<yi.II f
ttfir ÜV-'T1
lüfa, -
gestrand
Shell veroordeeld voor olielekkages in Nigeria
ECONOMIE 15
r
ven terug in de tijd.
Het is 2014 als Green
peace naar buiten
komt met een alar-
I merend rapport over
het gebruik van bestrijdings
middelen bij de teelt van tuin
planten. Greenpeace liet 69
planten onderzoeken op 400
verschillende soorten pesticiden
en de resultaten waren schok
kend. Slechts één monster be
vatte geen enkel bestrijdings
middel; op alle andere monsters
trof de milieubeweging schade
lijke bestrijdingsmiddelen aan.
Een deel van de bestrijdings
middelen valt onder de noemer
neonicotinoïden, een insecten
bestrijdingsmiddel dat vooral
voor bijen extreem giftig is.
Intratuin had de twijfelach
tige eer koploper te zijn als het
gaat om de gevonden pesticiden.
Zeven jaar later is er volgens Pe
ter Paul Kleinbussink, algemeen
directeur van Intratuin, het no
dige veranderd. ,,Dat rapport
was behoorlijk schrikken, het
was voor ons een enorme wake-
upcall. Groen moet groen zijn, je
wilt niet hebben dat insecten
eraan dood gaan.''
Marktleider Intratuin ging in
gesprek met zijn kwekers. Inzet:
het aantal bestrijdingsmiddelen
fors reduceren. ,,Het was een be
hoorlijke omschakeling voor de
meeste telers, sommigen wilden
geen zaken meer met ons doen.
Maar de meesten, zo'n 150, wel.
Biologisch kweken
is een enorme
omschakeling voor
telers
Zij hebben de afgelopen jaren
behoorlijk wat stappen gezet om
hun planten biologischer te ma
ken. Het resultaat is onder meer
dat we geen planten meer verko
pen die zijn behandeld met neo
nicotinoïden. Goed nieuws dus
voor de bijen'', aldus Kleinbus
sink. Zijn keten ging daarnaast
in zee met Stichting Natuur en
Milieu, die onaangekondigd ves
tigingen van Intratuin binnen
gaat en planten meeneemt voor
onderzoek. ,,De planten worden
in het laboratorium getest op de
aanwezigheid van bestrijdings
middelen. Het is hetzelfde lab
als waar Greenpeace gebruik van
maakte. Dit soort steekproeven
doen we niet zelf, want dan is
het net als die slager die zijn ei
gen vlees keurt. We willen
scherp blijven en stap voor stap
de keten duurzamer maken.''
Stichting Natuur en Milieu
brengt binnenkort de eerste be
vindingen uit in een rapport.
De bestrijdingsmiddelen die
Intratuin zelf verkoopt, zijn vol
gens de directeur bijna allemaal
biologisch. ,,Op twee middelen
na. Roundup (merknaam voor
het omstreden glyfosaat, red.) is
in ieder geval al een tijd niet
meer bij ons verkrijgbaar.''
Kleinbussink beseft dat som
mige chemicaliën nog steeds
nodig zijn om een gezonde plant
te kweken en in leven te hou
den. ,,Net zoals wij mensen
soms een medicijn moeten ge
bruiken om weer beter te wor
den. In de plantenwereld is het
niet anders.''
Bloeiende rozenstruik
„Honderd procent gifvrije plan
ten in het tuincentrum is
daarom ook een utopie'', vult
Maarten Bruns, als expert stads
natuur werkzaam bij IVN (Insti
tuut voor natuureducatie en
duurzaamheid) aan. Maar ook
Bruns ziet dat er na het Green
peace-rapport behoorlijk wat
stappen zijn gezet in de tuincen-
trabranche. ,,Onze Nijmeegse
IVN-afdeling verwees met de
oproep om geen giftige planten
te kopen naar dit rapport, maar
die informatie is inmiddels ach
terhaald. Toch blijft het belang
rijk dat consumenten bewuster
worden van wat ze kopen. Veel
mensen kiezen bijvoorbeeld
voor een mooi bloeiende rozen
struik, terwijl je beter kunt gaan
voor een jongere plant die vaak
minder is behandeld met be
strijdingsmiddelen. Maar ja, een
plant die eruitziet als een saté
prikker in een pot is nu eenmaal
een stuk minder aanlokkelijk.''
IVN en Intratuin hebben el
kaar gevonden in een gezamen
lijke missie. In de strijd tegen
onder meer hittestress en water
overlast moeten Nederlandse
tuinen vergroenen. Daarnaast
B trekken planten met minder gif
veel insecten aan, gunstig voor
de verbetering van de biodiver-
Honderd
procent
gifvrije
planten is
een utopie
siteit. Bruns: ,,Dat betekent: zo
veel mogelijk tegels eruit en zo
veel mogelijk biologisch ge
teelde planten erin. Natuurlijk
het liefst inheemse soorten zo
als een hazelaar of egelantier.''
In samenwerking met IVN biedt
Intratuin steeds meer inheemse
planten aan. ,,We hebben de
tuincentra hard nodig om te ver-
groenen. Het is mooi om te zien
dat daar steeds meer biologisch
geteelde planten worden aange
boden. Nog mooier is een aparte
hoek met alleen maar biologisch
geteelde planten en andere pro
ducten. Zo maken we het de
klant makkelijker.''
