II
Wéér fluit rechter kabinet terug
4
AVONDKLOK VERKEERDE WET
Al sinds september werd over de avondklok gedacht,
maar gisteren schoot een rechter de wettelijke basis voor de
maatregel af. Het kabinet werd totaal overrompeld. ,,Er waren
waarschuwingen, maar iedereen dacht dat dit kon.''
Uit alles sprak gisteren de onmacht
van premier Mark Rutte. ,,Ik doe
toch echt een klemmend beroep op
alle Nederlanders: blijf alsjeblieft
binnen.'' Een beroep, een advies,
maar geen gebod. Amper vijf uur
eerder had de Haagse rechter een
streep gezet door de avondklok.
Het kabinet gebruikte een wet
die was bedoeld voor een dijkdoor
braak, een noodsituatie. Niet voor
een avondklok waar volgens de
rechter al vaker over was gesproken.
En die al 'ruim vóór de daadwerke
lijke invoering' als optie was ge
noemd. Oftewel: de juristen van de
ministers Ferd Grapperhaus (Justi
tie) en Sander Dekker (Rechtsbe
scherming) hebben de verkeerde
wet gebruikt.
Premier Mark Rutte sprak van
een 'tegenvaller' in plaats van een
blunder, maar de gêne straalde er
bij hem vanaf. ,,We doen er alles
aan om de avondklok te behou
den.'' Ambtenaren haastten zich
gisteren, op voorwaarde van anoni
miteit, om zich te verdedigen. Hun
verhaal: Als we inderdaad het ver
keerde spoor hebben gekozen, dan
is dat in volle overtuiging geweest.
,,Er waren waarschuwingen, maar
iedereen dacht dat dit kon'', zegt
een betrokkene. Bovenal is pas in
een heel laat stadium nagedacht
over welke wet een avondklok ei
genlijk zou moeten stutten.
Al in september oppert het OMT
de maatregel tegenover het kabinet,
maar die schuift deze dan nog ter
zijde. In de ministerraad klagen mi
nisters dat de avondklok te veel aan
de Tweede Wereldoorlog doet den
ken. In november borrelt de maat
regel weer op. Op het ministerie
van Justitie wordt alsnog gewerkt
aan een wettelijke basis 'voor als de
avondklok ooit nodig mocht zijn'.
Vergeten wet
Juristen op het departement heb
ben de Wet buitengewone be
voegdheden burgerlijk gezag
(Wbbbg) op het oog. Een vergeten
wet die stamt uit 1953. Voordeel van
die wet is: je kunt als regering een
avondklok voor het gehele land op
leggen, zonder de noodtoestand uit
te roepen, licht minister Grapper-
haus toe. Aan het Binnenhof haalt
iedereen de schouders op. Voor een
avondklok is toch geen meerder
heid in het parlement. Welke wet
gebruikt zou moeten worden lijkt
dan nog een theoretische discussie.
Pas in januari dringt de vraag zich
weer op, als het kabinet uit vrees
voor de Britse coronavariant op
zoek gaat naar steun voor de avond
klok. Achter de schermen belt mi
nister Hugo de Jonge zich suf. Met
succes: partijen spreken ineens niet
meer van een taboe. Ze willen het
kabinet 'niet dwarsbomen' en 'alle
opties ophouden'. Kortom: groen
licht voor de avondklok.
Het kabinet en een deel van de
Tweede Kamer zijn zo vooral bezig
met óf de avondklok er moet ko
men. Niet met de vraag hóé. In het
debat dat volgt, oppert alleen SGP-
leider Kees van der Staaij dat hij het
onprettig vindt dat de Raad van
State niet over het gebruik van de
Dit is een tegenvaller.
We doen er alles aan
om de avondklok te
behouden
Wbbbg heeft geadviseerd. Die is
juist hét adviesorgaan als het gaat
over de wetgeving die een kabinet
wil toepassen. Van der Staaij: ,,Nu
is het alsof de regering zegt: nee,
we kunnen die stap helemaal over
slaan.''
Het is een zeldzaam tegengeluid,
dat minister Grapperhaus sust met
de belofte dat hij de Raad van State
alsnog zal raadplegen. De Tweede
Kamer stemt in, de avondklok gaat
op 23 januari in. Een dikke week la
ter komt een klip en klare waar
schuwing binnen bij het ministerie
van Justitie.
