Demissionaire status:
'Alle ambtenaren
bleven plots weg'
Welke invloed heeft Italiaanse
kabinetscrisis op coronabeleid?
4
TOESLAGENAFFAIRE CONSEQUENTIES
Het Binnenhof kijkt vandaag gespannen naar de
deur waarachter de ministerraad vergadert. Als die
opent, komt het kabinet naar buiten met een reactie op
het toeslagenrapport. Het zou zomaar kunnen dat
premier Rutte het ontslag van zijn kabinet aanbiedt.
DEMISSIONAIR
ROME De crisis
van het Italiaanse
kabinet heeft geen
invloed op het coro
nabeleid, dat verze
kerde Matteo Renzi
woensdagavond.
Tijdens een pers
conferentie waarin
Renzi, de leider van
de kleine partij Ita
lia Viva, het aftre
den van de twee mi
nisters van zijn par
tij aankondigde,
zegde hij premier
Conte steun toe in
de lopende zaken.
Ook de avond
voor de regerings
crisis hadden
Renzi's partijgeno
ten het kabinet geen
strobreed in de weg
gelegd.
Door zich te ont
houden van stem
ming over de beste
ding van de miljar
den uit het Reco
very Fund, kon pre
mier Conte zijn
plannen doorzetten.
De plannen voor het
uitgeven van dat Eu
ropese geld zijn wel
de directe aanlei
ding voor deze cri-
sis, Renzi verweet
Conte te egoïstisch
leiderschap en eiste
dat de plannen wer
den aangepast. Maar
Conte deed blijk
baar niet genoeg
water bij de wijn,
waardoor Renzi als
nog de stekker uit
het kabinet trok.
President Matta-
rella is vanwege de
coronacrisis extra
bezorgd en heeft
premier Conte aan
gespoord op te
schieten met een
oplossing.
Wat gebeurt er vandaag?
Alle ministers komen vandaag bijeen,
zoals elke vrijdag. Los van de aanpak
van de coronacrisis zal de vergadering
maar over één groot onderwerp gaan:
de toeslagenaffaire.
Nadat er al twee keer een aparte ses
sie over in het Catshuis is geweest en
er dinsdag nog een aparte minister
raad is gehouden over het onderwerp,
moet het kabinet vandaag met een re
actie komen op het rapport van de
Parlementaire Ondervragingscom
missie Kinderopvangtoeslag (POK).
Die kwam in december met een
hard rapport over hoe het zo mis kon
lopen bij de fraudejacht op ouders die
kinderopvangtoeslag aanvroegen.
Duizenden burgers kwamen in de
verdrukking door én een hardvochtige
Belastingdienst én een te hardvochtige
wet. De grondbeginselen van de
rechtsstaat zijn geschonden, luidde de
pijnlijke conclusie.
Het kabinet moet vandaag met een
antwoord komen. Nadat eerder al een
belofte is gedaan dat alle gedupeerde
ouders minstens 30.000 euro krijgen,
wil het kabinet ook kijken of er andere
wetten zijn die te hardvochtig uitpak
ken.
En wil het met een plan komen hoe
herhaling in de toekomst kan worden
voorkomen. Ook moet het kabinet be
loven dat het voortaan de Tweede Ka
mer beter informeert.
Daarna zal Rutte aan zijn ministers
de vraag stellen: en hoe nu verder?
Zijn eigen partij VVD heeft gezegd dat
de huidige coronacrisis te groot is om
nu als kabinet op te stappen als boete
doening voor de toeslagenaffaire, maar
regeringspartijen CDA, D66 en Chris
tenUnie vinden dat dat te makkelijk is.
Schending van de rechtsstaat is vol
gens hen een té ernstig verwijt om zo
maar over te gaan tot de orde van de
dag.
De kans is volgens alle ingewijden
groot dat de conclusie zal worden ge
trokken dat het kabinet zijn ontslag
aanbiedt.
nen, ik heb het zelden zo druk ge
had."
Er zijn volgens de ChristenUnie
politicus parallellen te trekken met
de situatie toen en nu. Ook toen
had het kabinet met een crisis te
maken - de financiële crisis - en
droeg de Kamer het kabinet op om
een bezuiniging van 3,2 miljard
euro uit het regeerakkoord toch
door te voeren. ,,Normaal gespro
ken vervalt het regeerakkoord als
een kabinet demissionair is."
Dan moet er per onderwerp een
meerderheid bij elkaar worden ge
sprokkeld. Als het kabinet vandaag
zou opstappen, is Hillen ervan
overtuigd dat
Rutte dat ook
lukt. ,,Het kabi
net is dat al ge
wend in de Eer
ste Kamer. Daar
is Rutte ook heel
bedreven in."
Ook Rouvoet, nu
voorzitter van de
GGD, ziet de co-
ronabestrijding
gewoon doorgaan. Omdat Rutte III
waarschijnlijk niet met ruzie uit el
kaar valt, kan het kabinet nog wel
op een meerderheid rekenen.
En dat is belangrijk, stelt hij, want
als een kabinet demissionair wordt,
kan het alleen nog maar doen waar
de Tweede Kamer het de ruimte
voor geeft. Want, zegt 'ervarings
deskundige' Melanie Schultz van
Haegen, je kunt niet alles on hold
zetten. ,,Dat kan niet bij Covid. Die
crisis is groter dan de toeslagenaf
faire."
De VVD'er maakte als staatsse
cretaris en minister drie demissio
naire kabinetten mee: Balkenende
I en II en Rutte I. Ze weet nog dat ze
ineens veel minder nieuw beleid op
haar bureau aantrof. Daar waren
haar ambtenaren 'voorzichtig' mee.
Toen het kabinet-Rutte I in 2012 de
missionair was, voelde minister van
Defensie Hans Hillen zich af en toe
onzichtbaar. ,,Mijn ambtenaren
werden tijdens de formatie uitge
nodigd om partijen bij te praten
over de JSF. Daar wist ik dan niks
van." Hij is er
'niet bedroefd'
over, benadrukt
hij. ,,Zo gaan die
dingen. Maar
soms dacht ik: ik
had beter een
mooie wande
ling kunnen
gaan maken."
En Hillen was
nog wel gewaar
schuwd. Toen hij in de jaren 80 di
recteur voorlichting was op het mi
nisterie van Financiën zei toenma
lig staatssecretaris Henk Koning al
tegen hem: let op, als het kabinet-
Lubbers II valt en demissionair
wordt, besta ik niet meer. ,,Hij had
gelijk. Alle ambtenaren die daar
voor nog buigend zijn werkkamer
binnenliepen, bleven in één keer
weg."
Zo rustig als Hillen het had, zo
druk had André Rouvoet het juist
toen hij demissionair minister was.
In 2010 stapte de PvdA uit Balke
nende IV en was Rouvoet niet al
leen partijleider van de Christen
Unie, vicepremier en minister van
Jeugd en Gezin, maar bestierde hij
ook het ministerie van Onderwijs.
,,Dat waren vier of vijf fulltimeba-
vrijdag 15 januari 2021
GO
Premier Mark
Rutte in de
Tweede Kamer.
Heel politiek
Den Haag houdt er
rekening mee dat
hij met zijn minis
tersploeg °pstapt
Alom val van
Hans van Soest
Den Haag
Staatsrechtelijk heeft een de
missionair kabinet precies de
zelfde bevoegdheden als een
normaal kabinet. Maar bewinds
lieden uit demissionaire kabinet
ten hebben andere ervaringen.
Hanneke Keultjes
Den Haag
Oud-ministers Hans Hillen en
André Rouvoet. foto's hans kouwen-
hoven EN KIPPA
