fl>
\^m
IRENE VAN DEN BERG
14
Na Klazienaveen gooien ook
ruim honderd ondernemers uit
Stadskanaal de deuren open op
2 maart, of het nu mag of niet. Ook op
andere plekken groeit het verzet.
Wereldhave
VERZET WINKELSLUITING
Ons brein gaat in de slaap-
stand wanneer we advies
krijgen van een expert,
blijkt uit een Amerikaans experi
ment. Deelnemers moesten telkens
opnieuw kiezen tussen een gega
randeerd bedrag of meedoen aan
een loterij waarin ze meer geld
konden winnen. De winkans van
die loterij varieerde. De helft van de
proefpersonen kreeg advies van een
financieel expert, de andere helft
niet. Wat bleek? Het brein van de
deelnemers die werden bijgestaan
door een expert, was op de hersen
scan veel minder actief. Als de des
kundige een onlogisch advies gaf,
werd het gewoon opgevolgd door
de deelnemers. Het deel van het
brein dat beslissingen neemt, stond
immers op stand-by.
Dit experiment, van meer dan
tien jaar oud, wordt in de gedrags
economie vaak gebruikt als een
voorbeeld van de blinde vlek die
mensen hebben ten opzichte van
experts. Het verklaart waarom we
vatbaar zijn voor charlatans als Ber
nard Madoff, die zijn klanten met
een soort piramidespel voor zo'n
65 miljard dollar wist op te lichten.
Maar ook waarom we geneigd zijn
te luisteren naar de adviezen van
mensen in witte jassen, die wél het
beste met ons voor hebben.
Ik kan niet helpen een overeen
komst te zien met de coronacrisis -
sorry, alles is Covid. Goed dat het
kabinet zich laat adviseren door vi-
rologen, epidemiologen en andere
medische experts. Maar de kabi
netsleden, die een afweging zou
den moeten maken tussen het be
strijden van het virus en de schade
lijke gevolgen daarvan, staan naar
mijn smaak al veel te lang op stand
by. En ook de oppositie lijkt in win
terslaap.
Mattias Desmet, hoogleraar klini
sche psychologie aan de Universi
teit Gent, wees in de zomer al op
een ander soort expertblindheid
tijdens de coronacrisis. Geen blinde
vlek vóór de expert, maar vSn de ex
pert. De expert zit door zijn oplei
ding, collega's en de materie waar
hij de hele dag mee bezig is, in zijn
eigen bubbel. De viroloog onder
zoekt de hele dag virussen, praat
met zijn virologencollega's, leest
's avonds nog wat virologenbladen
en sluit de dag af met Ab Osterhaus
bij Opi. Geen wonder dat een viro-
loog vindt dat het bestrijden van vi
russen topprioriteit heeft, en min
der oog heeft voor gevolgen als ar
moede, eenzaamheid en leerachter-
standen. Wij van virusbestrijding
adviseren virusbestrijding. Koste
wat kost.
zoals in de kringen rondom Willem
Engel gebeurt. Juist door hun focus
en toewijding zijn wetenschappers
van groot belang voor de maat
schappij. Zonder hen zouden er bij
voorbeeld nog geen vaccins zijn, de
enige echte uitweg uit de corona
crisis. Maar het is wel belangrijk om
de adviezen van experts op waarde
te schatten, namelijk als adviezen
van experts.
Het moet gezegd, de laatste we
ken zie ik het kabinet steeds vaker
zijn eigen afwegingen maken. De
basisscholen werden op initiatief
van het kabinet weer geopend, on
danks twijfels binnen het OMT. En
het OMT kreeg te horen dat het
zich niet met de verkiezingen
moest bemoeien. Ook al had OMT-
lid Diederik Gommers, expert op
het gebied van ic's, het daar duide
lijk moeilijk mee. En dat stemt mij
voorzichtig positief. De lente komt
in zicht. De politiek lijkt te ontwa
ken.
Besi
In Klazienaveen, een dorp met
amper 12.000 inwoners, lijkt
een opstand uitgebroken.
