Fundament bewijst vermoeden
w.
y
t
Ben Everse, de sigarenman van Sas van Gent, overleden
Dow-eiland
is klaar voor
visdiefjes
Ben Everse
1950-2021
7
Een vermoeden
dateronderde
rollen vinyl en
hoogpolig tapijt
van Carpet Right aan
de Schoolweg in
Terneuzen een oud
kruitmagazijn lag,
was er altijd al.
Historicus Dennis
van Nieuwenhuijzen
zei het al eerder en
kreeg gelijk.
MS'
s v&
ONDER CARPET RIGHT VOORMALIG KRUITMAGAZIJN^
Liever had Van Nieuwen
huijzen dat het pand
waar voorheen Carpet
Right zat helemaal niet
gesloopt was. Voor er ta
pijt werd verkocht, was het ge
bouw een remise voor de
Zeeuwsch-Vlaamsche Tramweg
Maatschappij (ZVTM) die er tot in
de jaren zestig van de vorige eeuw
in zat. De raadsfractie Sociaal Ter-
neuzen probeerde vorig jaar tever
geefs het pand nog te sparen om
dat met de sloop industrieel erf
goed verloren zou gaan. Inmiddels
is het pand gesloopt. Op de plek
worden dertig appartementen ge
bouwd.
,,Er is al zo weinig over van de
tramgeschiedenis in Terneuzen",
zegt Van Nieuwenhuijzen met
spijt. ,,Maar het pand bleek te
slecht te zijn om te behouden. Dat
onder het gebouw de fundamen
ten lagen van het kruitmagazijn
bastion nummer zes uit 1839 wist
V- ÏT
- *- "v -v-
V\
*>v£ -• X
i
v>
JEE :*BSh£zï
ik eigenlijk wel honderd procent
zeker. Dat was te zien op oude
kaarten. Destijds werden funda
menten eigenlijk nooit gesloopt,
dat was te veel gedoe. Men ge
bruikte die voor een nieuw ge
bouw. Heel praktisch eigenlijk. Ik
denk ook dat als je op het Arse
naalplein gaat graven, je de resten
Ik hoop dat de
fundamenten op
termijn weer
zichtbaar worden
zult vinden van de infirmerie, het
brandspuithuis en de affuitloods."
Het nu teruggevonden kruitma
gazijn was een van de twee maga
zijnen die Terneuzen in die tijd
had. Eenzelfde magazijn lag ook
bij bastion vier. Volgens Nieuwen-
huijzen lag er in ieder magazijn
zo'n tachtigduizend pond bus
kruit klaar in geval van dreiging.
,,Niet ongebruikelijk voor steden
met een strategische ligging bo
vendien waren er in die tijd span
ningen met België dat net zelf
standig was geworden."
Zodra het kon, raakten de kruit
magazijnen in onbruik. De stad
maakte zich al zorgen over de
kruitopslag, las de onderzoeker in
oude verslagen. ,,De gemeente
Terneuzen was er toen ook niet
gelukkig mee. Het kruitmagazijn
lag dicht bij de haven en bebou
wing en in die tijd werden sche
pen nog verlicht met olielampen.
Dus stel je maar eens voor."
De fundamenten zijn inmiddels
weer toegedekt met zand. Van
Nieuwenhuijzen hoopt dat het zo
niet blijft en dat het stukje oud
Terneuzen op termijn weer zicht
baar wordt. ,,Ik ben nu met de pro
jectontwikkelaar in gesprek of de
fundering op de een of andere ma
nier verwerkt kan worden in de
bouw. Ik denk dat dat best kansrijk
is, want voor de bouw van de ap
partementen hoeven ze niet te
verdwijnen, ze liggen niet in de
weg."
TERNEUZEN Of de visdiefjes
die aan de West-Afrikaanse
westkust overwinteren, het al
weten, is natuurlijk de vraag,
maar vanaf eind april zijn ze
weer meer dan welkom in de
spuikom van chemiebedrijf
Dow in Terneuzen. Op een spic
en span broedeiland.
Visdiefjes broeden het liefst
op een kaal terrein met kiezel
steentjes en schelpen. Het
broedeiland in de Dow-spuikom
is ruim drie jaar geleden ook zo
ingericht. ,,Maar'', vertelt Dow-
medewerker Cees van Houwe-
lingen, ,,er was inmiddels aardig
wat begroeiing opgekomen. Dat
trok andere vogels als zwartkop
meeuwen en nijlganzen aan."
Nog behoorlijk groot
Voor het eerst is de broedplaats
daarom schoongemaakt, door
Van Houwelingen en zijn collega
John van Doorn. Dat viel nog te
gen, vertelt Van Houwelingen.
