Goede verrekijker is kostbaar precisiewerk
Met de Nationale Tuin-
vogeltelling in het vizier
aan het eind van de maand
is dit een goed moment
om te investeren in een
verrekijker. Waar let je op
bij de aanschaf?
24
KAJ VAN ARKEL
Van gewone verrekijkers tot
Duitse luchtafweerkijkers uit de
Tweede Wereldoorlog, Wim de
Boer van De Kijkerspecialist uit
Wormer repareert ze allemaal.
In de dertig jaar dat hij dit werk doet,
heeft hij het stoffige imago van de verrekij
ker langzaam zien verdwijnen. ,,Met een
verrekijker de natuur in was iets voor
geitenwollensokkentypes, maar dat is niet
meer zo. De verrekijker is hot.''
Martin Hierck, optiekspecialist bij de
winkel van de Nederlandse Vogelbescher
ming, kan dat beamen. Hij adviseert
leden en niet-leden bij de aanschaf van
verrekijkers en telescopen. De populariteit
heeft volgens hem te maken met de
toegenomen aandacht voor vogels op
radio en tv. Hierck: ,,En er zijn steeds meer
Bekende Nederlanders die ervoor uitko
men dat ze in het weekend met een verre
kijker op pad gaan, van cabaretier Jochem
Myjer tot fotograaf en documentairemaker
Ruben Terlou.''
Sinds de uitbraak van het coronavirus
is de interesse voor hun verrekijkers
alleen maar toegenomen, constateren
De Boer en Hierck. Massaal trekken
mensen de natuur in om de lockdown
door te komen. Het kiezen van de juiste
kijker kan een uitdaging zijn, want er zijn
vele soorten en maten, voor verschillende
situaties.
En dan is er nog de prijs. Je hebt kijkers
van een paar tientjes, maar ook van 2500
euro en hoger.
Groter is niet altijd beter
Op een verrekijker staan twee getallen
met een x ertussen, zoals 10x42. Het
eerste getal staat voor de vergroting, ofwel
hoeveel keer de verrekijker het beeld dich
terbij haalt. Hoe hoger de vergroting, hoe
gemakkelijker het is om details en verre
objecten te zien. Spot je een hert op 100
meter, dan lijkt het door een 10x42 kijker
alsof het dier op 10 meter afstand staat.
Het tweede getal staat voor de lens
diameter in millimeters. Hoe groter de
diameter van de lens, hoe meer licht in de
kijker valt en hoe helderder het beeld
wordt. Een verrekijker van 10x42 laat dus
meer licht door dan een model van 10x32,
waardoor het beeld zuiverder is.
In beide gevallen is meer niet altijd
beter. Bij hogere vergrotingen wordt het
gezichtsveld kleiner en het zicht rondom
minder. ,,En hoe hoger de vergroting, hoe
meer de trillingen van de handen zicht
baar worden en hoe lastiger het is om het
beeld stil te houden'', zegt De Boer. Met
een grote lens vangt een verrekijker meer
licht. Handig voor in de schemering, maar
het betekent ook meer gewicht. „Daardoor
is het moeilijker om de kijker langere tijd
voor je ogen te houden en kijkers met een
grotere lens zijn doorgaans duurder.''
Porro of Dakkant
De keuze is enorm, maar feitelijk zijn er
maar twee typen. ,,De Porro- en de Dak
kant'', zegt De Boer. ,,Bij Dakkant-kijkers
zitten de prisma's in een rechte lijn, waar-
door de kijker compacter en eenvoudiger
waterdicht te maken is. Porro-verrekijkers
hebben een knik, omdat de prisma's niet
achter elkaar staan. Hierdoor is de kijker
vaak breder en zwaarder.''
Volgens Hierck is het ene type kijker niet
beter dan het andere. „Eigenlijk
verschilt alleen de vorm'', zegt de optiek
specialist. ,,Nieuwere verrekijkers zijn
tegenwoordig vrijwel altijd Dakkant, want
je bespaart bijna een derde aan volume.''
Prijs verraadt kwaliteit
De prijs van een verrekijker zegt vaak al
veel over de kwaliteit van het apparaat.
,,Onder de 100 euro bestaan er geen goede
verrekijkers'', zegt De Boer. ,,In een verre
kijker zitten verschillende lenzen en
prisma's die optimaal geslepen en precies
op elkaar afgesteld moeten zijn. Dat kan
niet voor die prijs.'' Hierck doet er nog een
schepje bovenop. ,,Als je een fatsoenlijke
allround kijker wilt - een 8x42 of een
10x42 - dan zit je al snel aan de 200 euro.
Voor minder is dezelfde kwaliteit gewoon
weg niet te produceren.''
Een ander aspect dat kijkers duurder
maakt, zijn de speciale coatings waarmee
het glas aan de binnen- en buitenkant
wordt uitgerust. Je hebt coatings die schit
teringen voorkomen, coatings die kleuren
echter maken en nog veel meer. ,,Hoe beter
de toegepaste coatings, hoe mooier en
helderder het beeld'', zegt De Boer.
Volgens Hierck kan een slecht gecoate
verrekijker makkelijk worden herkend
door naar een contrastbeeld te kijken,
bijvoorbeeld een donker gebouw tegen
een heldere lucht. ,,Je ziet dan op de
scheidslijn een dikke groene of paarse
streep, vergelijkbaar met die van een
viltstift. Duurdere kijkers hebben hier ook
last van, maar in mindere mate.''
Het oog wil ook wat
Ook belangrijk is de 'uittredepupil': het
cirkeltje licht dat door de verrekijker op
de pupil valt. Je berekent de uittredepupil
door de lensdiameter te delen door de
vergrotingsfactor van de verrekijker. Bij
een 8x24 verrekijker is de uittredepupil
dus 3 millimeter. Onder normale licht
omstandigheden is de pupil van een
volwassene 4 millimeter. ,,Is de uittrede-
pupil van de verrekijker kleiner dan de
pupil van je oog, dan is het moeilijker om
het beeld te zien'', legt Hierck uit.
En dan is er nog de oogafstand, ook wel
eye relief genoemd. Dit is de afstand van
het oog tot het oculair, de lenzen waar je
de ogen tegenaan zet. Om dit te kunnen
aanpassen, zijn de meeste verrekijkers
voorzien van draaibare oogschelpen, de
twist-ups. „Brildragers moeten de twist-ups
indraaien, omdat er tussen oog en brilglas
ruimte zit'', zegt Hierck. „Heb je geen bril,
dan moet je de doppen uitdraaien.''
Mensen met verschil in scherpte tussen
de ogen, kunnen dit compenseren met de
dioptrie-instelling. De draaibare ring
waarmee je die instelt, zit meestal op de
rechtertube van de verrekijker.
ZATERDAG 9 JANUARI 2021 GO
Zo krijg
je die
ijsvogel
scherp
