PI
K^Sll
T
Documentaire over Pelé blijft
hangen in heldenverering
15
In tranen om tijd van
seks en criminaliteit
ff l UJPH
IIB,
l i
WK ?-
YAB YUM
lyn
--
Daar kan alleen empa
thie en oprechte inte
resse van de persoon
achter de camera aan
ten grondslag liggen.
Een goede documen
taire overstijgt zijn
eigen onderwerp, dat
heeft Van 't Hek goed
begrepen.
andere mensen zagen het totaal niet
zitten voor de camera te verschijnen.
„Mannen hebben daar hun uiteinde
lijke echtgenotes ontmoet en die
hebben inmiddels kinderen. En zij
weten niet hoe hun ouders ooit bij
elkaar kwamen.''
Maar de voornaamste reden om
met een grote boog om Van 't Hek
heen te lopen, was het feit dat Yab
Yum meer en meer werd bevolkt
door ongure types als Sam Klepper,
Klaas Bruinsma en John Mieremet.
Er vonden ripdeals plaats, er werd
gesnoven en personeel werd
bedreigd. Portier Bert Bons moest
het in 1996 met zijn leven bekopen.
De rechtbank boog zich later nog
over de nieuwe eigenaar Hennie Vit-
tali, die het luxebordeel in 1999 kocht
van Heuft. Pas in december vorig jaar
werd juridisch beslecht dat die ver
koop niet het rechtstreekse gevolg
was van afpersing. Althans, het werd
niet bewezen geacht.
Met dergelijke griezelverhalen
rondom het onderwerp van je film
zit je als maker al snel in de rol van
onderzoeksjournalist. En dat is pre
cies wat Van 't Hek met wilde. ,,Ik be
schouw mezelf niet als een journa
list. Ik houd ook helemaal niet van
doorvragen, of überhaupt iets force
ren bij mensen. Ik wil ze gewoon
vastleggen zoals ze zijn. Maar ik deed
het uiteindelijk toch. Ik moest wel.
Wie wat met Yab Yum doet, ontkomt
niet aan de criminele aspecten van
het verhaal. En er was dat interes
sante gegeven dat de portier allang
wist op welke datum hij zou worden
doodgeschoten. Na twee jaar zoeken,
trof ik Klaas Wilting (voormalig poli
tiewoordvoerder, red.), die me ineens
dat hele verhaal vertelde. Een bizar
moment, ik had toen al zeker hon-
derd mensen gesproken die hier niet
over wilden praten.'' Zoals de ouders
van de portier, die hopen dat de
documentaire nieuwe aandacht geeft
voor de nog altijd onopgeloste zaak.
Eigenwaarde
Wat de film niet haalde? Een hoop, al
geeft Van 't Hek geen specifieke voor
beelden. ,,Omdat het te maken heeft
met de veiligheid van hen die ik
sprak. En die van mij. Theo Heuft
raadde mij sterk af deze film te
maken. Hij schoof een artikel over
een vermoorde journalist onder mijn
neus. 'Dit kan er gebeuren. Het gaat
hier om héél serieuze jongens!' Ik wil
niet in detail treden, maar ik moet
zeggen: die angst is gegrond. Mis
schien dat ik er toch iets te diep ben
ingedoken.'' Werd ze bedreigd? ,,Ik
heb me niet altijd veilig gevoeld, laat
ik het zo zeggen
Het ging haar niet eens om de duis
tere geschiedenis. ,,Ik ben vooral
geïntrigeerd doordat de mensen van
toen het beschouwen als de mooiste
tijd in hun leven. Ondanks die crimi
nele aspecten. Ze praten erover zoals
sommigen over hun studententijd."
Er zit ook veel leed achter en een
gebrek aan liefde en eigenwaarde,
vertelt bijvoorbeeld Iris. Het is niet
voor niets dat de film besluit met de
woorden van haar toenmalige collega
Maureen. Je kunt een leuk leven heb
ben met een man en kinderen voor
wie je 's ochtends het brood smeert.
