GEZOND
We moeten niet
vergeten ook de
schoonheid te zien
Reserveonderdelen en noodvoorraden in je
20
René Diekstra
Een vreemde vraag misschien als je niets mankeert, maar
zonder welk orgaan kun je nog prima leven? Zo raar is die
vraag niet, zeggen artsen. ,,Het aanpassingsvermogen van
ons lichaam is verbazingwekkend.''
et is in de late
namiddag. Ik werk
al uren intensief aan
een wetenschappe
lijk artikel, maar het
schiet niet echt op en het tast
mijn stemming behoorlijk
aan. Het is wel even genoeg
geweest. Als ik mijn laptop
dichtklap en opsta, valt mijn
blik op het park aan de over
kant van de singel. Mijn mond
valt open van bewondering.
De zon schijnt voluit, de lucht
is van een wonderschoon
lichtblauw, en op de oever en
de rest van het park daarachter
ligt een schitterende sneeuw
laag.
Een verlangen
ontwaakt, ik
wil iets doen
waardoor deze
schoonheid nooit
meer verdwijnt
Terwijl ik gebiologeerd naar
de schoonheid buiten kijk,
gebeurt er ook iets in mij.
Alsof een verlangen ontwaakt.
Een verlangen om deze
schoonheid te vangen, de tijd
stil te zetten, iets te doen
waardoor ze niet meer ver
dwijnt of in elk geval weer
opgeroepen kan worden.
Is dat waarom mensen zulke
uitzichten schilderen, fotogra
feren, filmen en beschrijven?
En is dat waarom componis
ten prachtige muziek maken?
Om via de schoonheid daar-
René Diekstra kijkt uit op
een landschap vol sneeuw
en een wonderschone
blauwe lucht. Het werkt voor
hem bijna therapeutisch.
van de schoonheid van de we
reld vast te leggen zodat we
die steeds kunnen terughalen?
Het lijkt weer een beetje te
gaan sneeuwen en terwijl ik
blijf kijken hoor ik in mijn
hoofd klanken uit De vierjaar
getijden van Vivaldi, het con
cert Winter. Al mijn hele leven
roept een deel daarvan bij mij
het beeld op van langzaam
vallende sneeuwvlokken. Nu
ook, ik hoor ze bijna vallen.
Merkwaardig, want in het echt
maken ze geen geluid. De ont
stemming over het artikel
waaraan ik werk, ebt weg.
ik vooral bezig ben met wat in
de wereld problematisch is -
de tekorten, de manco's, de
lelijkheid - en daardoor soms
onvoldoende oog en oor heb
voor de schoonheid, die er ook
is. En voor hoe helend, hoe
therapeutisch, aandacht voor
schoonheid kan zijn.
De Engelse schrijver Richard
John Jefferies (1848 - 1887) die
als geen ander de schoonheid
van de natuur - hij noemt het
'wild life' - in woorden heeft
gevat, schrijft: 'In de uren die
we alleen aan schoonheid be
steden, leven we pas echt'. Dat
werd me heel duidelijk in een
gesprek met een goede vriend
die door een ruggenmerg-
infarct grotendeels is verlamd.
Hij zei eens: 'Ze vragen me wel
of ik zo nog wel wil blijven le
ven. Maar zolang ik schoon
heid kan ervaren - in de na
tuur, in muziek, in gesprek
ken, in herinneringen - wil ik
leven'. Starend uit het raam
van mijn studeerkamer besluit
ik die conclusie te delen.
et menselijk lichaam kan wel
tegen een stootje, zeggen
neuroloog Marieke Visser en
hoogleraar acute geneeskunde
Prabath Nanayakkara, allebei
werkzaam in het Amsterdam UMC.
,,Het is verbazingwekkend hoe goed het
lichaam compenseert wanneer je orga
nen weghaalt'', zegt Nanayakkara. ,,Neem
de nieren. Verwijder er één en de andere
nier werkt gewoon harder. Hetzelfde
geldt voor de longen, de milt, een deel
van de lever en bijna alle organen. Je kunt
natuurlijk niet alles weghalen, maar het
lichaam heeft een enorm aanpassingsver
mogen."
Dat aanpassingsvermogen danken we
deels aan reserveonderdelen en nood
voorraden. ,,Ons lichaam is gebouwd met
wat reserveruimte. Als er een stressvolle
situatie ontstaat, kunnen onze organen
veel harder werken dan normaal.'' Verlies
je een orgaan, dan redt die buffer je leven.
Het hangt vervolgens maar net van je
leefstijl af in welke mate je beperkingen
ervaart. Wat kunnen we missen in ons
lichaam?
Onder de kraag
De longen
Met één (gezonde) long valt prima te
leven. ,,Maar als je een berg wilt beklim
men, merk je dat je aanzienlijk sneller
buiten adem bent'', zegt Nanayakkara.
,,Zelfs met één long kan je lichaam lang
zaam nieuwe reserves opbouwen. Die
overgebleven long wordt sterker om de
andere te compenseren.''
De milt
Je milt is een soort filter voor je bloed en
belangrijk in je afweersysteem. Maar
daarmee is niet gezegd dat die onmisbaar
is. Bij sommige patiënten met bloedziek
tes of een beschadigde milt moet het
orgaan worden weggehaald. ,,Dat is soms
nodig'', zegt Nanayakkara. ,,Maar
het gevaar van ernstige infec
ties neemt dan toe. Daarom
vaccineren we mensen zon
der milt tegen plots dodelijke
ziektes en dragen zij altijd
antibiotica op zak.''
De maag
Je hebt maar één maag en die
kan niet zomaar verdwijnen. Maar als het
fout gaat kunnen artsen wel kleine stuk
jes weghalen. ,,Elk stuk van de maag heeft
zijn eigen functie, zoals het opnemen van
vitamines. Als je het onderste gedeelte
van de maag weghaalt, kan iemand een
tekort aan B12 ontwikkelen. Dat merk je
niet meteen. Sommige mensen zijn jong
De darmen
'Het kleinste stukje lever
kan naar zijn originele vorm
terug groeien. Zolang er
nog één gezond stukje is,
komt het wel goed.'
en sterk. Het kan dan wel jaren duren
voordat je een vitamine- of ijzertekort
opmerkt. Supplementen lossen dit
probleem op.''
De lever
Je lever is een bijna onoverwinnelijke
superheld ,,Het kleinste stukje lever kan
naar zijn oorspronkelijke vorm
terug groeien. Je lever kan
dus ernstig beschadigd
raken, maar zolang er
nog één gezond
stukje is, komt het
wel goed.'' Als een
deel van de lever
ziek is, kunnen
artsen het zonder
gevaar wegsnij
den. ,,Daarna
duurt het vaak
maar een paar
maanden tot de
lever hersteld
is.''
,,Je kunt stukken darm wegha
len, zoals de dikke darm, maar
als je te veel verwijdert merk je
het. De kleine darm neemt geen
functies over van de grote darm.
Je moet je dieet aanpassen en sup
plementen innemen."
DINSDAG 16 FEBRUARI 2021 WW
Het gevaar in mijn vak is dat
c Reageren?
rene.diekstra@dpgmedia.nl
Welke organen
SAMUEL BOM
ILLUSTRATIE TRIK
