Boek over Rotterdamse KGB-spion
Deze week verschijnt van auteur Simon Kuper de
biografie De vrolijke verrader over George Blake. Hij was
een Rotterdamse jongen die uitgroeide tot een beruchte
dubbelspion. Hij overleed onlangs op 98-jarige leeftijd.
boel, had gedurende de Eerste Wereldoorlog in
het Franse Vreemdelingenlegioen en het Britse
leger gediend. Daar had hij zowel een Brits pas
poort als beschadigde longen aan overgehou
den. Een maand na de wapenstilstand werd Al
bert in Rotterdam gestationeerd om Britse
krijgsgevangenen te helpen repatriëren. Hij
werd er verliefd op de protestantse moeder van
Blake, Catharina Beijderwellen.
George Behar werd 'als gewone Hollandse
jongen' opgevoed in Spangen. ,,Daar woonden
we aan de Spangensekade, misschien heet dat
nog zo, de Spangensekade in Rotterdam-West.''
Zo heet het inderdaad nog steeds. De Behars
woonden op nummer 40c. Als kind zat George
vaak aan de Spangense waterkant naar schepen
te kijken. Later woonde het gezin nog in Sche-
veningen, maar hij zou zich zijn hele leven lang
Rotterdammer voelen. 'Er is een bekend ge
dicht over Rotterdam,' schreef hij in zijn auto
biografie, 'dat zegt dat als je daar je jeugd hebt
doorgebracht, je je overal ter wereld thuis zult
voelen. Waar je ook bent, zal je geuren tegen
komen die je kent van je kinderspelletjes langs
de havenkant - koffie uit Brazilië, spijzen uit
India, dierenvellen uit Argentinië, Russisch
hout.Misschien heb ik me daarom altijd zo
snel thuisgevoeld in elk land waar ik voorbe
stemd was om te wonen.'
Kosmopoliet
'Voorbestemd' was voor Blake het bepalende
woord. Als jongen omarmde hij een streng de
terministische tak van het calvinisme die, net
als zijn accent, inmiddels vrijwel verdwenen is
uit Nederland. Hij kon niet bevatten dat de
mens een vrije wil kon hebben. God bepaalde
immers alles. Wij mensen zijn slechts Zijn in
strumenten, dacht Blake.
In 1935 overleed Albert aan zijn chronische
ziekten. Zijn winkel, de British Sports House,
werd failliet verklaard. Catharina bleef ver
armd achter. De zus van Albert, Zephira, ge
trouwd met een rijke bankier in Caïro, nodigde
George uit om een tijd bij haar gezin te komen
wonen.
George zat van 1936 tot en met 1939 op Britse
en Franse scholen in Caïro. De Rotterdammer
werd kosmopoliet. Maar toen de Tweede We
reldoorlog uitbrak, was hij in Rotterdam op zo
mervakantie. Hij besloot te blijven. Gehurkt
onder de eettafel in zijn grootmoeders huis,
In zijn datsja buiten Moskou vroeg ik de
KGB-spion George Blake welke taal hij
wilde spreken: Nederlands of Engels?
Hij antwoordde, in zijn chique vooroor
logse Rotterdamse accent: ,,Ik spreek al
tijd graag Nederlands, zo voel ik me
mogelijkerwijze het meeste thuis.''
Blake, die op tweede kerstdag op 98-jarige
leeftijd overleed, woonde de laatste 54 jaar van
zijn leven in ballingschap in Rusland. Als
spion in dienst van de Brit
ten had hij zich ooit tot het
communisme bekeerd. Van
1953 tot 1961 verraadde hij
duizenden Britse docu
menten en honderden
agenten aan de KGB. Zo'n
veertig van die mensen
zijn omgebracht. Na zijn
vlucht uit een Londense
gevangenis in 1966 - daar
over later meer - bereikte
Blake wonderwel Moskou.
In zijn hart bleef hij echter
altijd een Oranjegezinde
Nederlander. Zijn afkomst
is een sleutel tot zijn bi
zarre levenspad, dat ik be
schrijf in mijn nieuwe bio
grafie, De vrolijke verrader.
Toen ik Blake in 2012 op
zocht, was hij een half
blind mannetje van bijna
negentig. Naast hem op de
sofa genesteld, zodat hij me
in elk geval kon horen,
vroeg ik wat hij het meest
miste als hij terugdacht aan
zijn Rotterdamse kinder
tijd. ,,Haha, ja, wat mis je
dan? Natuurlijk mis ik mijn
ouders, in de eerste plaats
mijn moeder, waar ik zeer
aan gehecht was en die ook
heel erg van mij hield en
wiens karakter ik geërfd heb.'' (Zijn Neder
lands was vloeiend, maar na zeventig jaar in
het buitenland doorspekt met grammaticale
fouten.)
Hij werd op 11 november 1922 in Rotterdam
geboren als George Behar. Zijn vader, Albert
Behar, een jood uit een rijke familie in Istan-
ZATERDAG 30 JANUARI 2021 GO
Mijn naam is
Blake,
George Blake
Boven: bij de presentatie
van een boek in 2001.
Onder: met hondje Ljoesja
in 2012. FOTO'S HH SIMON KUPER
