'Zondag met Lubach' verweeft
18
Satire is niet alleen vermaak, maar ook
een bron van informatie. „Programma's
als Zondag met Lubach beïnvloeden
het stemgedrag'', aldus onderzoeker
Mark Boukes.
'Lubach vist
in heel de
vijver, neemt
iedereen op
de korrel'
HANS VAN ZON
ederland is er
weer klaar
voor. Arjen Lu
bach begint
morgenavond
aan een
nieuwe serie
Zondag met Lubach, opgehangen
aan de Tweede Kamerverkiezin
gen op woensdag 17 maart.
Daarin neemt Lubach, strak in
het pak, het nieuws op de hak
met een mix vol satire.
Samen met naar schatting
twee miljoen andere Nederlan
ders kijkt Mark Boukes (33) er
naar uit. Niet alleen omdat hij
van satire houdt, hij kijkt door
een professionele bril naar het
programma. De universitair do
cent Communicatiewetenschap,
verbonden aan de Universiteit
van Amsterdam, onderzoekt al
jaren de invloed van satire op de
mens. Waarom heeft hij daarbij
speciale belangstelling voor Zon
dag met Lubach
Boukes: ,,Hij heeft een onge
kend groot en divers publiek. Hij
boeit mensen met én zonder be
langstelling voor politiek. Zijn
programma is niet te vergelijken
met bijvoorbeeld Kopspijkers en
Koefnoen. Lubach legt nieuwson
derwerpen stap voor stap uit en
mixt die met satire.'' Volgens de
wetenschapper is de format van
Lubach uiterst geschikt voor zijn
onderzoek. ,,Het programma is in
Nederland redelijk uniek. Het
bouwt voort op Amerikaanse sa
tireshows, maar er is een groot
verschil: die zijn allemaal links
georiënteerd. Lubach vist in heel
de vijver, neemt iedereen op de
korrel'', legt Boukes uit. „Daar
mee bouwt hij geloofwaardig
heid op en kan iemand ermee le
ven dat de eigen politieke kleur
de maat wordt genomen. Het kan
iedereen overkomen.''
De wetenschapper begon tien
jaar geleden met zijn onderzoek
naar de invloed van satire. Eerst
vooral met het oog gericht op de
kwalijke kanten ervan. Worden
zaken als politiek minder serieus
genomen als er entertainment
van wordt gemaakt? „Geleidelijk
aan ben ik het tegendeel gaan in
zien. Dat satire juist een aanvul
lende rol speelt in de informatie
voorziening. Satireshows kun
nen een alternatief platform zijn
voor mensen om toch bij de poli-
zijn satirische kijk op TTIP voor
meer politieke actie.''
Hoe groot die impact was,
blijkt uit de reactie van toenma
lig minister Liliane Ploumen
(Buitenlandse Handel). ,,Ik pro
beerde al een hele tijd aandacht
te vragen voor TTIP. Ik schreef
dan een opiniestuk, maar geen
krant was er in geïnteresseerd.
Toen Lubach er aandacht aan be
steedde, ontstond er plotseling
een debat, er werden Kamervra
gen gesteld'', aldus Ploumen. Het
debat leidde uiteindelijk tot
groot verzet. Sinds 2016 liggen de
onderhandelingen stil.
,,Het is een bewijs dat een sati
reshow een lastig onderwerp
veel gemakkelijker bij een breder
publiek op de agenda kan zetten
dan journaals of een programma
als Tegenlicht. Entertainment kan
dus wel degelijk politiek relevant
zijn'', aldus de communicatiewe
tenschapper.
Een ander voorbeeld van de in-
tiek betrokken te raken. Dat
blijkt als je mensen de vraag stelt
'waarom kijk je?'. Het antwoord
is tweeledig: ze willen erom la
chen en ervan kunnen leren.
Journaals en kranten vinden ze
saai, omdat die alleen informatie
geven, terwijl programma's als
Zondag met Lubach op een toe
gankelijke manier mensen bij de
hand nemen, helpen om een opi
nie te vormen. Opiniepagina's in
kranten, talkshows op tv zijn
voor mensen soms best een wor
steling om doorheen te komen.''
Boukes staaft de invloed van
satire op kiesgedrag en me
ningsvorming met cijfers en
voorbeelden. ,,Neem bij
voorbeeld de discussie over
TTIP, het handelsverdrag
van Europa met de VS. Een
onderwerp dat ver van de
mensen staat. Arjen Lubach
bracht het op toegankelijke wijze
in de huiskamer en zorgde met
vloed van satire is Lubachs uitzen
ding met het onderwerp #Hoe-
Dan. Daarin fileerde hij de retoriek
van de PVV van Geert Wilders.
'Hij heeft wel opinies, maar geen
oplossingen', concludeerde Lu-
bach in zijn uitzending van fe
bruari 2017, kort voor de laatste
parlementsverkiezingen. Boukes:
,,(Kiezers)onderzoek wijst uit dat
een groep mensen die toen op de
PVV wilden stemmen toch aan
het twijfelen werden gebracht en
op een andere partij hebben ge
stemd. Dan zie je dat één medium
van invloed kan zijn op de stem-
voorkeur van mensen, dat satire
bijdraagt tot opinievorming. Satire
WE"
TEN
SC
HAF
ZATERDAG 6 FEBRUARI 2021 GO
Satire beïnvloedt gedrag
Uitzending
Zondag met
Lubach
Uitzending
Zondag met
Lubach
Mensen hebben het gevoel dat ze er ook iets van opsteken als ze naar Arjen Lubach kijken, zegt commu
nicatiewetenschapper Mark Boukes. foto marco de swart, beeldbewerking mark reijntjens
Effect bij mensen die reeds
overwogen PVV te stemmen
Neiging om PVV te stemmen
Gekeken Niet gekeken
naar Zondag naar Zondag
met Lubach met Lubach
mamj jasond j fmamj ja
2014 2015
Effect na aandacht voor het
onderwerp TTIP in uitzending
Mate van googelen op zoekwoord 'TTIP'
