De Jonge: Coronacijfers kloppen mogelijk toch niet
8 NIEUWS
Nu Nederland onderaan de vaccinatieranglijsten
bungelt, zwelt de kritiek op minister Hugo de Jonge en
het kabinet aan. Maar ligt het probleem bij hen of ook
diep in onze bestuurscultuur? Drie hoogleraren
bestuurskunde over het managen van de coronacrisis.
CORONA AANPAK
Met toenemend afgrijzen kijkt
hoogleraar bestuurskunde Michiel
de Vries naar hoe het kabinet de
coronapandemie aanpakt. Ja, De
Jonge en Rutte zijn de blikvangers
van alle kritiek, maar de proble
men liggen dieper. ,,Onder afgelo
pen kabinetten is de overheid
steeds verder afgeslankt en is er
fors bezuinigd op de zorg. Alles
wat geld kost is gedecentrali
seerd.'' De Vries - hij kijkt al 38
jaar naar het openbaar bestuur -
wijst op de GGD's die bij gemeen
ten zijn ondergebracht, de regio
nale veiligheidsregio's, de jeugd
zorg en zorg voor mensen met een
afstand tot de arbeidsmarkt. Dat
werkt in normale tijden, maar niet
als er iets goed misgaat. ,,Dan vergt
het ineens ontzettend veel overleg
en mis je kennis die is verdwe
nen.''
Bestuurskundige en manage-
mentexpert Zeger van der Wal
noemt eveneens het ingewikkelde
gedecentraliseerde zorgsysteem.
,,Voor iedere categorie geldt een
andere aanpak.'' Hoe gecompli
ceerd we het hebben gemaakt,
bleek vorige week in de verzor
gingshuizen, waar voor de bewo
ners vijf verschillende vaccinatie
strategieën gelden. ,,Bij een pan-
demie moet je topdown kunnen
werken'', zegt Van der Wal. Hij
wijst op Azië, waar hij lang woon
de. ,,In Azië is men collectivisti-
scher, bij crises liggen de autori
taire structuren klaar. Landen als
Taiwan, Singapore en Vietnam
kregen corona er daardoor snel on-
der. Als Hugo de Jonge hier echter
zou zeggen: we gaan het zo doen
dan heeft hij een probleem, nie
mand springt in de houding.''
Desalniettemin valt De Jonge en
het kabinet voldoende te verwij
ten, stelt Van der Wal. ,,Het ver
baast me dat de Nederlandse poli
tiek zo intern gericht is. Waarom
kijken we niet meer naar interna
tionale best practicesAlles lijkt ook
zo korte termijn: we besluiten nu
dit en kijken over twee weken wel
verder op basis van de cijfers dan.''
Volgens collega-bestuurskun-
Alles wat geld kost is
gedecentraliseerd.
Dat vergt nu ineens
ontzettend veel
overleg
dige Martijn van der Steen en ad
junct-directeur van de Nederland-
sche School voor Openbaar Be
stuur (NSOB) is één van de pro
blemen de poldercultuur. ,,Dan
hebben we eindelijk een vaccina
tiestrategie en dan wurmen de
artsen en het zorgpersoneel zich
er toch weer tussen.'' Hij legt
uit dat Nederland normaliter altijd
heel goed in vaccineren was en
hoog op de ranglijstjes stond. ,,Wij
denken daar heel zorgvuldig over
na en zetten niet zomaar klakke
loos een prik in de arm. Die dege
lijkheid breekt ons nu op: soms
moet je er ook improviserend iets
uit kunnen rammen.''
Zelf is Van der Steen mild over
De Jonge. ,,Mensen denken dat de
minister van VWS de baas is over
ons zorgstelsel, maar dat is niet
zo.'' Het verklaart grotendeels
waarom zaken moeilijk verlopen,
stelt hij. ,,Soms is die versnippe
ring van ons stelsel onze kracht,
nu is het onze zwakte.''
Dat de vaccinatiecampagne rond
de Mexicaanse griep wel vlekke
loos verliep, zegt weinig. ,,Nie-
mand was toen ziek of bang om
ziek te worden, ook was er geen
vaccinschaarste. Ik ging met mijn
kinderen naar een overvol Ahoy
om ons te laten vaccineren. Nu
werken we met doelgroepenvacci
naties. Dat is totaal anders.''
Volgens hoogleraar bestuurs
kunde De Vries zou er binnen mi
nisteries meer ruimte moeten be
staan voor tegenspraak. ,,Er zijn
mensen nodig die buiten de nor
male context kunnen denken. We
nemen nu deze beslissing, maar
wat zijn de ongewenste nevenef
fecten, ook bij de uitvoering? Bij
de toeslagenaffaire ging dat ook
mis.'' Hij begrijpt alle ontevreden
heid wel. „Beleid is onder de kabi
netten Rutte vooral gericht op de
werkende tweeverdieners die het
voor elkaar hebben. Wie niet aan
die standaard voldoet, valt buiten
de boot. Dat zag je in de verzor
gingshuizen.''
