingen kunnen doen als men
sen. Vastgoed bezitten bijvoorbeeld,
of contracten sluiten. Het idee van
wie wettelijk meetelt als persoon
is bovendien wel vaker bijgesteld.
Zo werden vrouwen en zwarte men
sen lang niet als volwaardig gezien.
,,Ze waren mens, maar juridisch
gezien geen persoon'', zegt Wise.
Zijn conclusie: een persoon is een
drager van rechten of plichten, en dat
kan ook een dier zijn.
Grote juristen en filosofen hebben
zich achter de vrijheidsstrijd voor
Happy geschaard. Laurence Tribe,
voornaam rechtenprofessor aan
Harvard, verzekerde de rechtbank
dat de vrijheid en persoonsstatus
van de olifant onderdeel zouden
moeten zijn van de 'nobele traditie
van uitbreiding van het aantal
rechtsdragers'.
Zelfs een groepje theologen schreef
een steunbrief. In de dierentuin kan
Happy niet leven zoals God het heeft
bedoeld, oordelen ze. 'Niet-mense-
lijke dieren behoren toe aan God, niet
aan ons.' Een onlinepetitie om Happy
over te brengen naar een ruime oli-
fantenopvang is bijna
1,4 miljoen keer ondertekend.
Rechter Alison Tuitt vonniste eer
der dat ze 'helaas' gebonden was aan
eerdere uitspraken dat een dier voor
de wet geen persoon met rechten kan
zijn, ook al vond ze het pleidooi van
NhRP 'extreem overtuigend'. ,,Happy
is meer dan alleen een juridisch ding
of eigendom. Ze is een intelligent,
autonoom wezen dat met respect en
waardigheid moet worden behan
deld en dat mogelijk recht heeft op
vrijheid.''
Hel op aarde
Happy is op het moment niet zicht
baar voor publiek - het deel van de
dierentuin waar ze verblijft, is in de
winter gesloten. NhRP klaagt dat
Happy in de koude maanden in een
raamloze betonnen stal verblijft.
„Olifanten in het wild brengen hun
leven niet staand op één plek door,
zonder te bewegen. Ze is depressief'',
zegt Wise. ,,De dierentuin probeert
haar in leven en gezond te houden,
maar heeft geen idee van haar sociale,
emotionele of psychologische be
hoeften.'' Olifanten leven in familie
groepen, benadrukt hij. ,,Ze hebben
moeders, tantes, zussen. En Happy
Olifanten
hebben
moeders,
tantes en
zussen, Happy
is alleen
is helemaal alleen. Zoiets is de hel op
aarde voor een olifant.''
De dierentuin in The Bronx blijft
erbij dat Happy prima verzorgd
wordt, volgens alle richtlijnen. Ze
kan twee andere olifanten aanraken
en horen, al heeft ze wel een apart
verblijf omdat ze het niet met elkaar
kunnen vinden, aldus directeur Jim
Breheny. Happy vertoont 'geen teke
nen van fysieke of psychologische
stress' en heeft een sterke band met
haar verzorgers, stelt de dierentuin.
Juist het verbreken van die contac
ten en een lange reis naar een olifan-
tenopvang elders in het land zou
schadelijk kunnen zijn, meent de
dierentuin. Daar is bioloog Frans
de Waal het mee eens. ,,Een oude
olifant verhuizen naar een nieuwe
omgeving is niet altijd het beste,
zeker als ze daar geen andere indivi
duen kent.''
Als het niet lukt een verhuizing
af te dwingen in de rechtbank is
advocaat Wise vast van plan voor
een ander dier opnieuw een zaak
te beginnen, net zo lang tot een
Amerikaanse rechtbank zich over
de fundamentele rechten van het
dier wil buigen. ,,Sommige soorten
horen gewoon niet thuis in een
dierentuin.''
maandag 15 maart 2021
GO
'Olifant Happy heeft recht op
haar persoonlijke vrijheid'
Karlijn van Houwelingen
New York
In 2019 demon
streerden mensen
al bij de dierentuin
voor de vrijlating
van Happy. fotos gigi
GLENDINNING, LUKAS MAVERICK
- Steven Wise,
advocaat
