'Kim doodde halfbroer in gecalculeerd machtsspel'
Franse luchtaanval in Mali omstreden
NIEUWS 13
A- J&iM'.&An' p-
Franse militairen doodden
in Mali bij een luchtaanval
tientallen mensen. Het leidt
tot felle debatten, juist op het
moment dat een tweedaagse
Sahel-top van start gaat.
Ruim een maand geleden scheer
den twee gevechtsvliegtuigen van
het Franse leger over centraal-
Mali. In de woestijn waren twee
verdachte mannen op een motor
gesignaleerd. Ze reden naar een
groep mannen vlak bij Bounti,
een woestijndorpje met alleen
een paar huisjes en bomen.
,,Die mannen hoorden bij een
gewapende terreurgroep'', zei het
Franse ministerie van Defensie.
Ze zouden lid zijn van een tak van
al-Qaeda en moesten worden uit
geschakeld.
Een Franse Reaper-drone had
het gebied verkend en via ca
mera's werden de twee gevechts
vliegtuigen gevolgd. Defensie was
zeker van haar zaak. ,,Het was uit
gesloten dat er onschuldige
slachtoffers zouden vallen.''
Huwelijksfeest
De twee Mirage-2000 toestellen
vuurden rond 15.00 uur drie bom
men af op de mannen bij het
dorpje. ,,Er was op dat moment
een huwelijksfeest bezig in
Bounti'', vertelde een aanwezige
tegen de Franse radio. ,,Er waren
alleen maar burgers. Niemand
was gewapend.''
Er was net een schaap geslacht
en de aanwezigen wilden gaan
eten, toen de bommen neerkwa
men. ,,Ik hoorde explosies, ben
weggerend en toen ik terugkwam
zag ik wat voor bloedbad er was
aangericht."
Volgens Human Rights Watch
(HRW) vielen er negentien do
den. De mensenrechtenorganisa
tie sprak met overlevenden, onder
wie een 68-jarige bewoner van
Bounti. ,,Ik hoorde een enorme
knal en raakte buiten bewustzijn.
Toen ik weer bijkwam, lagen
overal doden en gewonden.''
Human Rights Watch vroeg om
Volgens Human
Rights Watch vielen
er negentien doden
bij de luchtaanval
onafhankelijk onderzoek „Vol
gens getuigen waren alle slachtof
fers gewone burgers.''
Het Franse ministerie van
Defensie bestrijdt dat. Er werden
'ongeveer dertig jihadisten'
gedood bij de luchtaanval. ,,Er was
daar geen huwelijk, er waren geen
vrouwen of kinderen. Er waren al
leen maar mannen.''
De luchtaanval leidt al weken
tot felle debatten in Frankrijk. Par
lementariërs willen duidelijkheid
over de slachtoffers. Ze hebben
Defensie gevraagd de lucht- en sa-
tellietbeelden van de aanval open
baar te maken. Maar dat wordt ge-
MALI
weigerd. Defensie gaf wel de gps-
coördinaten van de inslagen. Dag
blad Le Monde bestudeerde die lo
caties met satellietfoto's en con
cludeerde dat onduidelijk is wit er
precies is gebeurd. ,,De drie bom
men vielen heel ver van het dorp
waar de slachtoffers vandaan zou
den komen.''
Terugschroeven
Het 'bloedbad van Bounti' werpt
een schaduw over de Sahel-top
die vandaag en morgen wordt ge
houden in Tsjaad. Vijf landen uit
de regio, waaronder Mali, praten
er onder meer over terreurbestrij
ding.
De Franse president Macron
doet, net als EU-topman Charles
Michel, online mee. De nieuwe
Amerikaanse minister van Bui
tenlandse Zaken Antony Blinken
heeft een videoboodschap opge-
nomen voor de deelnemers. Tij
dens de top wil Macron zijn plan
nen voorleggen om de Franse mi
litaire aanwezigheid in Mali terug
te schroeven. In totaal zijn er nu
5100 Franse manschappen, met
name om extremisten en terroris
ten op te sporen en tegen te hou
den. Maar de Franse president wil
dat aantal, nog voor de Franse ver
kiezingen in 2022, terugdringen.
De 'kosten' lijken te hoog te wor
den.
Steun
Sinds 2013 werden in Mali 51
Franse militairen gedood bij aan
slagen door opstandelingen en
terreurgroepen. Alleen al rond de
afgelopen jaarwisseling vielen vijf
Franse doden, allemaal in de om
geving van Bounti.
