Voe aolles is t'r een tied D 10 ZEELAND In Antwerpen begon op 22 februari het Paul Van Ostaijenjaar. Het was die dag 125 jaar geleden dat de dichter werd geboren. En zijn dichtbundel Bezette Stad is in 2021 een eeuwoud. Exposities en een stadswandeling lopen nog tot eind juni. Zuiderburen ANTWERPEN SCHELDESTAD VIERT PAUL VAN OSTAIJEN Streektaal Paul Van Ostaijen toonde als rijpe tiener al een grote interesse voor let terkunde, kunst en poli tiek. Toch versleet hij de ene mid delbare school na de andere. Ook zijn verblijf op het Koninklijk Atheneum was geen succes. Daar sloot de zoon van een Antwerpse loodgieter zich wel aan bij de 'Vlaamsche Bond' die zich inzette voor de Vlaamse zaak. Tijdens de Eerste Wereldoorlog was hij als jonge journalist een ac tivist en radicale flamingant. Via zijn debuut Music-Hall uit 1916 vatte Van Ostaijen meteen het moderne leven samen, met dank aan het Antwerpse uitgaans leven waarin hij zich graag onder dompelde. Zijn poëzie was leven dig en even experimenteel als ex pressionistisch. Misschien was hij wel de eerste jazzdichter van de lage landen. Maar de afloop van de Eerste Wereldoorlog viel niet in zijn voordeel uit. Vriendin Emma kon het iets te goed vinden met Duitse officieren. En het Vlaamse activisme had de strijd verloren. Zijn poëzie was levendig en even experimenteel als expressionistisch België ging na 1918 weer als één natie verder. Van Ostaijen week met Emma uit naar Berlijn en ver zeilde daar in bittere armoede. Het weerhield hem niet om in 1921 zijn meesterwerk Bezette Stad uit te brengen, met een nooit geziene typografie. BOEM PAUKESLAG... Je leest het en hoort de bom vallen of ziet hoe fabrieken en eer wan kelen. In ballingschap Van Ostaijen verbijstert de elite door onder meer reclameslogans te vertalen richting poëzie. Een soort stijl waarmee hij de beatge neratie ruim 30 jaar voor is. Na 1921 keert de dichter in balling schap terug naar België. Zijn acti visme wordt hem vergeven, maar aan de dienstplicht ontsnapt hij niet. Twee jaar lang maakt de po ëet deel uit van het Belgische be zettingsleger in Duitsland. Die persoonlijke ellende is rond 1924 voorbij, zijn beste jaren als dichter moesten er daarna aankomen. He laas treft tbc hem in 1927. Een jaar later, op 18 maart 1928, sterft Van Ostaijen in een sanatorium in het Waalse dorpje Miavoye. Amper drie vrienden wonen daar de be grafenis bij. Het graf van de dich ter kan je nu bewonderen op het ereperk van het Schoonselhof, zeg maar het Père Lachaise van Ant werpen. Boem Paukeslag Een hoogtepunt in het Van Ostaij- enjaar lijkt de expo 'Bezette Stad. Boem Paukeslag. Bezette Stad 100!'. Die start op zaterdag 27 maart en loopt nog tot 29 juni in het Letterenhuis in de Minder broedersstraat 22. Het Letteren huis draagt zorg voor het erfgoed van Vlaanderen en be vindt zich bij een prachtig stand beeld van de dichter nabij de Min- derbroedersrui 30. De expo neemt de bezoeker mee naar de 'roaring twenties' en de wereld waarin Paul Van Ostaijen leefde. Ook een aanrader is een stads wandeling die passeert langs de plekken die belangrijk waren in het leven van de dichter. De wan deling start bij zijn geboortehuis in de Lange Leemstraat 53 en komt aan in het Letterenhuis. De data bevinden zich tussen 17 april en 19 juni. Interessant is nog het optre den van artiesten die Bezette Stad vertaalden naar Besmette Stad. Of hoe er