De professor wijst op zijn boek
Het Belang van Verwaarlozing in Be
leidskeuzes uit 2010. „Daarin voor
zag ik al dat de verwaarlozing van
grote groepen mensen voor groei
ende tegenstellingen zorgt. Dat zie
je terug met die rellen.''
yy y.»
•vVVVv »v">'
Het ministerie stelde afgelopen
weekeinde dat er meer mensen in
geënt zijn tegen corona dan ge
dacht. Dat zou blijken uit een
nieuwe rekenmethode. Daar komt
demissionair zorgminister Hugo de
Jonge nu op terug. Hij wil de cijfers
verder onderzoeken. De vaccinaan-
tallen in de langdurige zorg zijn
wellicht dubbel meegeteld. ,,Als het
LNAZ (Landelijk Netwerk Acute
Zorg) zegt dat er iets niet klopt, dan
zou dat zomaar kunnen'', zegt De
Jonge.
,,Ik ken de LNAZ als een degelijke
club, dus we gaan het onderzoeken
en herstellen mogelijke fouten.'' Op
het coronadashboard van de rijks
overheid staat dat er ongeveer
81.000 prikken zijn gezet in zieken
huizen, maar volgens het LNAZ, dat
de cijfers zelf al vanaf het begin da
gelijks registreert, zijn dat er
60.000.
Afgelopen weekeinde versprong
W De vaccinaantallen
in de langdurige zorg
zijn wellicht dubbel
meegeteld. Dat wordt
nu onderzocht
de teller van het aantal gezette vac
cinaties in ons land ineens van
226.000 naar 346.000. Dat komt
doordat het ministerie een nieuwe
rekenmethode hanteert, waarmee
een schatting wordt gemaakt van
het aantal gezette prikken dat nog
niet officieel is gemeld.
De vaccinatiecijfers komen van
drie plekken: de GGD's, de zieken
huizen en de langdurige zorg. De
GGD's rapporteren dagelijks hoe
veel mensen ze hebben gevacci
neerd, maar de ziekenhuizen en de
instellingen voor langdurige zorg
lopen volgens het ministerie achter
met hun meldingen. Maar volgens
de ziekenhuizen is dat 'apert on
juist'.
De Jonge ligt al weken onder
vuur in de Tweede Kamer doordat
er in Nederland veel minder men
sen worden ingeënt tegen het coro
navirus dan in andere Europese
landen. En die kritiek zwol nog ver
der aan nadat het aantal vaccinaties
ineens naar boven werd bijgesteld.
,,Onnavolgbaar. Niemand wil ge
goochel met cijfers. We willen dat
er meer geprikt wordt. Dit voedt
het wantrouwen en daar is nie
mand bij gebaat'', zegt PvdA-Ka-
merlid Attje Kuiken. PVV-Kamer-
lid Fleur Agema spreekt van 'wind-
owdressing'. En SP'er Maarten Hij-
ink vraagt zich hardop af of dit
'schoenpoets is voor een ijdele mi
nister of een serieuze poging om
betere cijfers te leveren'.
Ook de regeringspartijen krab
ben zich achter de oren. D66-Ka-
merlid Antje Diertjes: ,,Hoe dan?
Het lijkt me duidelijk dat wij hier
veel vragen over hebben.''
De Jonge wacht sowieso al een
zware week. Morgen moet hij zich
ook verantwoorden voor heling van
privégegevens door medewerkers
van de GGD. Die verkochten de
persoonsgegevens van mensen die
zich hadden laten testen op corona
aan criminelen. De medewerkers
hadden toegang tot onder andere
de burgerservicenummers van
mensen en adresgegevens.
GGD-baas André Rouvoet zei dit
weekeinde tegen RTL Nieuws dat
het systeem tot de coronacrisis al
leen nog werd gebruikt door een
klein aantal GGD-artsen. ,,Maar nu
maken er duizenden mensen ge
bruik van, en daar is het systeem
niet geschikt voor.''
dinsdag 2 februari 2021
GO
'Er is niemand hier die in de
David Bremmer
Rotterdam
- Michiel de Vries, hoogleraar
Michiel de Vries. foto erik
VAN T HULLENAAR
Zeger van der Wal. foto
UNIVERSITEIT LEIDEN
Martijn van der Steen.
FOTO FRANK DE ROO
ILLUSTRATIE MARK REIJNTJENS
y y .*v v*
rf .1'y y* y
yj» j .v
De nieuwe, hogere vaccinatiecij-
fers van het ministerie van
Volksgezondheid zijn mogelijk
toch niet accuraat. Wellicht zijn
inentingen dubbel geteld.
Hans van Soest
Den Haag
