NIEUWS 13
Je houdt er rekening
mee dat er dergelijke
maatschappelijke
onrust kan ontstaan
woensdag 13 januari 2021
pelijke onrust kan ontstaan.''
Is het een teken van deze tijd dat het in
de werkelijkheid van een Groningse gede
puteerde is gekropen dat hij rekening
moet houden met geweld? Moeten we het
als de nieuwe werkelijkheid nemen dat
radicale coronademonstranten oproepen
'de Tweede Kamer te bezetten om onze
vrijheid terug te nemen'? Zullen we vaker
woedende meutes zien die een Capitool
bestormen? Is de burger echt zó boos dat
hij bloeddorstig wordt?
De Nationaal Coördinator Terrorisme
bestrijding en Veiligheid beschreef in zijn
laatste Dreigingsbeeld dat de boerenpro
testen dit jaar 'kleinschaliger, maar grim
miger zijn'. En 'onder de gemêleerde acti
vistische bovenlaag van coronademon
stranten bestaat er een radicale onder
stroom met extremistische gedragingen,
zoals het belagen van politici en journalis
ten, het intimideren van politiemensen'.
Recent werden twee antivirusdemon
stranten veroordeeld voor het bedreigen
van politici: de een belaagde Tweede Ka
merlid Pieter Omtzigt op het plein voor
het parlement. De ander hoopte dat de
burgemeester van Utrecht 'een baksteen
in zijn nek zou krijgen'. Die laatste, de
voorman van de actiegroep Nederland in
Opstand, was dit weekend weer boos op
een burgemeester. Deze keer die van Hil
versum, die een demonstratie van de
groep voortijdig liet beëindigen omdat de
deelnemers zich niet aan de 1,5 meter af
stand hielden.
De in de Amerikaanse staat Georgia
werkende Nederlandse politicoloog Cas
Mudde is niet positief. Hij beschreef in
zijn boek The Far Right in 2019 al hoe we
zijn overgestapt van de boze burger naar
de gewelddadige burger, die het niet lan
ger pikt als hij zijn zin niet krijgt.
En die burger heeft aan legitimiteit ge
wonnen, zo schreef hij vorige week in een
column in The Guardian, doordat populis
tische politici 'een kleine luidruchtige
minderheid zijn gaan neerzetten alsof ze
een geslachtofferde, zwijgende meerder
heid zouden zijn: het echte volk'. Hoe
krachtiger die beweging werd, hoe banger
de mainstream werd zich er tegen uit te
spreken, beschrijft Mudde. Het is volgens
hem een deel van de verklaring waarom
in de VS het Capitool werd bestormd, in
Nederland de boerenprotesten zo fel wa
ren en in Duitsland deze zomer een me
nigte coronademonstranten de Reichstag
probeerden binnen te dringen.
Annelien de Dijn, hoogleraar moderne
politieke geschiedenis aan de Universiteit
Utrecht is minder pessimistisch, althans:
over Europa. ,,De boze burger is van alle
tijden, daar maak ik me niet zo'n zorgen
over. Het gebruik van geweld is afkeu
renswaardig, maar demonstreren tegen
- Henk Staghouwer, gedeputeerde voor
landbouw in Groningen
beleid is een teken van een levende demo
cratie.''
In de VS zijn de voortdurende protesten
echter niet gericht tegen het beleid. ,,Daar
is het veel fundamenteler dan dat: het is
gericht tegen de democratie, tegen het
vreedzaam overdragen van de macht. Dit
waren geen mensen die het Congres kwa
men vragen het beleid bij te stellen, het
was niet zomaar een eruptie van emotie,
het was een politieke daad.''
De Oostenrijks-Amerikaanse acteur en
oud-gouverneur van Californië Arnold
Schwarzenegger vergeleek in een video
boodschap de bestorming van het Capi-
tool met de Kristallnacht, de nacht
waarop Hitlers knokploegen dood en ver
derf zaaiden in de straten van het Duits
land van de jaren 30. Die vergelijking gaat
Mudde en De Dijn te ver.
De Dijn: ,,Ik wil niet bagatelliseren wat
er is gebeurd, maar we zitten echt nog
niet in de jaren 30." Ook Mudde zegt: ,,Dit
is niet 1930. De overgrote meerderheid
van de Amerikanen en de Europeanen
staan achter de liberale democratie." Maar
hij schrijft ook: ,,Zij zijn de zwijgende
meerderheid geworden en worden in toe
nemende mate verwaarloosd door hun
volksvertegenwoordigers.''
Kunnen de antidemocratische rellen in
de VS wel als een katalysator werken voor
Europa? Wat gebeurt er bij de Neder
landse verkiezingen in maart nu de ver
kiezingsuitslag in de grootste democratie
ter wereld werd betwist en aangevallen,
live te zien op CNN en vooral op talloze
alternatieve mediakanalen.
De Dijn: ,,Het is heel moeilijk te zeggen
hoe dit zich verder ontwikkelt. Maar we
hebben in Europa echt een heel ander po
litiek systeem dan in de VS: we hebben
veel meer partijen, waardoor de maat
schappij minder gepolitiseerd is dan in
Amerika. Als Mark Rutte hier straks de
verkiezingen wint, dan zal ook Forum
voor Democratie dat niet betwisten. En
mocht Baudet dat wel doen, dan betwijfel
ik ten zeerste of hij evenveel succes zou
hebben als Trump om anderen van die
fictie te overtuigen."
Om tenslotte terug te keren naar Gro
ningen: die verscheidenheid in de Neder
landse politiek is ook wat gedeputeerde
Staghouwer prijst. ,,We hebben hier in
Provinciale Staten twaalf partijen zitten.
Dat kan soms ingewikkeld zijn, maar het
is ook een corrigerende factor.''
Het verklaart misschien ook wel de
Dinky Toys-trekkers op zijn bureau. Die
kreeg hij een tijdje na die veelbesproken
oktoberdag cadeau, juist van de boerenor-
ganisaties die hadden gedemonstreerd op
het plein voor het provinciehuis. Omdat
ze toch weer met elkaar verder moesten.
,,We zaten sowieso de dag nadat het ge
beurd was weer bij elkaar. Iedereen reali
seerde zich dat het te ver was gegaan. Het
doet wel iets met je, als bestuurder, we
hebben een tijdje nodig gehad om elkaar
weer goed te kunnen verstaan. Maar ik
vind dat dat uiteindelijk goed is gelukt.''
Staghouwer kan er ook wel weer om la
chen. ,,Er zijn nu in India boerenprotes
ten, die hebben ook ingezien dat je tracto
ren daar goed als middel bij kunt gebrui
ken. Maar dat zijn wel andere trekkers dan
die ze hier gebruiken, daar hadden ze de
deur van het provinciehuis er niet zo maar
mee uitgekregen.''
GO