Hoewel de avondklok al is inge
gaan, heeft de Raad van State alsnog
gekeken naar het toepassen van de
wet. Net zoals de Haagse rechter dat
gisteren deed, ziet de Raad een pro
bleem met de 'spoed' waar het
kabinet mee schermt. De Raad
van State waarschuwt op 1 februari
het kabinet dat 'de vraag rijst of
er wel van een zodanig urgente
situatie sprake was dat toepassing
WETGEVING
van de Wbbbg in de rede lag.'
Op het ministerie wordt dat ad
vies niet als alarmerend ervaren. Ja,
er zijn vraagtekens te plaatsen.
Maar de Raad van State zegt niet:
pas op, dit gaat mis. In ambtenaren-
termen: er is geen red flag. Boven
dien: de trein rijdt al. Een meerder
heid van de Tweede Kamer is vóór
de avondklok.
Uitspraak
Dat blijkt buiten de advocaten van
Viruswaarheid gerekend. Die heb
ben, zonder al te veel publiciteit, op
11 februari voor de Haagse recht
bank betoogd dat de juridische on
derbouwing van de avondklok niet
deugt. Niemand in het kabinet
heeft de dag van gisteren, de dag
van de uitspraak in die rechtszaak,
omcirkeld in de agenda. Als de uit
spraak in de ochtend komt, slaat die
in als een bom.
Ambtenaren op het ministerie
van Justitie zetten zich direct aan
het schrijven van een nieuwe
spoedwet, terwijl er ook hoger
beroep wordt aangetekend, dat vrij
dag dient. Terwijl op het ministerie
van Algemene Zaken alle ministers
en premier Mark Rutte in spoed
zitting bijeen zijn, is de wet al af.
Dat het ministerie dat beter maan
den geleden had kunnen doen, wil
niemand erkennen.
Ministers Grapperhaus en De Jonge en premier Rutte zagen de
uitspraak van de rechter niet aankomen. fotos anp, robin utrecht
woensdag 17 februari 2021
GO
Blunder kwam
stap voor stap
tot stand
Tobias den Hartog
Den Haag
- Mark Rutte, premier
Het juridische gehar
rewar rond de avond
klok is niet de eerste
keer dat het kabinet
zich verslikt in de co-
ronaregels.
Eind december ging het
kabinet ook al nat voor
de rechter. De activisten
van Viruswaarheid
klaagden toen het kabi
netsbesluit aan om alle
reizigers die Nederland
binnenkwamen te ver
plichten een negatieve
PCR-test te laten zien.
Ook toen stelde de
rechter Viruswaarheid in
het gelijk, omdat het be
sluit juridisch niet op de
juiste gronden was ge
nomen. Het kabinet re
pareerde de regeling
snel, waardoor de nega
tieve testuitslag alsnog
verplicht werd.
Dat rechters het kabi
net op de vingers tikken,
omdat het zijn juridische
huiswerk niet op orde
heeft, past in een breder
patroon. Zo zette de
rechter in 2019 een
streep door de stikstof
wetgeving in Nederland.
Die zou niet voldoen aan
Europese wetgeving.
Daardoor stopten acuut
allerlei bouwprojecten,
konden woningen niet
gebouwd worden en be
drijven niet uitbreiden.
Het kabinet heeft die
stikstofwet nog maar
deels kunnen repareren.
Rutte noemde het 'het
meest ingewikkelde
dossier' dat hij ooit bij
de hand had gehad.
Eerder moest het ka
binet aparte rookruim
tes in de horeca verbie
den, omdat de rechter
die in strijd vond met
een internationaal ge
zondheidsverdrag. En
dan was er nog het 'Ur-
genda-vonnis' waarbij
de rechter bepaalde dat
het kabinet meer moest
doen om aan internatio
nale klimaatakkoorden
te voldoen.
Het kabinet vond dat
de rechter te veel op de
stoel van de politiek
ging zitten, omdat hij in
ternationale verdragen
anders interpreteerde
dan de regering. In ho
ger beroep haalde het
kabinet bakzeil.
