Marjan Berk
Extreemrechts wint
terrein door corona
NIEUWS 15
Complottheorieën bieden nieuwe kansen
22 jaar
hebben
vrouwen
zich hier
uit- en
weer
aangekleed
V'oor de laatste maal
de deur afsluiten...
Na 22 jaar gaat
Annelies Balhan,
eigenares van
De Kleedkamer - de unieke
'second hand roseboutique' -
in een unieke buurt (de Jor-
daan) een nieuwe fase in haar
leven tegemoet.
Waarom noemde jij je winkel
De Kleedkamer? ,,Omdat ik
- voor ik hier begon - uren in
de kleedkamers van ongeveer
alle theaters van ons land heb
doorgebracht. Als danseres en
actrice bij een aantal musicals
en theaterstukken. 22 jaar heb
ben allerlei vrouwen zich hier,
in mijn kleine paskamer, uit
en weer aangekleed, met iets
moois uit mijn winkel. Het
was ook een klein theater en
het liep als een trein.
,,Ik ben begonnen, thuis, in
mijn voorkamer, die vol rekken
stond. Ik had nog geen echte
verkoopplek gevonden, maar
vrienden zeiden: Je moet ge
woon beginnen! Ze hadden
gelijk. Zodra ik vanuit mijn
huis begon te verkopen, stond
de plek ook vast! De mensen
begonnen ook spullen te bren
gen, niet alleen kleding maar
ook tassen, schoenen. kettin
gen, allerlei accessoires.''
Had je weleens dievegges
in de winkel? „Eenmaal waren
er drie vrouwen, die zich ver
spreidden door de winkel.
Een ging iets passen, de twee
de hield mij aan de praat en de
derde schuimde de winkel af.
'We kunnen niets vinden!'
riepen ze over hun schouder
en verlieten de winkel. Later
miste ik een mooie winterjas.
,,Elk jaar in de zomer kwamen
twee gezette, zeg maar dikke
dames uit Engeland. Die koch
ten tassen vol. Ze vonden alles
mooi. Het waren dames die
hier naar een conferentie
gingen. Ook had ik klanten,
artiesten, die optraden en daar
voor eenmalig mooie spullen
kochten, die ze verder toch niet
meer zouden dragen. Nee, ik
noem geen namen!''
,,Ik zei dan dat er geen vraag
naar was geweest. En dan
namen ze het weer terug.''
,,Nu, ik ben ook wel een paar
keer bestolen. Dat ging heel
geraffineerd. Een mevrouw
was reuze druk bezig, haalde
van alles tevoorschijn. Een
paars truitje had haar voorkeur.
Ineens was het weg, maar er
piepte een klein stukje paars
uit haar tas. 'Mevrouw, wilt u
uw tas even openmaken?' en
toen waren de rapen gaar! Ze
rukte het truitje uit haar tas,
smeet het naar mijn hoofd en
schold mij uit voor alle soorten
rotte vis die ze kon verzinnen.
Ze rende de winkel uit, mij
geschokt achterlatend. Er kwa
men overigens ook wel mensen
met vieze kleren, ongewassen.
Nu, die nam ik niet.''
Wat ga je nu de rest van je
leven doen? ,,Ik ga kinderen
voorlezen. Dat oefen ik al op
mijn twee kleinkinderen, die
vinden het heerlijk als oma
voorleest!"
Extreemrechtse groeperingen wor
stelden aanvankelijk met de coro
nacrisis bij de verspreiding van hun
boodschap. Vreemdelingenhaat
legde het af tegen het virus. De toe
name van het geloof in wijdver
spreide complottheorieën bood
radicale bewegingen een nieuwe
ingang. Het rapport State of Hate:
Far-right extremism in Europe waar
schuwt hier nadrukkelijk voor.
De Britse organisatie HOPE not
hate bracht samen met het
Zweedse EXPO, de Amdeau-Anto-
nio Foundation uit Duitsland en
tientallen wetenschappers in kaart
hoe extreemrechtse partijen inspe
len op de coronacrisis. Met verkie
zingen in onder meer Frankrijk,
Schotland, Duitsland en Nederland
in het verschiet, schetst dit een alar
merend beeld.
Een peiling onder 12.000 inwo
ners van acht grote Europese lan
den, waaronder het Verenigd Ko
ninkrijk, Hongarije, Zweden en Ne
derland toont aan dat een 'veront
rustend' aantal mensen negatieve
gevoelens koestert tegen minder
heden. Met 38 procent zit Neder
land in de middenmoot. In Italië
(79 procent) en Frankrijk (67 pro
cent) heeft de bevolking weinig
vertrouwen in het politieke sys
teem. Nederlanders (26 procent)
zijn beduidend optimistischer.
