7
Civita di Bagnoregio is Italië's volgende
voordracht voor de Unescolijst voor cultureel
erfgoed. Inwoners trekken al jaren weg. Maar de
toeristen wisten het dorp in groten getale te
vinden. Maar hoe lang nog? Erosie ligt op de loer.
ITALIË UNESCO
Rome
inds Civita di Bagno
regio model stond voor
'het kasteel in de wol
ken' in een Japanse
tekenfilm is het een
vaste etappe voor
Aziatische, met name
Chinese, toeristen in hun toer door Ita
lië. Ruim 60 procent van de toeristen
die het gehucht aandoen, komt uit
China. Er gaan meer Chinezen naar Ci-
vita dan naar die andere Italiaanse Re-
naissance-parel, Siena. De pandemie
heeft dat toerisme platgelegd.
Het contrast met anderhalf
jaar geleden kon bijna niet
groter, zegt burgemeester
Luca Profili. „Er komen nu
vooral Romeinen langs, die heb
ben Civita eindelijk ontdekt."
Het is stil in het middel
eeuwse dorp met Etruskische
roots, dat midden in een vallei
ligt en alleen via een lange loop
brug kan worden bereikt. Op wat
katten en werklui na is er niemand op
straat. Het kerkplein wordt opnieuw be
straat. „Door de pandemie hebben we
nu tijd en ruimte om dat te doen", legt
Profili uit. Hij is de jonge burgemeester
van Bagnoregio, de gemeente waar het
gehucht Civita onder valt.
Zo'n tien jaar geleden werd het dorp
echt 'ontdekt' door de Chinese toeristen
en groeide het aantal bezoekers van zo'n
40.000 in 2010, naar ruim een miljoen
in 2019. De reden voor het aanvragen
van een plekje op de Unescolijst is niet
het gebrek aan aandacht voor het dorp,
geeft burgemeester Profili toe. „Deze
magische plek moet het symbool wor
den van wederopstanding. Civita heeft
aardbevingen, oorlogen en verzakkin
gen overleeft en zal ook deze pandemie
ongeschonden doorkomen."
Civita di Bagnoregio torent hoog
boven de omringende vallei uit, het is
gebouwd op een 443 meter hoge heuvel
van klei en tufsteen. In de fundering
onder het middeleeuwse stadje zijn
grotten te bezoeken die duizenden jaren
geleden door de Etrusken gebruikt wer
den. De gaten in het tufsteen maken de
basis van Civita broos. „Ik ben wel
stukken van mijn tuin kwijtgeraakt'',
lacht Felice Rocchi. Hij werd tachtig
jaar geleden in het gehucht geboren
en woont er nog steeds. „In die
hoek daar moet je een beetje
oppassen."
In één van die Etruski-
sche grotten onder zijn huis
runt Rocchi een klein mu
seum, zijn zoon heeft een res
taurant in het dorp. Hij is blij
met elke erkenning. „Die Unesco-
nominatie levert weer meer toeristen
op. Het zijn er soms misschien wel veel,
maar zonder hen zaten nu vijftig men
sen zonder werk."
Het idee om Civita di Bagnoregio voor
te dragen voor de Unescolijst stamt al
uit 2015. Civita zal, als het doorgaat, het
56ste Italiaanse beschermde erfgoed
zijn op de lijst. Italië is, samen met
China het land met het meeste culturele
erfgoed ter wereld. Het doel is eigenlijk
vooral het dorp te beschermen, de ero
sie is al sinds de Etrusken het dorp
stichtten, 2500 jaar geleden, een pro
bleem in het gebied. „Alleen al de kan
didatuur heeft ons verplicht anders naar
Civita te kijken'', zegt burgemeester
Profili. „Het dwingt ons na te denken
over de gevolgen van het toerisme voor
het dorp en de directe omgeving."
Gemeenschap
Rossana Medori heeft twijfels bij de
Unesconominatie en de groeiende
stroom toeristen. Ze woont al ruim
zeventig jaar aan de rand van het cen
trale kerkplein. „Dit huis was eerst van
mijn grootouders en daarna van mijn
ouders. Ik ben hier geboren." Bovenaan
het trapje voor haar huis kijkt ze naar de
werklui op het kerkplein. Op de kerk
klok na, is hun werk het enige geluid in
het dorp. „Het toerisme heeft voor veel
mensen welvaart gebracht, maar de ge
meenschapszin is weg'', vertelt Medori.
„Toen ik jong was waren alle huizen
bewoond, kenden we elkaar. Dat is niet
meer."
In de jaren direct na de Tweede We
reldoorlog woonden er zo'n tweehon
derd mensen in Civita di Bagnoregio,
een groot deel familie van elkaar. Zo is
Felice een neef van Rossana. „Zijn vader
is een broer van mijn moeder."
Veel Civitonici trokken weg om elders
een leven op te bouwen, de meesten
kwamen niet meer terug. Op het diep
tepunt woonden er elf mensen in het
gehucht, inmiddels is het aantal inwo
ners gestegen naar veertien en staan
veel huizen in de steigers in de hoop
meer bewoners aan te trekken. Er zijn
restaurants, bars en zelfs een kruide
nier. Met het toevoegen van Civita aan
de Unescolijst zal steeds meer leven
terugkeren, is de overtuiging van burge
meester Profili. „Nu al heeft de centrale
overheid meer aandacht voor het dorp
en de problemen die de erosie oplevert."
De Unesco besluit in 2022 of Civita
di Bagnoregio daadwerkelijk cultureel
erfgoed wordt.
vrijdag 29 januari 2021
IMAGES
Angelo van Schaik
Van boven naar beneden: burgemeester
Luca Profili en Rossana Medori en Felice
Rocchi, die beiden al vele tientallen jaren in
het dorp wonen.
Civita
kan alleen
bereikt
worden
via een
loopbrug.
FOTO GETTY
Idyllisch dorpie hoopt
