- -
Dna baby mag aangepast om afwijkingen te voorkomen'
EUWS 11
Vooral 's nachts is het geklapper van de zeilen angstaanjagend
Nadat kamp
Moria was
afgebrand, zei
iedereen: zo'n
mensonterend
kamp mag er nooit
meer komen. De les
blijkt, helaas, snel
vergeten.
-"r -
Omad Ahmadi appt een foto van
de waslijn die hij heeft gespannen
in de tent van zijn familie. Eraan
hangen een blauwe capuchontrui,
een beige joggingbroek en twee
handdoeken. Daaronder staat een
klein elektrisch blaaskacheltje.
,,Als we stroom hebben, zet ik die
aan om mijn kleren te drogen'',
verduidelijkt de 23-jarige Af
ghaanse vluchteling vanuit het
kamp op het Griekse eiland Les
bos. ,,Maar dat is zo'n twee a drie
uur per dag. Ze zeggen dat er niet
meer olie is voor de generatoren.''
Net als nog zo'n 7300 lotgenoten
zit Ahmadi al bijna vier maanden
in het tentenkamp dat de Griekse
overheid uit de grond stampte, na
dat het beruchte Moria in septem
ber was afgebrand. Even was er de
hoop dat de verwoesting van het
gehate oude kamp misschien ook
voor iets goeds kon zorgen - de
omstandigheden waren er immers
mensonterend. Maar Ahmadi en
de anderen zijn inmiddels de wan
hoop nabij. De striemende regen
en de snijdende wind, ook giste
ren weer, maken het verblijf in de
tenten bar en boos. Vooral 's
nachts is het geklapper van de zei
len angstaanjagend. ,,Vorige week
V -
dook de temperatuur onder nul en
sneeuwde het zelfs een nacht.''
Dankzij onder meer hulporgani
saties is de situatie nu wel een
klein beetje beter dan aan het be
gin. Iedereen kan een paar keer per
week warm douchen, nadat bewo
ners zich eerder moesten wassen
bij een tappunt of in zee. Er zijn
solarlampen, slaapzakken en de
kens uitgedeeld. ,,En we hoeven
niet meer drie uur in de rij voor
een maaltijd. We kunnen ons eten
nu per tentenvak ophalen'', ver-
Moria was beter dan
dit nieuwe kamp. Het
is hier net een
gevangenis
volgt Ahmadi. En de Griekse over
heid graaft geulen - samen met
hulporganisaties en de bewoners -
legt zandzakken neer en hoogt de
laagst gelegen delen met soms wel
een meter op. Al kon dat niet voor
komen dat het kamp toch weer
een modderpoel is.
Experts wijzen erop dat een
kamp van tenten dicht op elkaar,
op deze plek op een landtong aan
zee, eenvoudigweg niet winter-
klaar te maken is. VN-vluchtelin-
genorganisatie UNHCR heeft ka
chels geleverd om de tenten te ver
warmen, maar die staan werkeloos
in een loods. De stroomvoorzie
ning kan zoveel verwarmingen
niet aan. ,,Moria was beter dan dit
nieuwe kamp. Het is hier net een
gevangenis'', vindt Ahmadi. Dat
komt onder meer doordat het ei
land Lesbos als een coronahaard
geldt binnen Griekenland, waar
door er vanaf 18.00 uur al een
avondklok geldt. Kampbewoners
mogen via een roulatiesysteem
- één a twee keer per week - drie
uur naar buiten. En in het kamp is,
anders dan destijds in het heuvel
achtige Moria waar een heuse
winkelstraat was ontstaan, weinig
te beleven.
Intussen hebben de asielproce
dures vertraging opgelopen, onder
meer vanwege corona. ,,Zelfs de
kinderen zijn hier gedeprimeerd.
Iedereen is gefrustreerd en moe
van het wachten.''
Veldcoördinator Asha Fleerak-
kers van de Nederlandse Stichting
Bootvluchteling bevestigt dat. De
vrijwilligers van de hulporganisa
tie bieden naast medische bijstand
ook psychosociale hulp. ,,We zien
veel paniekaanvallen. Mensen sta
ren voor zich uit en zijn niet aan
spreekbaar. Sommigen moeten
met medicatie weer onder ons
worden gebracht'', licht ze toe.
