NIEUWS 13
Stambomen bouwen tot de takken elkaar raken
Hoe heb je ooit
kunnen denken
dat ik je niet zou
missen?
De arts zei: Stop
maar met zoeken,
de donor blijft een
mysterie. Wees blij
dat u bestaat
donorkinderen en potentële donor-
vaders. ,,Wij gaan ze allemaal vinden.
Of het nu lang of kort duurt'', be
zweert Leijs.
Ester weet alleen dat ze in 1972 ver
wekt is in de Amsterdamse kliniek
van Leo Swaab. De grootste stam
boom die ze rond dna-matches
bouwt, bestaat uit 4500 mensen.
Eerst vindt zes broers en zussen, in
2019 haar donorvader Gerard. ,,Hij is
ruim dertig jaar geleden overleden.
Maar het gevoel dat ik hem had ge
vonden, overheerste.''
Ze heeft contact met twee wettige
zonen, die foto's en filmpjes van Ge
rard hebben gedeeld. Ze zoekt men
sen die meer over hem weten. ,,Ik ben
blij dat hij een keurige man was die
weloverwogen voor het donorschap
koos. Hij was een lieve, zorgzame va
der.''
Eind 2016 slaagt Emi er als eerste
donorkind in Europa in om op deze
manier haar biologische vader - vol
gens het donorpaspoort een psycho
logiestudent - te vinden. In de dna-
databank vindt ze een achternicht
in Australië. Ze bouwt stambomen
rond hun gezamenlijke overgrootou
ders en zoekt op familienamen in een
Leidse studentenalmanak van 1983,
het jaar waarin ze verwekt is.
Na uitgebreid googelen blijft één
kandidaat over: een psycholoog. Als
zogenaamde 'nieuwe cliënt' maakt ze
met hem een afspraak. In zijn prak
tijkkamer erkent hij spermadonor te
zijn geweest. Een dna-test brengt be
vestiging.
Emi: ,,Het geeft een gevoel van con
trole over mijn leven. We zien elkaar
enkele keren per jaar. Toen ik een
auto kocht, heb ik hem advertenties
doorgestuurd voor advies. Ik heb er
een nieuwe hulplijn bij.''
Eefje vindt een half jaar later haar
donorvader. De dna-matches en
stambomen leiden naar een echtpaar
met drie zonen, van wie een de sper
madonor blijkt te zijn. Hij woont in
het buitenland. Ze heeft hem nooit
ontmoet.
,,Ik heb hem een brief gestuurd,
maar hij reageert niet'', zegt Eefje.
„Volgens zijn familie houdt zijn
vrouw dat tegen. Naar mijn idee
komt die reactie vanuit angst. We
zien dat vaker bij de partner, maar
het is niet nodig want we zijn elkaar
niks verplicht. Ik vind het jammer
dat mij daardoor een ontmoeting
wordt ontnomen. Maar ik wil niet op
de stoep staan bij iemand die geen
zin heeft mij te ontmoeten.''
Eefje heeft wel contact met een
broer en nichten van haar donor-
vader. ,,Ik heb YouTube-filmpjes van
hem gezien. Daar ben ik gelukkig
HOE WERKT HET?
mee. Het gevoel dat ik weet waar ik
vandaan kom en hoe hij eruitziet, is
prettig. Het verhaal blijft wel onaf. Ik
heb hem tot nu toe elk jaar een mail-
tje gestuurd, om hem eraan te herin
neren dat ik er ben.''
Oog in oog
Een jaar later staat Monique (36) oog
in oog met haar donorvader Nico
(62). ,,Hoe heb je ooit kunnen denken
dat ik je niet zou missen?'', vraagt
Monique eerst.
Die vraag raakt hem diep. ,,Het was
bizar om haar te zien. En ook emotio
neel, omdat ze zo lang zoekende is
geweest'', vertelt Nico. Hij dacht er
niet over na, toen hij begin jaren 80
doneerde bij de vruchtbaarheidskli
niek van Jan Karbaat, de arts die met
zijn eigen sperma tientallen donor
kinderen verwekte.
Nico, homoseksueel en kinderloos,
wilde stellen helpen met het vervul
len van een kinderwens. ,,Ik was vrij
jong. Destijds hield ik er onvoldoen
de rekening mee dat donorkinderen
naar mij op zoek zouden kunnen
gaan.''
De foto van Monique hangt nu
thuis bij de moeder van Nico, tussen
de foto's van zijn andere negen do
norkinderen. ,,We hebben 36 jaar van
elkaar gemist. De verloren tijd halen
we niet in. Maar het is een verade
ming niet meer te hoeven zoeken'',
zegt Monique.
,,Mijn zelfbeeld is beter. Ik heb een
vader die trots is op me en die er voor
me is. Iemand die onze band aanvoelt
en erkent. Ik noem hem geen papa.
Die vaderrol heeft hij nooit gehad.
Hij is meer een oudere broer. We
werken allebei in de psychiatrie. Ik
vraag hem advies over werk en
school.''
Nico wilde zich al langer als donor
bekendmaken. Dat adviseert hij an
dere donoren ook. ,,Ik ben blij dat
Monique me heeft gevonden. Het is
mooi om mee te maken en belangrijk
voor donorkinderen. Je doet hen
recht door jezelf bekend te maken en
in gesprek te gaan.''
Dat is waar de Belgische Donor
Detectives An (33) en Steph al jaren
voor strijden. In België kunnen men
sen nog steeds anoniem doneren. An:
,,De fertiliteitsarts die mijn moeder
had geholpen zei letterlijk: 'Stop
maar met zoeken. De donor zal altijd
een mysterie blijven. Wees blij dat u
bestaat. Dat raakte mij diep. Alsof het
er niet toe doet wie ik ben.''