Onder de Fransen neemt de
steun voor de militaire aanwezig
heid in Mali af. Nog maar 49 pro
cent is vóór de operatie. Een jaar
geleden was nog 58 procent en
thousiast, en in 2013 was dat zelfs
73 procent.
Frankrijk hoopt dat Sahel-lan-
den en Europese landen het stokje
overnemen in wespennest Mali.
Nederland gaat dat doen. Het ka
binet heeft besloten vanaf novem
ber een C-130 transportvliegtuig
en 70 tot 130 militairen naar Mali
te sturen.
Filmmaker Ryan White probeert
meer achtergrond te geven bij de
bizarre moord op de luchthaven
van Kuala Lumpur in februari 2017.
Twee jonge vrouwen vermoordden
de halfbroer van Kim J ong-un zon
der dat ze wisten wie hij was. Ze
smeerden het dodelijke zenuwgas
VX in zijn gezicht, in de veronder
stelling dat het een onschuldig
goedje was en dat ze meededen aan
een Japanse YouTube-versie van
een fopprogramma. Enige uren la
ter was Kim Jong-nam dood.
Assassins draait om de twee vrou
wen, de Indonesische Siti Aisyah en
de Vietnamese Doan Thi Huong,
die werden beschuldigd van het
vergiftigen van Kim. Hun advoca
ten zeiden al snel dat beiden pion
nen waren in een sinistere moord
die volledig werd georkestreerd
door Noord-Koreaanse spionnen.
Siti werd in maart 2019 vrijgela-
ten, nadat een Maleisische recht
bank de aanklacht tegen haar had
ingetrokken. Doan werd in mei van
dat jaar vrijgelaten. Zuid-Koreaanse
en Amerikaanse functionarissen
meldden dat het Noord-Koreaanse
regime inderdaad opdracht had ge
geven tot de moord op Kim. Die
had meer dan eens kritiek geuit op
de dynastieke heerschappij van zijn
familie. Pyongyang heeft de aantij
ging ontkend. White: ,,Ik was eerst
sceptisch over hun verhaal. Ze zul
len op de een of andere manier wel
een link met het Noord-Koreaanse
regime hebben, dacht ik. Maar
gaandeweg bleek dat alles klopte
wat ze zeiden.''
Doan en Aisyah hebben de docu
mentaire gezien. Ze onderschrijven
de inhoud, maar hebben spijt van
sommige scènes, aldus White. ,,Do-
ans eerste reactie was: ik zou willen
dat ik niet zo veel had gelachen.''
i De twee vrouwen
dachten dat ze
meededen aan een
fopprogramma
Dat ze blij was na haar terugkeer
naar Vietnam, leidde tot veel ge
scheld tegen haar op sociale media.
,,Ze zijn allebei aardig en hebben
deze ervaring gelukkig overleefd,
maar ik denk dat hun leven helaas
nooit meer hetzelfde zal zijn.''
White verwacht geen reactie van
Kim Jong-un. ,,Het was niet voor
niets een openbare terechtstelling.
De bedoeling was angst voor zijn
regime te zaaien. Het was ook zeker
zijn bedoeling dat dit bekend werd.
In het Westen wordt er vaak een ka
rikatuur van hem gemaakt. Ik zie
hem als iemand die nergens voor
terugdeinst. Dit was een zet in een
gecalculeerd machtsspel. Want
toen hij begon als dictator, dachten
velen dat dit jochie gauw naar de
achtergrond zou verdwijnen. Dat
bleek niet zo en deze moord had
een sleutelrol in zijn overleven.''
maandag 15 februari 2021
GO
werpt
schaduw over top
Frank Renout
Parijs
10
ALGERIJE
Bounti, 3 januari:
Doden bij Franse
luchtaanval
MAURITANIË
Timboektoe
Moptf» m
BI
Bamako FA
GUINEE
Nise/-
Gao
NIGER
JRKINA
,SO
400 km
De Franse militaire basis in Gao, in het noorden van Mali. foto afp
Een konvooi van
het Franse leger in
Mali in 2013. FOTO AP
Bijna vier jaar na de moord op
Kim Jong-nam, de halfbroer van
de Noord-Koreaanse leider Kim
Jong-un, is nieuw beeldmateri
aal opgedoken. In de documen
taire Assasins zijn beelden van
Maleisische beveiligingsca
mera's verwerkt.
Bob van Huët
Rotterdam
