Acht werken van barmhartigheid
10 ZEELAND
GROTE KERK VEERE INDRUKWEKKENDE INSTALLATIE VAN FOLKERT DE JONG
De Grote Kerk is
weereen
attractie met
perspectief. Een
plek waar je
geschiedenis
beleeft en een
cultuurpodium.
Monnikenwerk
De kerkmeester had
vroeger de zakelijke
leiding van het ge
bouw. Nu is de kerk
meester een kunste
naar, elk jaar een andere. Met de
opdracht bezoekers te activeren via
verbeelding. Samenwerkingspart
ner CBK Zeeland engageerde Fol-
kert de Jong (1972, Egmond aan
Zee). De Jong liet zich inspireren
door de kerk en het stadje en pre
senteert 25 zwevende schepen van
paraffine, met als titel Ex Voto. Een
verwijzing naar scheepsmodellen
die aan kerken werden gedoneerd
als dank voor behouden vaart.
Een sterke insteek voor een
kunstproject. Ooit was Veere een
belangrijke haven. Kraken, galjoe
nen, fluiten en fregatten verbon
den de stad met alle werelddelen.
De Jong bracht ze terug, die trotse
schepen. In de Grote Kerk, ooit op
getrokken als symbool van rijk
dom, plek waar burgers en bezoe
kers God eer bewezen. De Jong laat
de schepen zweven als in een
droom. De paraffine herinnert aan
duizenden vlammetjes, opgesto
ken om de hoop op een behouden
vaart levend te houden. Maar ook
om op andere levensterreinen de
zegen van die oneindig grote, ho
gere macht af te smeken. Natuurlijk
herinneren ze aan de ex voto's en
zijn ze verbonden met de architec
tuur van middeleeuwse kerken. De
scheepsromp echoot het de getim
merde gewelven. Maar er is meer.
Metaforen
De schepen van de zwevende vloot
zijn allemaal verschillend, de een
groter dan de ander, sommige uit
gevoerd in stemmige tinten, andere
opgebouwd uit kleurige contrasten.
Het zijn schepen, maar ook metafo
ren voor onszelf, individu én deel
van een gemeenschap. De schepen
lijken dezelfde kant op gaan, op
weg naar een onbekende bestem
ming. Of liggen ze te wachten? De
zeilen zijn immers gestreken.
Waarheen zal de wind ze leiden als
de kapiteins het signaal 'hijs de zei
len' hebben gegeven?
De Jong laat ons stilstaan bij ons
leven. Zoals ooit de voorgangers
met hun verhalen opriepen tot be
zinning op goed en op kwaad. De
kerkhuls staat er nog, maar het
christelijke kruit is voor velen lang
verschoten. Dus sta je er alleen voor
met vragen als: Wie ben ik? Waar
ga ik heen? Waardoor laat ik mij lei
den? Hoe verhoud ik mij tot de
wind die mij een kant op stuurt?
Waaraan ontleen ik mijn hoop? De
schepen staan ook voor tijdelijk
heid. Ons lichaam de kaars die on
ontkoombaar opbrandt. Zoals
Veere, ooit groot en sterk, later ver-
De schepen staan
ook voor tijdelijkheid.
Ons lichaam de kaars
die onontkoombaar
opbrandt
viel in armoede. De Jong herinnert
je aan de schepen die voor de Vee-
renaren en de inwoners van al die
andere steden in de Lage Landen
rijkdom en welvaart brachten.
Maar je kunt ook denken aan de
schaduwkanten. Ten koste van wie
en wat zijn die rijkdom en welvaart
verworven? Hoe verhouden onze
levens, onze keuzes, zich tot die
van anderen?
Folkert de Jong roept een rijk
dom aan beelden en bespiegelin
gen op. Juist nu, in de tijd waarin
het leven niet vanzelfsprekend is,
waarin gezondheid en vrijheid be
dreigd worden door microscopi
sche organismen, waarin onze pre
tenties en hoogmoed twijfel en on
zekerheid ontmoeten, is zo'n beeld
op zijn plaats. Om als we weer ver
der mogen reizen dat te doen op de
best mogelijke manier.
