'Het is de kunst op
je gevoel te vertrouwen'
Over het nut van twijfelen
We hebben veel te kiezen, dus we twijfelen wat af. Drie experts over
tweestrijd en besluiteloosheid: ,,Je leert van een keuze die anders uitpakt.''
,,Dat je hart de ene kant op wil en je ver
stand de andere kant. En dat je dan toch je
hart volgt. Althans, dat doe ik, vooral bij
grotere beslissingen. Hoe ouder ik word,
hoe meer ik op mijn intuïtie vertrouw.''
,,Nee, meestal zijn de systemen in je brein
die betrokken zijn bij beslissingen, het met
elkaar eens. Krijg je oesters voor je neus
terwijl je ze niet lust, dan zegt je hoofd:
weg ermee. Bij grotere beslissingen willen
de systemen soms elk een andere kant op.''
Dus toch tweestrijd.
,,Ja. Je ziet dat het gemiddelde stressniveau
de laatste decennia is toegenomen. Door
onze smartphone brengen we steeds
minder tijd ongestoord alleen door. Dat
zorgt voor continue drukte in je hoofd.
Ten tweede moeten we steeds meer keuzes
zelf maken. Drie generaties geleden hoef
den jongeren doorgaans niet na te denken
over wat ze gingen studeren, dat kon vaak
niet eens. Beroepskeuze was er meestal ook
niet, of beperkt. Soms koos je niet eens je
eigen partner uit. Dat is in relatief korte
tijd enorm veranderd en het aantal keuzes
neemt nog steeds toe.''
,,Sinds we geluk goed meten, zie je dat
mensen in West-Europa de afgelopen
halve eeuw iets gelukkiger zijn geworden,
maar de oorzaak is niet makkelijk aan te
wijzen. Ik denk dat het meer voordelen dan
nadelen heeft om de grotere keuzes in het
leven zelf te kunnen maken. Het risico is
wel dat mensen druk ervaren, en dat geluk
deels wordt beschouwd als maakbaar. Als
je zelf hebt gekozen en het pakt niet goed
uit, heb je het dus aan jezelf te wijten. Als
je dan niet gelukkig bent, ben je een loser.
Terwijl dat absoluut niet zo is.''
,,Keuzestress voelt als extreme onzekerheid
en mensen die van nature onzeker zijn,
hebben meer keuzestress. Het heeft veel
met het soort keuze te maken en de emotie
die daarmee samenhangt. Sommige
mensen krijgen het niet voor elkaar een
keuze te maken voor een paar nieuwe
schoenen, maar kiezen met het grootste
gemak een wasmachine. Daar is minder
emotie aan verbonden. Koop dus schoenen
zoals je een wasmachine koopt. Maak een
lijstje met eisen en zoek daar gericht naar.
Vind je een paar dat voldoet, zoek dan niet
verder. Bij een kleine beslissing is het vaak
goed je rationele systeem de overhand te
laten nemen. Dat werkt natuurlijk niet zo
makkelijk als de keuzes ingewikkelder
worden, zoals bij een huis, baan of relatie.''
,,Een deel van mijn onderzoek dat ik heb
beschreven in mijn boek Het slimme onbe
wuste gaat hierover. Een grote beslissing
moet een intuïtieve beslissing zijn. Voel je
nog niets, stel de beslissing dan uit, als dat
kan. Spreek met jezelf een moment af dat
je de knoop doorhakt, bijvoorbeeld vier da
gen later. In de tussentijd kun je informatie
verzamelen. Neem afstand, ga iets anders
doen en tegen de tijd dat je de knoop moet
doorhakken, voel je vaak wat je moet doen.
Dat zijn meestal de beste beslissingen. Het
is de kunst op je gevoel te vertrouwen. Dat
is misschien wel het moeilijkste gedeelte.''
'NEEM GROTE
BESLISSINGEN
OP INTUÏTIE'
TEKST MARIËTTE MIDDELBEEK ILLUSTRATIES JASMIJN EVANS
Ap Dijksterhuis (52)
is hoogleraar sociale
psychologie aan de
Radboud Universiteit in
Nijmegen. Hij schreef
Op naar geluk, Het
slimme onbewuste en
Wie (niet) reist is gek.
Wat betekent tweestrijd voor u?
Staat de mens van nature in dubio?
Word je wel gelukkig van zo veel opties?
Al die keuzes maken ons knap onzeker.
Hoe ga je dan te werk?
22