Na drie jaar zoeken, vindt ze een
foto van de man die later haar opa
blijkt te zijn. ,,We leken als twee
druppels water op elkaar. Dezelfde
lach, dezelfde blik. Het was de eerste
keer dat ik mezelf zo weerspiegeld
zag.''
Zo vindt ze haar donorvader. Ze
stuurt hem een mail. Hij schrikt,
maar staat open voor een dna-test en
contact. ,,Ik was me ervan bewust dat
ik iemands leven op zijn kop zette. Ik
had het geluk dat zijn vrouw tegen
hem zei dat ik het recht heb te weten
wie mijn biologische vader is. Het
klikte.''
Na een jarenlange zoektocht heeft
Steph onlangs als laatste Donor
Detective haar biologische vader
Marc gevonden. ,,Tegenover zijn huis
stond een bankje. Ik had me voorge
nomen daar te wachten tot hij een
keer naar buiten zou komen, als hij
niet zou opendoen. Ik vond dat ik
recht had op tenminste één gesprek.''
Te laat
Ze is te laat. Marc, een kunstenaar, is
drie jaar geleden aan kanker overle
den. Zijn zus weigert eerst een dna-
test voor een bevestiging, maar stemt
uiteindelijk onder druk van een ad
vocaat in. ,,Ik ben blij dat ik een ge
zicht heb, maar het verdriet om wat
ik moet missen, is enorm'', zegt
Steph geëmotioneerd.
,,Ik heb een doodgeboren vader.
Dat is klote. Ik had hem in mijn leven
kunnen hebben, maar alles is gedaan
om het mij zo moeilijk mogelijk te
maken hem te vinden. Ik kan niet
met hem discussiëren, me aan hem
spiegelen. Dat is oneerlijk. Ook al zijn
we gescheiden door tijd en ruimte, ik
ben trots dat ik bij hem hoor.''
Nu de Donor Detectives in hun
missie geslaagd zijn, is de stichting
opgeheven. De besloten Facebook-
pagina blijft bestaan, de activiteiten
worden voortgezet binnen Stichting
Donorkind en de Belgische vereni
ging Donorkinderen.
,,Het gros van de donoren staat
open voor contact'', zegt Emi. ,,Hun
wettige kinderen zijn ook nieuws
gierig. Vaak is het de partner van de
donor die moeilijk doet.''
De angst dat donorkinderen de
deur platlopen of aanspraak kunnen
maken op een erfenis, is ongegrond.
Emi: ,,Ik moet het eerste stalkende
donorkind nog tegenkomen. Ik ben
pas juridisch zijn kind als hij mij er
kent. Daar ben je als donor zelf bij.''
De boodschap van de Donor De
tectives is duidelijk. De garantie dat
spermadonoren anoniem blijven, is
geen cent waard. Ze kunnen zich be
ter zelf aanmelden bij een databank.
Dat scheelt een donorkind veel tijd,
geld en energie en donoren onge
makkelijke situaties als onwetende
familieleden worden benaderd.
Emi: ,,We proberen er delicaat mee
om te gaan. Voor een donor is het ook
prettiger zelf de regie te houden over
wie het weet.''
Nog steeds wordt in België gezegd
dat mensen anoniem kunnen done
ren. ,,Ik wil ze alvast waarschuwen: je
kunt gevonden worden'', zegt Steph.
„Donoren moeten beseffen dat ze na
komelingen hebben die worstelen
met fundamentele vragen. Wees ook
altruïstisch naar je eigen vlees en
bloed. Meld je aan en bespaar donor
kinderen een lange zoektocht. Ano
nimiteit is een illusie.''
dinsdag 2 februari 2021
GO
- Donor Detective Monique Aarts
Donorvader Gerard (l) was al overleden toen dochter Ester de Lau hem
opspoorde, net als donorvader Marc (r) van Steph Raeymaekers.
FOTO GEERT PEETERS
Honderden donorkinde
ren is het gelukt de ano
nieme spermadonor te
vinden via dna- en stam
boomonderzoek. Hoe
werkt het?
Je bestelt een dna-kit,
stuurt een buisje met
wangslijm op en laat je
dna opnemen in commer
ciële databanken zoals
Ancestry.com, 23andMe,
MyHeritage, Familytree
DNA, Gedmatch, of Gene-
anet. Daar kun je zien met
wie je wereldwijd een dna-
match hebt.
De mate van verwant
schap wordt uitgedrukt in
een getal (centimorgans).
,,Hoe hoger het aantal
centimorgans, hoe nauwer
je verwant bent aan de
ander'', zegt familiedetec
tive Els Leijs.
Vervolgens bouw je stam
bomen heen om hoge
dna-matches (meer dan
100 centimorgans). Net zo
lang tot de takken van de
stambomen elkaar ergens
raken.
Dat kruispunt leidt je naar
gezamenlijke voorouders.
Daarna begint het zoek
werk naar de potentiële
donorvader binnen die fa
milie.
,,Het succes is bewezen'',
zegt Leijs. ,,Dna liegt nooit.
Er is geen speld tussen te
krijgen. Het is beter dat
donoren niet afwachten
tot ze gevonden worden,
maar zichzelf aanmelden
bij een databank. Dit is
niet zoiets als bloed done
ren. Je draagt een verant
woordelijkheid. Het is tijd
voor een nieuwe goede
daad.''
Van boven naar
beneden: Emi
Stikkelman (36),
Eefje Habets (37),
Monique Aarts
(38), An Peeters
(33), Ester de Lau
(48) en Steph
Raeymaekers
(42).
- Donor Detective An Peeters
