12 NIEUWS
TWEEDE KAMERVERKIEZINGEN VERKIEZINGEN IN CORONATIJD
Nederland gaat
stemmen tijdens
een pandemie.
In enkele andere
landen hebben ze
daar al ervaring
mee. Advies: goede
voorbereiding is
goud waard.
dagen tot de
verkiezingen
Een welvarend en dichtbevolkt
land houdt verkiezingen op een
moment dat de twijfel over de
coronamaatregelen groeit, terwijl
er ook vrees is voor een derde be-
smettingsgolf. Dat vinden ze wel
interessant bij de Internationale
Stichting voor Electorale Systemen
(Ifes). Deze in Washington geves
tigde onafhankelijke denktank
doet wereldwijd onderzoek naar
verkiezingen en heeft kantoren in
25 landen. Daarin bespreken de
medewerkers tegenwoordig vooral
de do's and don'ts van stemmen tij
dens een pandemie.
Er is daarmee het afgelopen jaar
veel ervaring opgedaan, zegt Staf
fan Darnolf, mondiaal adviseur van
Ifes. Samen met onderzoeker Fer
nanda Buril vertelt hij erover via
een videoverbinding. Één conclu
sie hebben ze al: als je voldoende
middelen inzet en je verkiezingen
professioneel organiseert, hoefje ze
niet uit te stellen.
Zuid-Korea, waar in april vorig
jaar 29 miljoen mensen midden in
een pandemie gingen stemmen,
zette heel veel middelen in. Dat
werd een succesverhaal: de op
komst was 66 procent (de hoogste
in bijna dertig jaar) en de weken na
verkiezingsdag gaven geen stijging
van het aantal besmettingen te
zien. ,,Wat daar gebeurde, kun je de
Rolls Royce-versie van verkiezin
gen in een pandemie noemen'',
zegt de in Zweden geboren Dar-
nolf. Het toch al gedisciplineerde
Aziatische land had gezorgd voor
medische mondkapjes en medi
sche handschoenen voor stembu
reauleden. Bij de deur werd de
temperatuur van iedere kiezer -
met mondkapje - gemeten; wie
koorts had, kon in een geïsoleerd
lokaal stemmen. Het was allemaal
uitstekend georganiseerd en werd
uitstekend nagevolgd, maar het
was ook ontzettend duur. In de
meeste landen waar Ifes werkt, is
dat niveau niet haalbaar.
Nieuw-Zeeland scoorde ook
goed. ,,Prima informatievoorzie
ning, goede faciliteiten voor vroeg
tijdig stemmen en veel minder
duur dan Zuid-Korea'', zegt Buril.
Noord-Macedonië sprong eruit
met mobiele stembureaus bij te
huizen en ziekenhuizen, waar ook
besmette kiezers konden stem
men. Extra geschoolde teams uit de
gezondheidszorg bemanden deze
stembureaus. Heel veel mensen
gingen er uiteindelijk niet stem
men, maar de voorzorg was voor
beeldig.
Ramen open
Toch zijn de basisregels geen ho
gere wiskunde. Ifes adviseert: draag
allemaal een masker, de mensen in
het stembureau én de stemmers.
Zie erop toe dat de regel van
1,5 meter wordt nageleefd en zet de
mensen van het stembureau ver uit
elkaar. Darnolf: ,,Ik hoop dat het in
maart niet vriest bij jullie, maar
zorg ervoor dat de ramen openstaan
en de lucht circuleert. Dat is enorm
belangrijk om het besmettingsri
sico te verlagen.''
Bij verkiezingen in het voorjaar
van 2020 werd er wereldwijd nog
veel gepoetst met desinfectiemid-
delen. ,,We weten inmiddels dat
het belangrijker is te zorgen voor
frisse lucht en iedereen maskers te
laten dragen. Met de nieuwe vari
anten kun je beter twee maskers
over elkaar dragen in plaats van één.
Veel landen zijn wat traag met het
doorvoeren van dat soort dingen.''
De reputatie van Nederlanders
als vrijheidslievend, individualis
tisch en soms knap eigenwijs volkje
kennen ze ook in Washington. Die
kenmerken van de volksaard ko
men in het stembureau samen. Los
van alle coronapreventie zou Dar-
nolf de stembureauleden voorbe
reiden op problemen. Wie doet wat
als er luidruchtige kiezers binnen
komen, die bijvoorbeeld weigeren
een mondkapje te dragen? ,,Maak
daarover goede afspraken. Ik denk
niet dat Nederlanders het op prijs
stellen als er politie bij al die stem
bureaus aanwezig moet zijn.''
De Braziliaanse onderzoeker Bu-
ril was vorig jaar waarnemer bij de
verkiezingen in Servië. Toen ze
naar huis vloog, stapte ze over op
Schiphol, waar ze een van de beste
controles van mensen in een rij zag.
,,Dat was bij de McDonald's. Een
medewerker deed dat heel per
soonlijk: 'u staat goed, u staat te
dichtbij'; enzovoort. Het was voor
beeldige crowd management. Zo ie
mand die de kiezers aanspreekt op
precies de juiste toon, wil je bij elk
stembureau.''
Wat corona betreft, liep alles ook
goed bij de zo betwiste Ameri
kaanse presidentsverkiezingen, al
dus de onderzoekers. Het stemmen
per post werkte, vooral doordat een
aantal Amerikaanse staten hun er
varingen daarmee tijdig hadden ge-
Het is voor nieuwe
partijen moeilijker
kiezers te bereiken
Zorg dat de ramen
openstaan en de
lucht circuleert
vrijdag 26 februari 2021
Stemmen en corona: meestal
Bob van Huët
Rotterdam
Het aftellen naar de
Tweede Kamerverkie
zingen op 17 maart is
begonnen. Deze krant
brengt tot die tijd een
dagelijkse verkiezings
pagina. Hierop bieden
we u een mix van inter
views met lijsttrekkers,
inzichtgevende artike
len over verkiezings
thema's en actuele
campagneverhalen.
- Fernanda Buril, Ifes
- Staffan Darnolf, Ifes
