'Laten we het falen
meer omarmen'
Dat vind ik zo fijn aan mijn huidige baan:
ik mag lekker twijfelen en altijd verder
onderzoek doen.''
,,We nemen de hele dag door beslissingen,
maar dat betekent niet dat je altijd in
tweestrijd zit. Voor veel beslissingen volg
je automatisch een gevoel of overtuiging.
Als we grotere, bewuste keuzes moeten
nemen, vinden we dat vaak wel moeilijk.
We hebben in ons brein twee systemen
die vaak in een soort competitie met elkaar
zijn, dat zie je ook in hersenonderzoek.
Aan de ene kant heb je het subcorticaal
systeem, ook wel het krokodillenbrein
genoemd, omdat het evolutionair heel oud
en primair is. Dit systeem zorgt er bijvoor
beeld voor dat je cravings hebt, dat je iets
wilt najagen waar je een pleziergevoel bij
krijgt. Aan de andere kant heb je de cortex,
aan de buitenkant van je hersenen. Dit zijn
de gebieden die later in de evolutie zijn
ontstaan en ervoor zorgen dat je meer
rationele afwegingen maakt en ook aan
de toekomst denkt. Welk systeem de over
hand heeft, verschilt per persoon. Sommi
ge mensen zijn gevoeliger voor het na
jagen van hun primaire cravings dan
anderen. Dat kan spelen bij de vraag of
je wel of niet die dure jas koopt, maar
ook verslavingen hangen hiermee samen.
Je kunt je hersenen wel trainen om meer
zelfcontrole te krijgen, bijvoorbeeld door
middel van meditatie.''
Houdt u van tweestrijd?
,,Ik vind twijfelen prettig, ja, zeker in mijn
werk. Stel dat je arts bent en naar de
buitenwereld moet uitstralen dat je iets
zeker weet, dat lijkt me heel moeilijk.
Tijdens mijn studie psychologie werkte
ik bij een instituut voor kinderen met leer
problemen. Ik moest daar beslissingen
nemen over schoolkeuzes voor die kinde
ren, die mede hun toekomst bepaalden.
Ook al dacht ik altijd goed na over mijn
beslissingen, ik bleef maar twijfelen. Had
ik het allemaal wel echt goed onderzocht?
,,Bij een keuze hoort altijd verlies. Je
verliest immers de opties waarvoor je niet
hebt gekozen. Als je veel opties hebt, geeft
dat stress omdat je ook veel verlies lijdt.
Vooral de huidige generatie twintigers
heeft daar veel last van, zij hebben veel om
uit te kiezen - meer dan vroeger. Het is
mooi dat iedereen nu kan groeien in een
richting waar je hart ligt, maar twijfel is de
keerzijde daarvan. Ik ben van mening dat
bepaalde grote keuzes op te vroege leeftijd
genomen moeten worden. Je kunt pubers
wel een studie laten kiezen, maar ik denk
dat er meer wegen moeten worden inge
bouwd waarop ze nog kunnen twijfelen,
terugkeren of wisselen. Kenmerkend aan
het brein van pubers is dat ze beslissingen
nemen met het primaire systeem en
minder nadenken over consequenties
op langere termijn. Dat is functioneel:
als tiener moet je eropuit en niet de hele
tijd de hand van je ouders vasthouden. De
hersenen zijn zo gerijpt dat je in deze peri
ode meer de spanning opzoekt en gevoelig
bent voor wat je leeftijdsgenoten ergens
van vinden. Dat is goed, jongeren zijn niet
bang en proberen graag nieuwe dingen
uit. Maar het nemen van belangrijke
beslissingen die je toekomst bepalen kun
nen we volgens mij beter een paar jaar
uitstellen.''
,,Daar is geen goed antwoord op, want wat
is de beste beslissing? Er worden onderzoe
ken gedaan waarbij jonge kinderen moeten
kiezen: nu één marshmallow die ze meteen
mogen opeten, of een halfuur wachten en
dan krijgen ze er twee. Onderzoeken van
dezelfde soort worden ook met volwasse
nen gehouden: nu 5 euro of een jaar wach
ten en dan 20 euro krijgen? Daarbij moet je
steeds afwegen: wat is nu belangrijk voor
mij en wat is later belangrijk? En dan doen
we altijd alsof wachten beter is en een keu
ze voor de lange termijn de beste. Maar is
dat wel zo? Als je leeft in moeilijke omstan
digheden waarin de situatie van dag tot
dag kan verschillen, of als je niet zoveel
vertrouwen hebt in de maatschappij, is de
keuze voor de lange termijn dan altijd de
meest verstandige? Het is ook goed dat niet
iedereen hetzelfde is, dat er impulsieve
mensen bestaan en wat meer behoudende.
Of een beslissing juist is, hangt van zoveel
dingen af. En ook: als het niet goed uitpakt,
was het dan geen goede beslissing? Er valt
veel te leren van een keuze die anders uit
pakt dan gehoopt. Het zou mooi zijn als we
ook het falen meer zouden omarmen.''
Eveline Crone (45)
is hoogleraar ont-
wikkelingsneuro-
wetenschap aan de
Erasmus Universiteit
Rotterdam. Ze schreef
onder meer Het puber
einde brein.
Twijfelen we de hele dag door?
Kunnen we wel omgaan met het nemen
van grote beslissingen?
Hoe neem je de beste beslissing?
ZATERDAG 27 FEBRUARI 2021 25