Boosdoeners
Kleinbussink wil daar best in
mee. ,,Kijk, de eerste stap is ge
zet en daarmee zijn we de groot
ste boosdoeners kwijt. De plan
ten die nu in de winkel staan
voldoen al aan strenge eisen.
Maar we kunnen echt nog wel
een stukje verder: achter de
schermen zijn we daarom be
hoorlijk in de weer met dit on
derwerp. Nederland tuiniert
ontzettend graag. Het is goed
voor de mentale gezondheid, ze
ker tijdens de lockdown. Daar
horen geen planten meer bij die
onder de pesticiden zitten.''
gaan we gewoon mee door", zegt
Van 't Wout.
CNV-bestuurder Peter Böeseken
wil van Tata Steel snel weten of er
een plan B is nu de overname ge
strand is. De vakbonden hopen in
ieder geval dat het loskoppelen van
het Britse deel van het bedrijf ge
woon doorgaat. ,,Dan wordt het Ne
derlandse deel van het bedrijf slag
vaardiger", aldus FNV.
Cinta Groos, voorzitter van Tata's
centrale ondernemingsraad in Ne
derland, laat weten 'zeer onaange
naam verrast' te zijn door het afha
ken van SSAB. ,,Het is heel spijtig.
We waren bezig met verduurza
men, ook met het oog op een moge
lijke overname, maar dat zijn pro
cessen die lang duren." Groos ver
wacht dat het loskoppelen van Tata
Steel Nederland van het Britse deel
van het bedrijf wel doorgaat.
Tata Steel Nederland telt in totaal
13.000 tot 14.000 medewerkers.
Met de uitspraak van het gerechts-
hofin Den Haag heeft Shell de eer
ste van de drie rechtszaken die te
gen de oliereus lopen, verloren.
Deze zaak, die al dertien jaar duurt,
handelde over de schadeclaim die
vier Nigeriaanse boeren, gesteund
door milieuorganisatie Milieude
fensie, indienden tegen Shell. In
2005 en 2006 raakten de land
bouwgronden en visvijvers van
deze boeren zwaar vervuild door
olie die uit een pijpleiding van
Shell lekte. Soms duurde het dagen
voor het lek werd gedicht. De boe
ren verwijten Shell dat de lekkages
niet tijdig gestopt zijn en de ver
vuiling niet opgeruimd werd.
Shell verweerde zich door te
zeggen dat de lekkages het gevolg
waren van sabotage. Bij sabotage is
Shell volgens het Nigeriaans recht
niet aansprakelijk. Bovendien kre
gen ze geen toegang tot het gebied
van de dorpelingen en konden ze
daarom de lekkage niet tijdig stop
pen, aldus Shell. Shell wees erop
dat ze veel valse meldingen van
lekkages krijgen en daarom eerst
zeker wilde weten dat er een lek
was, voor ze de pijpleiding afslo
ten. Het duurde soms dagen voor
ze dat met eigen ogen konden con
troleren. Daardoor bleven de lei
dingen soms dagen lekken.
Het gerechtshof heeft die argu
mentatie van tafel geveegd. Ten
eerste is sabotage niet bewezen in
twee van de drie lekkages, zeggen
de rechters. Shell had bovendien
een lekdetectiesysteem op de pijp
leidingen kunnen maken. Dan was
van afstand duidelijk of er een lek
was en had de olietoevoer direct
kunnen worden stopgezet. De
rechters gelasten Shell dit alsnog te
doen.
Drinkwater
In de zaak van een derde vervui
ling moet het Hof nog uitspraak
doen. Daar vindt het Hof sabotage
wel bewezen, maar heeft het nog
vragen over de mate waarin Shell
aansprakelijk is. Hoe hoog de scha
devergoeding wordt voor de vier
boeren, van wie er inmiddels twee
zijn overleden, wordt in een aparte
procedure bepaald.
De overwinning is een eerste
stap in het proces om de Niger
Delta, waar de oliepijpleidingen
doorheen lopen, weer schoon te
maken. Veel plekken zijn vervuild.
Dat treft de landbouw en het
drinkwater. De gemiddelde le
vensverwachting in de Niger Delta
is tien jaar lager dan in de rest van
Nigeria, zegt Milieudefensie. Jaar
lijks overlijden 16.000 baby's door
de vervuiling. Het opruimen van
de vervuiling is een enorme klus.
Bovendien zijn er tot op de dag van
vandaag nieuwe lekkages.
Shell zegt in een reactie 'teleur
gesteld' te zijn door de uitspraak.
,,Wij denken nog steeds dat de
olielekkages waarvoor we zijn ver
oordeeld het gevolg zijn van sabo
tage'', aldus een woordvoerder van
Shell Nigeria. Het bedrijf zegt dat
in 2019 bij 95 procent van alle lek
kages sabotage de oorzaak was. Het
bedrijf zegt dat het alle vervuilin
gen opruimt en dat het samen met
betrokkenen, zoals de lokale ge
meenschappen, zoekt naar een
structurele oplossing voor de olie
lekkages en de gevolgen.
zaterdag 30 januari 2021
centra zi n steeds aroene
Sanne Schelfaut
Zoetermeer
- Peter Paul Kleinbussink,
directeur Intratuin
- Maarten Bruns,
IVN
Shell is aansprakelijk voor de
schade als gevolg van olielek
kages in Nigeria. De uitspraak is
een doorbraak in een langlo
pend conflict, maar een defini
tieve oplossing voor de vervui
ling is nog ver weg.
Peet Vogels
Den Haag
