m
1
T
ZEELAND 15
CENTRUM DIERMENS STUDIES
Waarom zijn dieren het ene moment onze beste vrienden en eten we ze het
andere moment op? De Eindhovense studente Caatje Kluskens wil er alles over
weten en begon met het Centrum voor DierMens Studies, een nieuw vakgebied over
de complexe relatie tussen mens en dier.
Waarom staan
bepaalde dieren
dicht bij ons, en
eten we andere
dieren op?
wEtE-Tl
Ik had jaren
geleden
maar wat
graag die
keuze gehad
Het wordt de Peppa Pig-
paradox genoemd, ver
noemd naar het bigge
tje in de Britse teken
film. Miljoenen kinde
ren en hun ouders
koesteren louter warme gevoelens
voor het kleine, vriendelijke varken
tje in de tv-serie en beschouwen het
dier als een vriend. Tegelijkertijd ligt
er 's avonds een stukje varkensvlees
op het bord.
Het zijn dit soort vraagstukken die
Caatje Kluskens uit Eindhoven mate
loos fascineert. Tijdens haar studie
Cultuur en Media aan de Universiteit
van Amsterdam (UvA) kwam ze tot
de ontdekking dat er over de relatie
tussen mens en dier maar weinig te
vinden is. ,,In de natuurwetenschap
pen, zoals biologie, worden dieren
vaak als objecten bestudeerd. In de
sociale en geesteswetenschappen
staat de mens centraal. Maar er is
geen vakgebied dat gaat over de rela
tie tussen mens en dier, waarbij het
dier als een sociaal, intelligent indi
vidu wordt gezien. In het buitenland
zijn ze ze daar verder in."
Kluskens stond niet alleen in dat
gemis. Samen met mede-studente
Fien Lindelauff en universitair do
cent Maarten Reesink besloot ze zelf
de handschoen op te pakken en ken
nis over dit onderwerp bij elkaar te
brengen. Dat heeft geleid tot het
Centrum voor DierMens Studies, dat
ondanks corona een vliegende start
heeft. Al driehonderd studenten, do
centen en onderzoekers hebben zich
aangemeld, willen deel uitmaken van
het netwerk en op een of andere ma
nier hun bijdrage leveren door ken
nis - artikelen, wetenschappelijk on
derzoek - te delen en te verzamelen.
Relatie
Het aandachtsgebied van het nieuwe
centrum is breed. Het gaat om huis
dieren, dieren in het wild, dierentui
nen, dieren in de media, de bio-indu
strie, de positie van dieren in andere
samenlevingen en in andere tijden.
Kluskens: ,,Kern is telkens de relatie
tussen mens en dier. Waarom staan
bepaalde dieren dicht bij ons, terwijl
we andere dieren in stallen zetten en
uiteindelijk opeten?"
Die vraag hield haar als kind al be
zig. ,,Thuis hadden we kippen en
schapen. Als klein kind heb ik een
'mmi'iw
lammetje, dat was afgestoten door de
moeder, min of meer grootgebracht.
Dan voel je vriendschap. Als je dan
ouder wordt, merk je dat in de sa
menleving de band met dieren on
eindig veel gecompliceerder is. Het
'waarom' heeft me altijd beziggehou
den."
Haar scriptieonderzoek richtte zich
op de representatie van dieren in de
media, bijvoorbeeld als het in het
journaal gaat over de bio-industrie.
,,Ik maakte bijvoorbeeld analyses van
de camerashots; hoe worden de die
ren in beeld gebracht? Vaak is dat van
boven, waardoor je op de dieren
neerkijkt. Ze worden meestal in
groepen getoond, anoniem. Als din
gen dus, niet als sociaal individu."
Van de mens is de belevingswereld
en psyche uit en te na bestudeerd, bij
dieren is er wat dat betreft nog een
wereld te winnen. Kluskens noemt
het onderzoek van Limburgse taal
wetenschapper Leonie Cornips, die
ook betrokken is bij het Centrum
voor DierMens Studies. ,,Zij deed on
derzoek naar de communicatie van
koeien. Zij kwam er bijvoorbeeld
achter dat de manier waarop koeien
loeien als de boer binnenkomt an
ders is dan wanneer er een persoon
voorbij het weiland wandelt. Daar
zijn duidelijke structuren in te her
kennen."
Kanteling
Als een dier als individu wordt ge
zien, kun je er niet meer als 'ding'
mee omgaan. En dat kan verregaande
consequenties hebben, zegt Klus
kens. In de samenleving is wat dat
betreft al een voorzichtige kanteling
zichtbaar. Denk aan de opkomst van
een Partij voor de Dieren en de felle
discussies over dieren in de dieren
tuin of over de intensieve veehoude
rij.
Het Centrum voor DierMens Stu
dies wil in dat maatschappelijke de
bat een rol spelen. ,,Niet door een
standpunt in te nemen, maar door
het te voeden met wetenschappelijke
kennis, zodat het gesprek gevoerd
kan worden op basis van feiten. Het
is een platform."
Uiteindelijk droomt Kluskens er
van dat er een volwassen opleiding
uit voortkomt. ,,Ik had jaren geleden
maar wat graag die keuze gehad."
vrijdag 19 februari 2021
VL
Dier als vriend, dier als ding
Frank van den Heuvel
Eindhoven
BfWKEi Mi
Onderzoek heeft uitgewezen dat koeien anders loeien bij de begroe
ting van een boer dan op het moment dat een vreemd persoon langs het
weiland wandelt. foto thinkstock
Caatje Kluskens
met kip Lola. foto jean
PIERRE REIJNEN/DCI MEDIA
