Eerste vaccins in Afrika:
NIEUWS 15
CORONA INENTINGEN
Zuidoost-Afrika
veert op nu ook daar
coronavaccins worden
afgeleverd. Lieke van de
Wiel, de Nederlandse
adjunct-directeur van
Unicef voor die regio,
ziet dat armoede er
sterk is toegenomen
als gevolg van de
pandemie.
ijna negen maanden is
ernaartoe gewerkt, en nu
is het zo ver: de eerste
vaccins zijn in Afrika
afgeleverd. Ivoorkust en
Ghana hadden maandag de primeur.
Kenia, Angola, Rwanda, Oeganda en
Malawi volgden.
Achter de schermen werkten de
Wereldgezondheidsorganisatie
(WHO), Unicef, Gavi en andere insti
tuten samen in het Covax-pro-
gramma, financieel gesteund met
donaties van de Europese Unie. Doel
van het programma is te voorkomen
dat landen die niet de middelen had
den om vaccins aan te schaffen, de
boot zouden missen.
,,Het is een hoopvolle week'', zegt
Lieke van de Wiel van Unicef. Ze
coördineert vanuit haar kantoor in
Nairobi, Kenia, met haar team de
vaccinatie-organisatie in 21 Afri
kaanse landen. Haar immense
werkgebied loopt grofweg van
Zuid-Afrika tot aan Zuid-Soedan.
Madagascar en de Comoren horen
er ook bij.
Er wordt hoop gevestigd op het
vaccinatieprogramma, zo lees je uit
de enthousiaste verhalen en de foto's
waarmee de Afrikaanse media uit
pakken. Het is vergelijkbaar met de
euforie in Europa toen hier de eerste
spuiten konden worden gezet. Want
al zijn de besmettingscijfers relatief
laag in Afrika, mede vanwege een
overwegend jonge bevolking - de im-
pact van de pandemie is onevenredig
groot.
De moeizaam verkregen economi
sche groei van menig Afrikaans land
in de laatste tien jaar is door de pan-
demie vrijwel weggevaagd. Econo
mieën zijn gemiddeld met 6 procent
gekrompen. Het toerisme is dood.
In het enorme gebied dat Van de
Wiel onder haar hoede heeft, is de ar
moede onder kinderen tot 18 jaar met
gemiddeld 10 procent toegenomen.
In landen als Mozambique en Zam
bia zelfs met meer dan 20 procent.
,,Het komt erop neer dat nog eens
II miljoen kinderen onder de armoe
degrens leven en die komen bij die
III miljoen die er al waren. De impact
is echt enorm.''
We moeten blijven
onderhandelen met
farmaceuten, want er
blijft geld nodig
Haar team verwerkt dagelijks vele
mails die de levering van vaccins be
vestigen. Foto's van klinieken die zijn
ingericht, naalden die zijn aangevlo
gen, foto's van zorgpersoneel dat is
uitgerust en klaarstaat. Het wordt al
lemaal gecontroleerd in Nairobi,
want alleen als een land aantoonbaar
klaar is om te kunnen vaccineren
worden de doses daadwerkelijk ver
stuurd. Een onafhankelijke commis
sie waakt erover dat er nergens boch
ten worden afgesneden.
60.000containers
Landen die meedoen aan Covax kun
nen tot het einde van het jaar 20 pro
cent van de benodigdheden voor vac
cinatie aangeleverd krijgen. Dat wil
bijvoorbeeld ook zeggen dat ruim
60.000 containers moeten worden
afgeleverd om gebruikte naalden vei
lig te verzamelen.
In eerste instantie worden de
meest kwetsbare Afrikanen gevacci
neerd: de ouderen, de zieken en ook
de gezondheidsmedewerkers. Van de
Wiel: ,,Dat geeft al ontzettend veel
bescherming, maar het is niet vol
doende.'' Want als je de scholen wil
heropenen, wordt het gecompliceer
der, zegt ze. Onderwijs is essentieel.
Er is in veel landen iets opgestart wat
lijkt op onze oude schooltelevisie,
maar van onderwijs met bijvoorbeeld
iPads als in Nederland is geen sprake.
,,Als we de kinderen niet terugkrij
gen naar school, is het gevaar dat ze
nooit meer terugkomen. Vandaar dat
we moeten blijven onderhandelen
met de farmaceutische industrie en
ook met donorlanden, want er blijft
geld nodig om gaten te dichten.''
Unicef moet er nog hard aan trek
ken dit voor elkaar te krijgen, vreest
Van de Wiel. Het wordt ook lastiger
om aan geld voor Afrika te komen,
omdat ook veel rijke landen lijden
onder economische krimp. Prioritei
ten schuiven en er komt gewoon
minder geld beschikbaar voor inter
nationale solidariteit. ,,Dat is heel
zorgwekkend. Iedereen moet gelijke
kansen hebben op een gezonde toe
komst. Deze last moeten we delen.
Dat is in de eerste plaats een kwestie
van solidariteit, maar ook een argu
ment voor de rijke landen voor hun
eigen gezondheid.''
Als Nederland al moeite heeft een
efficiënte vaccinatie-organisatie op
touw te zetten, hoe moet dat dan in
straatarme landen als Malawi? De op
dracht wordt niet gemakkelijker als
een diepgevroren vaccin verscheept
moet worden naar landen waar de
temperatuur tot boven de 40 graden
kan stijgen.
Vriesboxen
Juist Unicef speelt zo'n belangrijke
rol in het gevecht tegen corona, om
dat het als geen andere organisatie al
bezig is met allerlei vaccinatiepro
gramma's. Er was daarom al een net
werk opgezet van vriesboxen die
werken op zonne-energie. ,,We doen
twee miljard routine-immunisaties
per jaar. Alle kinderen die zijn gebo
ren hebben mazelen-, pokken- en
andere vaccins gehad. En ook dat
moet doorgaan, anders heb je straks
een nog groter probleem.''
Vertrouwen in vaccinatie houden
is een bijkomende opgave. President
Nana Akufo-Addo van Ghana en zijn
vrouw lieten zich maandag live vacci
neren op nationale televisie. Niet
omdat ze voordrongen, maar omdat
veel Ghanezen eerst willen zien dat
de president het durft. Er doen bi
zarre verhalen de ronde, bijvoorbeeld
dat je onvruchtbaar wordt van het
vaccin of dat het dna zou veranderen.
De vaccinatie wordt evenmin ver
gemakkelijkt doordat in het Westen
allerlei complottheorieën de ronde
doen, weet Van de Wiel: „Natuurlijk
volgen jongeren in Afrika dat ook via
de sociale media. Wij overleggen met
regeringen en religieuze leiders om
het belang voor de vaccinatiepro
gramma's toe te lichten. Via sociale
media proberen we ook via de jonge
ren de ouderen te bereiken. Gelukkig
zien ze beelden van de vaccinatie die
op gang komt in China, Europa en de
VS en dat helpt om het belang ervan
te onderstrepen.''
vrijdag 5 maart 2021
GO
'Een hoopvolle week'
Bob van Huët
Rotterdam
i
- Lieke van de Wiel, Unicef
Minister
Patrick Achi van
Ivoorkust krijgt
zijn inenting in
Abidjan. foto afp
Lieke van de
Wiel, coördinator
van het vaccina
tieprogramma
namens Unicef.
FOTO UNICEF
Een lading AstraZeneca-vaccins wordt vervoerd op het vliegveld van Lagos,
Nigeria. De partij kon worden verkregen via het Covax-programma. foto anp