,,Als je het eiland vanaf de Savoy-
aardsweg ziet liggen, denk je 'dat
is klein'. Sta je erop, dan is het
nog behoorlijk groot. Het was
dan ook meer werk dan gedacht."
Alle begroeiing is verwijderd.
De bovenlaag van schelpen en
grind is aangeharkt. De riool
pijpjes die dienen als vlucht-
plaatsen voor jonge visdiefjes,
zijn netjes gelegd. En nu maar
hopen dat de zeldzame, be
schermde visdiefjes het eiland
weer goed weten te vinden. Het
eerste jaar, 2018, was succesvol
met zestig broedparen, vorig jaar
zaten er door de concurrentie
van andere vogels 'slechts' zo'n
veertig.
Het broedeiland is aangelegd
in het kader van het Europese
project 2B-Connect, wat als doel
heeft natuurontwikkeling op
bedrijventerreinen te stimule
ren. Het biedt visdiefjes ook een
alternatief voor de platte daken
in Terneuzen-stad. Daar zorgen
ze voor overlast, in de Dow-
spuikom storen ze niemand.
Eén van de markantste
ondernemers van Sas van Gent,
Ben Everse, is 31 januari op 70-
jarige leeftijd overleden. Als Ben
Sigaar stond hij bekend als de
eigenaar van de tabaksspeciaal
zaak aan de Sasse Westkade.
Zijn zaak was hem alles. „Vakantie
was er zelden of nooit bij", vertelt
zijn vrouw Mawilla (67). ,,We wil
den onze klanten altijd blijven bedienen.
Als mensen speciaal uit de omgeving van
Brussel naar jouw zaak komen, kun je die
toch niet teleurstellen."
'Ons kindje', noemt Mawilla de tabaks
speciaalzaak. In 1983 stapten ze erin. Meer
dan een plaatselijk sigarenwinkeltje was
het toen niet. ,,We hadden eerder, vanaf
1974, ook aan de Westkade een kaaswinkel
met veel buitenlandse kazen, tot die ook
verkocht gingen worden in supermarkten
en op markten."
Ben en Mawilla bouwden het lokale ta
bakszaakje vanaf 1983 om tot een winkel
met alle topmerken op sigarengebied, uit
Cuba, de Dominicaanse Republiek, Nica
ragua, noem maar op. Ze richtten de win
kel helemaal in om de echte sigarenlief-
hebbers van dienst te zijn, met onder
meer een grote klimaatkamer. Met de re
gelmaat van de klok toonden beroemde
meester-sigarenmakers bij hen hun kun
sten.
Anderszins verwierf de tabaksspeciaal
zaak ook bekendheid. In 1999 viel voor de
vierde keer in drie jaar een prijs van
100.000 gulden op een door Ben en Ma-
willa verkocht Staatslot. Het leverde hun
de titel Very Important Service Point van
de Staatsloterij op.
Ben was niet alleen een gedreven on
dernemer, hij zat ook zelden om een
woordje verlegen. Niet over het over-
heidsbeleid, met de steeds hogere accijn
zen op tabakswaren, en ook niet over ont
wikkelingen in Sas van Gent. Vorig jaar
bijvoorbeeld ontstond een hoop discussie
over de geplande verhuizing van de super
markten Lidl en Albert Heijn uit de bin
nenstad naar bedrijventerrein Sasse Poort.
Een aantal ondernemers liep daartegen te
hoop, zo niet Ben. Hij liet een eigen geluid
horen. ,,In het centrum zijn nog vooral
speciaalzaken over, die hebben er geen
last van als de supermarkten verkassen."
Afgelopen dinsdag, twee dagen na het
overlijden van haar man, was Mawilla al
weer in de winkel bezig, al is die vanwege
de coronamaatregelen gesloten. Ze doet
enkel nog bestellingen. Dat ze zo snel de
draad heeft opgepakt, ziet ze als eerbetoon
aan Ben. Ze zegt zeker de ambitie te heb
ben de winkel te willen voortzetten. Al
zoveel sigaarspeciaalzaken zijn gesloten.
Mawilla wil haar klanten niet alleen laten.
,,Dat zou Ben ook nooit gedaan hebben."
donderdag 4 februari 2021
VL
Guido van der Heijden
Terneuzen
t -* V
A'i
V «T
De muren waren tot 1 meter
waren tot 1 meter 60 dik. foi
V
was stevig gebouwd. De
kruitmagazijn was
FOTO DENNIS VAN
NIEUWENHUIJZEN
-Dennis van Nieuwenhuijzen,
historicus
Harmen van der Werf