,,Ook spreken we veel mensen die
kampen met stress, die de hele dag
piekeren en zelfs rondlopen met
suïcidale gedachten. En we behan
delen slachtoffers van geweld en
opstootjes.''
De Griekse regering wijst erop
dat het tentenkamp tijdelijk is. In
september moet nieuwe, perma
nente opvang open gaan elders op
Lesbos, gefinancierd en deels ge
rund door de EU. Maar lokale be
woners en politici keren zich daar
tegen, dus de vraag is of die dead
line gehaald wordt. Op Samos,
waar de situatie zo mogelijk nog
erbarmelijker is, is een nieuw
kamp eerder gereed. De UNHCR
waarschuwt dat ook op Chios de
situatie nijpend is, en roept op
vluchtelingen over te brengen naar
het Griekse vasteland en andere
landen in Europa. Later deze week
wordt meer wind en regen ver
wacht.
Dat blijkt uit jarenlange gesprekken
met ongeveer duizend Nederlan
ders in de zogenoemde dna-dia-
loog. Dit initiatiefis opgestart nadat
twee wetenschappers een nieuwe
techniek ontdekt hadden hoe ze het
dna van dieren, mensen en planten
makkelijk kunnen aanpassen, en
daarvoor in 2018 de Nobelprijs kre
gen. Sinds hun ontdekking is het
debat losgebarsten in hoeverre dit
kan en mag worden toegepast op
mensen.
De meeste Nederlanders die
meededen aan de gesprekken blij
ken geen principiële bezwaren te
hebben tegen het aanpassen van
dna, zolang dat maar niet gebeurt
om de mens bijvoorbeeld slimmer
te maken. Als met de techniek kan
worden voorkomen dat kinderen
worden geboren met ernstige erfe
lijke aandoeningen, hebben de
meeste landgenoten hier geen
principiële bezwaren tegen. Alleen
dan weegt het leed dat je ermee
voorkomt op tegen de risico's die
het aanpassen van dna met zich
meebrengt, vinden de deelnemers.
Wel vinden ze het lastig om te be
palen wat ernstige erfelijke afwij
kingen zijn. De meningen daarover
zijn sterk verdeeld. Zo vonden som
migen autisme of erfelijke doofheid
een ernstige afwijking, maar von
den anderen dat niet of minder.
Sommigen vragen zich af of derge
lijke aandoeningen ook niet op
minder ingrijpende manieren
voorkomen kunnen worden, bij
voorbeeld door het selecteren van
embryo's bij kunstmatige bevruch
ting.
Lastig
Voor iedereen was het belangrijk
dat er zorgvuldige afwegingen wor
den gemaakt. Ook mag het zo min
mogelijk schadelijk zijn voor de on
geboren kinderen. Lastig daarbij is
dat nog niet alle risico's kunnen
worden uitgesloten als aangepaste
embryo's daadwerkelijk bij vrou
wen in de baarmoeder worden ge
plaatst. Nu is er nog alleen onder
zoek in laboratoria en zijn er nog
niet daadwerkelijk kinderen gebo
ren met een aangepast dna.
De uitkomsten van de dna-dia-
loog zijn gisteren aangeboden aan
minister Hugo de Jonge van Volks
gezondheid. Een van de mede-ini
tiatiefnemers, Sam Riedijk van het
Erasmus MC, vindt het belangrijk
dat Nederlanders laten weten wat
ze hiervan vinden. ,,Er bestaat nu
technologie die iets kan veranderen
aan onze menselijkheid. Dan is ie
ders stem belangrijk, en niet alleen
die van de wetenschappers die ver
stand hebben van deze materie.''
dinsdag 26 januari 2021
GO
Vluchtelingen zijn op ijskoud en
winderig Lesbos wanhoop nabij
Thijs Kettenis
Athene
BSsSSskSs ^saSSsgt?^
Zandzakken kunnen niet voorkomen dat het nieuwe kamp een grote modderpoel is. foto privébeeld
- Omad Ahmadi
De meeste Nederlanders kun
nen er mee leven dat het dna
van ongeboren baby's wordt
aangepast. Er is wel een strin
gente voorwaarde: dit mag al
leen als ermee voorkomen kan
worden dat kinderen worden ge
boren met ernstige erfelijke aan
doeningen.
Raymond Boere
Den Haag
Microscoopbeeld IVF-behan-
deling. foto shutterstock