alweer een link kan bestaan tussen oorlogs- en coronajaren. e tied vliegt", zei de klokke- maeker en ie kreeg een wekker ni z'n oad. Dat is een bekende zei-spreuk. Mè wat ver- stae je noe onder tied? Je ei t'r glad gin grip op. En toch wor dat woord in vee uutdrukkiengen gebruukt: ik aolle tied, ik gin tied, 't za mien tied wè dure, ik d'n tied van m'n leven, ik kan m'n tied wè vulle. Zo kan 'k nog wè tied zonder ènde deurgae. Ik las lest is een zinnetje van een vrouwe in een verzurgiengsuus. Die zei: ,,Was de weg zo kort of heb ik zo snel gelopen?" Dat zei toch genoeg ee. Een mèns ei aoltied mè jacht. De tied slier deur j'n anden as 't waeter deur 't gotegat. Vroeger stoeng de klokke bie oans aoltied vuuf menuten voor. De tied viel dan mee ee! Een paerd z'n tanden en een vrouwe d'r anden magge nie stille stae. Ja, julder leze 't goed: een vrouwe d'r anden! En de venters dan? Vroeger was 't ard werken van eigens en vee goeng mie d' and. En toch ao eêl wat vrouwen een goeie meniere van doen om even toet d'r eigen te kommen. Zo tussen licht en duuster were d'r vee, die a dan een stuitje zatte te schemeren. Je kon dan nie mi goed zie om kousen te stoppen of te breien en uut zuunigheid wier de lampe nog nie an 'edae. Het was een goeie me- niere om even te bekommen. Dat goeng vaneigens. Da de tied soms kruupt zulle vee mènsen ok wè is mee'emikt A je bevoorbeeld in de wachtkaemer van de dokter zit te wachten op de uut- slag van een onderzoek. 't Kan vrieze, 't kan doaie. Oe za voe joe de kom- mende tied uutpakke? 't Is net of a de groate wiesder van de klokke mè nie vooruut wil. Het liefst zou je d'r een steên ni goaie. Dat ka je beter nie doe, wan dan sti de tied stille! En a je dan van de dokter te oaren kriegt, da je nog tied van leven eit, dan bi je zo blie as een ond mie zeven staerten! Je mo je tied nie verdoe, oar je wè is zègge. Mè wat is verdoe? ersmosse? Ik zitte graag achter m'n bureau voe 't raem te werken. Mè zo noe en dan wil ik even m'n oad leegmaeke en zit ik een stuitje voe me uut te kieken. A t'r iemand 'esturven is, dan oar je nog wè is: 'Ie is uut d'n tied.' Een moaie meniere van zèggen, die a meêsten- tieds gebruukt wor bie ouwere mèn- sen. Vroeger kwam de anzègger dan van uusje toet deure de wete doe. Ie zei dan: ,,De komplementen van de fermielje en ze litte wete da estur- ven is in d'n ouderdom van jaer." Het antwoord was dan: „Bedankt en doe de komplementen an de fer- mielje." As kind von ik dat iets eêl plechtigs. En ik voele nog de bedrukte stem- mieng die a t'r dan naedien in uus ieng. De tied versmosse, di kan 'k slecht tegen. Mè tied is geld, is een uutstuuksel wir a 'k dikkels eêl vee moeite mie Noe nie futig worre Jo- pie, wan d'r is ommes voe aolles een tied! dinsdag 23 februari 2021 In de rubriek Zuiderburen werpen we wekelijks een blik over de Belgische grens. Deze week: Paul Van Ostaijen. Dominique Piedfort Antwerpen Eerste jazzdichter van de lage landen Standbeeld van Paul Van Ostaijen in Antwerpen. foto peter nicolai Een overzicht van alle activitei ten, ook van het digitale aanbod, vind je op de website www.van- ostaijenleeft.be Jopie Minnaard In deze rubriek belichten we wekelijks een Zeeuws dialect. Deze keer een verhaal van Jopie Minnaard in het Zuid-Bevelands. Beluister de ge sproken rubriek op pzc.nl/streektaal.

Krantenbank Zeeland

Provinciale Zeeuwse Courant | 2021 | | pagina 42