,,Het is niet om te muiten,
maar we hebben geen keus'',
zegt Harrie van der Velde van
Niezing-Heijes Mode en te
vens voorzitter van de winkeliersver
eniging in Klazienaveen.
De bereidheid is er ongekend
groot: 80 procent van de bij de win
keliersvereniging aangesloten onder
nemers - veelal kleine zelfstandigen
- doet mee: van schoenenwinkels en
modezaken tot kapsalons en horeca
gelegenheden. Volgens Van der Velde
is het een hechte club en zitten ze al
lemaal in hetzelfde schuitje.
Dat er nog geen ondernemer is
omgevallen, is volgens hem slechts
een kwestie van tijd. ,,De schulden
berg groeit alleen maar. We krijgen
maar een beetje steun van de over
heid. Op een gegeven moment moet
toch btw en loonbelasting worden
terugbetaald en de rekeningen van
leveranciers en huurbazen kun je
niet blijven uitstellen. Als we niet nu
openen, gaat het bij velen mis.''
Sinds de winkeliersvereniging in
Klazienaveen het besluit wereldkun
dig maakte, stromen de steunbetui
gingen van consumenten en onder
nemers binnen. Meerdere onderne
mers hebben volgens hem al laten
weten hun voorbeeld te volgen.
Zoals in Stadskanaal. Ruim hon
derd winkeliers zeggen daar open te
gaan, al is het tegen de regels. ,,We
willen een duidelijk signaal afgeven
aan het kabinet dat het niet goed gaat.
Veel ondernemers staan op omval
len. We moeten wel wat'', meent
voorzitter Jan Havinga van de winke
liersvereniging in Stadskanaal. ,,En'',
zo benadrukt hij, ,,het kan ook veilig
en verantwoord, door een beperkt
aantal mensen in de winkel toe te la
ten en met een tijdsklok te werken.''
Geen grip
Voorzitter Jan Meerman van de
brancheorganisatie INretail hoort
meer ondernemers erover en hij ver
wacht dat veel meer plekken in het
land winkeliers de deuren open
gooien op 2 maart. ,,Ondernemers
staan met hun rug tegen de muur. Ze
zijn radeloos en hebben geen per
spectief. Wat je nu ziet gebeuren, is
het resultaat van het kabinetsbeleid.
Ik kan moeilijk tegen ondernemers
zeggen 'dat mag je niet doen'. We
hebben daar geen grip op.''
Sommige winkeliers zouden het
misschien wel willen, maar zijn hui
verig om tegen de regels in te gaan.
Zo ook Ton en Patricia Kelders van
modeketen Forza, die vorige maand
nog riepen dat zij op 19 januari hoe
dan ook de deuren zouden openen
van hun twee vestigingen in Maars-
sen en Nieuwegein. ,,We hoopten
dat toen meer winkeliers met ons
mee zouden doen, maar uiteindelijk
stonden we er alleen voor'', blikt Pa
tricia Kelders terug. Ze krabbelden
terug, toen ze van de gemeente te
horen kregen dat als ze de winkels
zouden openen een flinke boete van
4000 euro tegemoet konden zien en
maanden nS de lockdown gesloten
zouden moeten blijven. ,,Daar zou
den we ook onszelf mee duperen,
want we doen bijvoorbeeld de onli-
^0 @ivandenberg
Door experts
stoppen we
met nadenken
Deze column is geen oproep om
wetenschappers te wantrouwen,
Reageren? economie@ad.nl
Irene van den Berg is journalist
en columnist, gespecialiseerd
in financiële psychologie.
Zij probeert ons economische
gedrag te verklaren.
O
zaterdag 20 februari 2021
GO
Grote vraag
naar chips
stuwt winst
chipmaker.
Financiële instel
lingen profiteren
van stijgende
rente.
De bodemonder
zoeker publi
ceerde zwakke
jaarcijfers.
-12%
Vastgoedbeleg
gers waren uit de
gratie.
o
42% Nog meer
te vraag
winkeliers
gooien
kont tegen
de krib
Natasja de Groot
Utrecht
ÏTO