'Maar dat is niets voor mij'. ,,Dan ben
je dus tegen het burgerlijke bestaan
en kies je heel bewust voor de rebel
lie. DSt fascineert me.''
Pelé
Hij wilde eigenlijk niet meer. Na
twee gewonnen wereldkampioen
schappen en enkele pittige blessures
leek Edson Arantes do Nascimento,
oftewel Pelé, niet langer de topfitte
balkunstenaar die hij ooit was. Onder
druk van het volk en in mindere
mate ook het toenmalig militaire
regime van Brazilië, besloot hij tóch
te gaan. Het werd de kroon op zijn
werk. In een wervelend gemonteerde
openingsakte zien we hoe de mythi
sche sporter in 1970 zijn land voor
een derde keer naar de wereldbeker
laat grijpen.
Als we vervolgens de legende op
hoogbejaarde leeftijd met zijn loop
rek een interviewruimte zien bin-
nenschuifelen, levert dat vanzelf
sprekend een brok in de keel op. Het
is deze vanzelfsprekendheid die de
Netflix-documentaire ook in de weg
zit. Pelé groeide in armoede op. Dat
hield hem naar eigen zeggen altijd
nuchter, al laat hij tijdens het terug
blikken op zijn carrière zo nu en dan
een traantje van ontroering. En we
leren hoe hij onbedoeld het voetbal
agressiever maakte, omdat hij zijn
tegenstanders op het veld tot waan
zin dreef met zijn magnifieke spel.
Veel interessanter wordt het niet.
Eén geïnterviewde kraakt halver
wege een kritische noot: Pelé was
buiten het veld een 'nederige Oom
Tom' die zijn status niet gebruikte om
zich uit te spreken voor gelijke rech
ten of om zich te verzetten tegen de
dictatuur van zijn land. Het blijft ver
der vooral een gloedvolle heldenver
ering. Pelé kon briljant voetballen, in
derdaad.
donderdag 25 februari 2021
GO
j 33^ jH cc6r t|eam inat|h.Qd|iü.sf|
j*. l^^&böceme' European champions.
tjlü-m:
L»
40 -
i&L y-
DOCUMENTAIRE
Regie: Anna Maria van
't Hek.
De roemruchte Am
sterdamse seksclub
Yab Yum schreeuwde
al jaren om een docu
mentaire. Het is te dan
ken aan het doorzet
tingsvermogen en
engelengeduld van
maakster Anna Maria
van 't Hek, die bij het
benaderen van poten
tiële gesprekspartners
meestal een 'nee' te
horen kreeg, dat zo'n
film eindelijk het dag
licht ziet. Had ze dan
niet méér sappige
details kunnen opdui
ken of meer ophelde
ring kunnen krijgen
over de vele mysteries
die nog rond het inmid
dels gesloten bordeel
zweven?
Wat Van 't Hek niet
krijgt aan antwoorden,
compenseert ze geluk
kig ruimschoots met
wat elke goede docu
mentaire behoort te
doen: de kijker achter
laten met verrassende
overpeinzingen. Bijna
alle gesproken oud
medewerkers kijken
met heimwee en soms
met tranen in de ogen
terug naar een plek
waar klanten voor hun
eigen plezier urenlang
naakt aan een radiator
werden vastgebonden,
maar waar ze ook elk
moment de loop van
een pistool tegen de
slapen konden voelen.
Uiteraard is er ook pijn,
maar de geïnter
viewden blikken met
een haast verliefd ge
voel terug naar een
periode vol seks, drugs
en bikkelharde crimina
liteit.
-Gudo Tienhooven
Beelden uit de
documentaire Yab
Yum.
De filmposter.
FOTO'S HALAL
m Yab Yum is nu te zien op de
streamingdiensten Piel en
Vitamine Cineville.
DOCUMENTAIRE
Regie: Ben Nicholas en David
Tryhorn.
M Pelé in de documentaire over zijn
loopbaan. foto netflix
- Gudo Tienhooven
