1 jaar corona
in Nederland
Hoe langer de coronacrisis duurde, hoe minder de
aandacht voor de levens die het virus eiste. Andere
problemen vochten om voorrang. ,,Het is bijna alsof
het leven van een kwetsbare oudere niet meer telt."
'Ouderen
krijgen
een bordje
om
gehangen:
voldoende
van het
leven
gehad'
14
aten we beginnen met een kleine en,
toegegeven, enigszins morbide quiz.
In welke Nederlandse gemeente vie
len per hoofd van de bevolking de
meeste dodelijke coronaslachtoffers?
De antwoordopties: A. Uden, B.
Zandvoort, C. Peel en Maas, D.
Heerde.
En vraag 2: in welke provincie
sloeg het virus qua dodelijkheid het
hardste toe, opnieuw per hoofd van
de bevolking? A. Noord-Brabant, B. Limburg,
C. Zuid-Holland, D. Overijssel.
De kans is groot dat u, als u de afgelopen
365 dagen het coronanieuws een beetje ge
volgd hebt, twee keer A invulde op uw denk
beeldige antwoordformulier. Durfals gingen
misschien voor C en A, of D en A.
Dat het juiste antwoord twee keer B is -
Zandvoort en Limburg - zal niemand serieus
hebben gedacht. En toch is het waar.
Om met Zandvoort te beginnen: daar stier
ven tot nu toe 41 mensen aan corona, volgens
de officiële registratie van het RIVM. Dat zijn
er omgerekend 240 per 100.000 inwoners, en
daarmee laat de badplaats de Brabantse ge
meenten Bernheze en Cranendonck achter
zich. Zelfs de mensen in de badplaats zelf had
den het antwoord vermoedelijk fout gehad.
Telefoontjes naar de gemeente en naar GGD
Kennemerland, waar Zandvoort onder valt,
leveren verraste en zelfs enigszins verbouwe
reerde reacties op. ,,Dat is niet een lijstje
waarin je bovenaan wilt staan'', zegt een
woordvoerder van de gemeente. Het dorp met
17.000 inwoners kreeg te maken met twee uit
braken in verzorgingstehuizen, waarbij in to
taal 34 bewoners stierven. Die cijfers hebben
het gemiddelde sterk omhoog gehaald, ver
moedt de woordvoerder.
De koppositie voor Limburg in het provin
cieklassement is misschien nog opvallender.
In de beeldvorming was Noord-Brabant van
begin af aan namelijk dé coronabrandhaard
van Nederland. Op de dag van de eerste Ne
derlandse besmetting zag Loon op Zand
zwart van de media. Toen in Erp vijf mensen
overleden, werden de inwoners van het dorp
zo vaak benaderd door de pers, dat ze er ture
luurs van werden. En toen begin dit jaar ein
delijk een eerste prik gezet kon worden,
kwam die terecht in de arm van een Brabantse
verpleegster, in Veghel. Want dat lag mid
denin de zwaarst getroffen provincie, niet
waar?
Niet waar, inderdaad. Per 100.000 inwoners
vielen 126 Limburgse coronadoden, tegenover
111 Brabanders. Het landelijk gemiddelde is 88,
ook Zuid-Holland zit daar fors boven.
Beeldvorming
Christian Hoebe, infectie-arts bij de GGD
Limburg-Zuid en hoogleraar sociale genees
kunde aan de universiteit van Maastricht, ver
baast zich al langer over de minieme rol die de
provincie in de beeldvorming heeft. ,,Het gaat
altijd over Brabant, terwijl Limburg in de eer
ste golf relatief al meer slachtoffers telde.''
Net als bij de buren begon het met carnaval.
,,Het kwam eigenlijk van twee kanten. Vanuit
de wintersportgebieden, en van vlak over de
grens, in de regio Heinsberg in Duitsland,
waar een grote hotspot was. We hebben ach
teraf geconstateerd dat het virus van daaruit
flink om zich heen gegrepen heeft.''
Waar Noord-Brabant in de tweede golf uit
de top drie van zwaarstgetroffen regio's tui
melde, stond Limburg daar wederom in, ach
ter Zuid-Holland en Overijssel. ,,We hebben
eigenlijk twee keer een grote golf gehad, ook
qua doden'', zegt Hoebe.
Hoe het kan dat Limburg zo hard getroffen
is, zal de komende jaren aangetoond worden
in dikke stapels onderzoeksrapporten. De
hoge gemiddelde leeftijd speelt mogelijk een
rol, vaak wordt ook gewezen op de grote vee
stapel en de luchtkwaliteit.
Maar dSt we eigenlijk helemaal niet weten
waar in Nederland in de tweede golf de doden
vielen, legt iets anders bloot. Coronadoden
Oversterfte Nederland
Ziekenhuisopnames
coronapatiënten
hebben hun gezicht verloren, en misschien
verloren ze daardoor ook wel aan betekenis in
het debat.
Aan het begin van de crisis was elke dode
een verhaal. Het eerste officiële Nederlandse
slachtoffer, een 86-jarige man uit Oud-Beijer-
land, was een 'ontzettend lieve en vrolijke
man', tekende deze krant op. Hij ging meer
dere keren per week bridgen, en deed nog zelf
zijn boodschappen. Beelden van een rouw
stoet in Brabant, omzoomd door een erehaag
van dorpsbewoners, bezorgden half Neder
land tranen in de ogen.
Nu worden de dodencijfers vaak niet eens
meer vermeld. Dagelijks zijn het er nog steeds
zestig tot negentig. Dagelijks zijn er dus ook
zestig tot negentig coronabegrafenissen.
De tweede golf eiste - officieel - ruim 9300
doden, drieduizend meer dan de eerste. Maar
de focus ligt nu elders. De grote vraag is of we
weer naar school en naar de kroeg kunnen, en
vooral: hoe snel.
,,De aandacht gaat nu heel sterk naar andere
groepen die er ook heel miserabel aan toe
zijn'', zegt Theo Boer, hoogleraar medische
ethiek aan de Protestantse Theologische Uni
versiteit in Groningen. ,,Dat is terecht: je moet
je aandacht verdelen. Het redden van oude,
zieke mensen is een groot goed, maar het red
den van een samenleving die naar de galle-
miezen dreigt te gaan is óók een opdracht.''
Bovendien, zegt Boer, de medemenselijkheid
in de eerste golf moet ook weer niet overdre-
ZATERDAG 27 FEBRUARI 2021 GO
De doden
worden
kille cijfers
SANDER VAN MERSBERGEN
In één jaar corana stierven er bijna
18.000 mensen méér dan verwacht
5000
Aanta overledenen
4000
3000
2000 Verwacht aantal overledenen
1000
O
Bron: CBS
2020
2021
700
600
500
400
300
200
100
23 mrt
Verscherping
maatregelen
(intelligente
lockdown)
15 mrt
Sluiting
scholen,
horeca
27feb
Eerste
officiële
Covid-
geval
Feb
Mrt
Apr