Vanaf vandaag tot Pasen
heeft iedereen een reden tot
het maken van een om
metje over het Bellamypark in
Vlissingen. Lekker naar buiten, te
voet of er even op uit met de fiets.
,,We willen mensen wat te zien
geven wat leuk is en de moeite
waard", vertelt Anneloes Steglich
van de Protestantse Gemeente
Vlissingen.
Achter de ramen van Bellamy-
park 151, bekend als 'De Herberg',
richt een werkgroep een expositie
in over de zeven werken van
Barmhartigheid, zoals die bekend
zijn uit de Bijbel. ,,Niet krampach
tig hoor, we laten gewoon zien wat
er in Vlissingen plaatsvindt. Dat
verdient wat ons betreft een plekje
in de etalage: 'Zieken verzorgen',
'vreemdelingen herbergen', 'hon-
gerigen voeden', 'doden begraven'.
Zeven grote foto's zijn uit het le
ven gegrepen en worden afgewis
seld met afbeeldingen met een wat
meer meditatief karakter, afkom
stig uit een veertigdagen kalender.
,,Natuurlijk willen we prikkelen
tot nadenken, maar niet te zwaar."
De expositie is afgelopen dagen
ingericht maar Anneloes zal met
regelmaat voor een nieuw litur
gisch bloemstuk zorgen. Het lijkt
mij een behoorlijke uitdaging met
bloemen iets tot uiting brengen
als 'naakten kleden', 'dorstigen te
drinken geven' en 'gevangenen
bezoeken'. Het thema barmhartig
heid, staat behalve bij de expositie
ook centraal in online interkerke
lijke avondgebeden op woensdag
avond. De aandacht voor 'daden
van goedheid' is wijdverspreid:
'Wees barmhartig zoals jullie
Vader barmhartig is', luidt het
thema van de Evangelische Broe
dergemeente dit jaar. Kerk in Actie
voert in de periode van 17 februari
tot 4 april actie onder de noemer
'ik ben er voor jou' en heeft collec
tedoelen gekoppeld aan de werken
van barmhartigheid. De Francis
caanse Beweging biedt negen we-
binars aan waarbij de laatste ency
cliek van de paus, Fratelli tutti, cen-
traal staat. Jan Zwemer, lid van
deze Beweging, volgt die: ,,De en
cycliek is een maatschappijbe
schouwing met flinke kritiek op
elite, liberalisme, individualisme
en populisme. De paus waar
schuwt tegen polemieken via
oude en nieuwe media. Hij doet
een felle, directe en vlammende
oproep tot vrijheid, gelijkheid en
broederlijkheid en solidariteit
over grenzen heen. Hij pleit als
een revolutionair voor nieuw lei
derschap. Waarin ruimte is voor
authenticiteit, om te luisteren en
uit te gaan van de ander, om zo het
ik-gerichte leven achter ons te la
ten."
Jongeren
Zou het ook gaan over luisteren
naar jongeren? Zij gaan deze coro
nacrisis ten onder aan de opge-
legde beperkingen, ze ontmoeten
niemand en vervelen zich kapot.
Dat kan écht schadelijk zijn,
google maar eens op de verschijn
selen en gevolgen van een bore-
out. Femke Halsema, burgemees
ter van Amsterdam, heeft samen
andere prominenten een manifest
geschreven waarin het demissio
naire kabinet wordt opgeroepen
de coronamaatregelen voor 18- tot
24-jarigen te verlichten.
Doof
Maar stel nu dat het kabinet ho
rende doof is en blijft? Zou het
achtste werk van barmhartigheid
dan kunnen zijn: 'jongeren ont
moetingsruimte bieden'? En zou
den kerken en moskeeën, waar
achter de deuren godsdienstvrij
heid genoten kan worden, daar
dan vorm aan kunnen geven?
zaterdag 20 februari 2021
Ex Voto, armada van de hoop
Nico Out
Recensie
T/m 25/5. Ex Voto. Folkert de
Jong. Grote Kerk, Oudestraat 26,
Veere. Tijdelijk gesloten, maar
vanaf volgende week op uitnodi
ging te bezoeken als priklocatie.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
De installatie Ex Voto van Folkert de Jong in Grote Kerk Veere. foto nico out