Extreemrechts haakte in op com
plottheorieën over Covid-19, waar
in Joden verantwoordelijk worden
gesteld voor de pandemie en mos
lims het virus bewust zouden ver-
spreiden. Ook ondernamen rechts-
extremisten overal in Europa po
gingen zich in de lockdownprotes-
ten te mengen.
Het rapport zoomt in op QAnon,
dat onder meer stelt dat een net
werk van pedofiele elites het bloed
van kinderen drinkt. Tijdens de
pandemie schoten de ideeën met
een sterk antisemitische ondertoon
wortel in Europa. Duitsland geldt
nu als het land met de meeste
volgelingen van de ideologie in de
niet-Engelstalige wereld.
Vermenging
De Duitse historicus Simone Rafael
ziet een vermenging van gedachte
goed. Van de Gele Hesjes in Frank
rijk tot 'bezorgde ouders' in Duits
land die in hun politici kindermis
bruikers herkennen. ,,Internet en
de sociale media vervullen een
Gedachtegoed bleef
lang online, nu komen
de echte en virtuele
wereld samen
grote rol. De algoritmes van Face-
book en YouTube bieden een mo
gelijkheid om haatboodschappen te
verspreiden.''
Voor Rafael is het verdwijnen van
president Trump, door QAnon ge
zien als een strijder tegen het
kwaad, niet per se een uitkomst.
,,Het risico bestaat dat ze nu het heft
in eigen handen nemen en zelf re
geringen omver willen werpen.''
Joe Mulhall van HOPE not hate
wijst op de samenvloeiing van
ideeën tijdens demonstraties tegen
de coronabeperkingen. QAnon-
aanhangers, antivaxxers en ex-
treemrechts staan zij aan zij. ,,Er
kan een sprong worden gemaakt
van aan Covid-19 gelinkt antisemi
tisme naar grootschalig antisemi
tisme. Niet nu, maar als de pande-
mie voorbij is en de economische
gevolgen zichtbaar worden.''
Willem Wagenaar van de Anne
Frank Stichting schreef voor het
rapport een analyse over de Neder
landse situatie. De onderzoeker er
kent dat extreemrechts zich mengt
in de protesten tegen de corona
maatregelen. ,,Maar je moet de
vraag stellen of die groepen zich
structureel organiseren om beter te
worden van de situatie. Tijdens de
vluchtelingencrisis in 2016 was hier
duidelijk sprake van.''
Gefragmenteerd
Tijdens de pandemie ziet hij een
meer gefragmenteerd en kleinscha
liger landschap. ,,Identitair Verzet
heeft een handleiding opgesteld
over hoe met Covid-19 moet wor
den omgegaan. In de partij Wij zijn
Nederland zitten elementen van
het verboden CP'86, de Centrum
Democraten van Janmaat en ex
treemrechtse voetbalsupporters.
Maar Nederland is geen Polen of
Duitsland.''
Een van de opstellers van het rap
port schrijft dat extreemrechts de
ideeën succesvol heeft verpakt in
coronacomplotten. Wagenaar: ,,Je
kunt radicalisatie niet voorspellen.
Wat je wel kunt zeggen, is dat
extreemrechts gedachtegoed voor
heen online bleef. Nu komen de
echte en de virtuele wereld samen.
In Nederland is rechts-extremisme
historisch gezien altijd minder ra
dicaal dan in onze buurlanden.''
Simone Rafael maakt zich wel
grote zorgen. ,,Online radicalise
ring gaat razendsnel. Helemaal tij
dens de pandemie. Dat zie je bijna
overal in Europa. We moeten dit
heel goed in de gaten houden.''
woensdag 17 februari 2021
GO
Dicht
En hoe selecteerde jij dat
allemaal op de kwaliteit die jij
zocht? Als het bijvoorbeeld
helemaal uit de mode was?
Vond je het niet eng? Je
stond hier maar alleen
Demonstranten verzamelden zich vorig jaar bij beelden van Britse helden in Londen. foto getty images
Het internationale karakter van
de coronapandemie biedt ex
treemrechts in Europa een kans
om te groeien. Nederland lijkt de
dans te ontspringen. ,,Wij zijn
geen Polen of Duitsland.''
Geert Langendorff
Londen
-Willem Wagenaar,
Anne Frank Stichting
