9
e-mailadres aan. We vragen vrien
den, buren, neven, nichten en ken
nissen of ze nog een leuke herinne
ring willen delen, of nog iets tegen
Jan willen zeggen. De dagen erna
stromen de kaartjes, filmpjes en
mailtjes binnen. Elke dag nemen
mijn vader en moeder samen een sta
peltje door. 's Avonds ligt mijn vader
op de bank, wij zitten eromheen. We
kijken foto's, lachen om oude fami
liefilmpjes en halen herinneringen
op. Mijn moeder plakt morfinepleis-
ters.
De laatste avond zapt hij stipt om
20.00 uur naar het NOS-journaal, zo
als altijd. Het coronanieuws. Alsof
het nog wat uitmaakt. Ik ga bij hem
zitten, pak z'n voeten op m'n schoot
en aai ze. Hij valt in slaap en mist het
item dat zangeres Vera Lynn is over
leden. 'We'll meet again, don't know
where, don't know when...' De tranen
stromen over mijn wangen.
Vrijdag 19 juni schijnt de zon weer
banaal uitbundig. We zitten in de
schaduw, onder het afdak van de
schuur. Mijn vader neemt afscheid
van Toon en geeft Jonas een laatste
knuffel. De kleintjes worden opge
haald. De huisarts stapt van zijn mo
tor, zonder spatscherm voor zijn ge
zicht. Mijn vader gaat voor het laatst
in zijn hangmat liggen.
Op maandagmiddag komen vrien
den, kennissen en buren afscheid ne
men. Zonder knuffelen, zonder han
den schudden. Ik zit naast mijn moe
der bij de kist. Die staat onder het af
dak waar de hangmat hing. De hele
middag staat op het gazon een rij.
Mensen delen herinneringen, lopen
langs de KWF-collectebus en drin
ken water in de schaduw.
Dinsdagavond. John, mijn zwager,
legt de laatste hand aan de boeketten.
Bij buren mocht hij lelies halen, in de
polder heeft hij kruiwagens vol veld
bloemen geplukt. Op het gazon staan
vijftig stoeltjes, twee aan twee, opge
steld in een halve cirkel. Als het don
ker wordt, drinken we nog een laatste
Schrobbelèr bij mijn vader. Dan
sluiten we de kist.
De zon klimt omhoog
aan de strakblauwe he
mel en prikt in onze
nekken terwijl Roller
coaster van Danny Vera
uit de geluidsinstalla
tie klinkt. ,,I will al
ways be around 1 will
find my way back home
Where magnolia grows."
De hond ligt voor de kist.
Het is niet de kerk die vol
had gezeten als mijn vader
niet in coronatijd was gestorven,
maar het is goed zo. De vijf broers
van mijn vader en Emiel dragen de
kist over het gazon naar de rouw-
auto. Voor ons telt die laatste
wens op dat moment zwaarder
dan de RIVM-richtlijn voor 1,5
meter afstand. De rouwauto
voert mijn vader voor het
laatst van zijn erf. Langs de
route hebben buren en
dorpsgenoten spontaan een
erehaagje gevormd. De kerk
klokken luiden als we het
kerkhof oplopen.
Allemaal hebben we een
hortensia uit de tuin in onze
handen, voor op het graf.
Ik draag de bloem van Jonas.
milie toch al in een bubbel. Dus ko
men ook mijn broer en zussen ge
woon langs en knuffelen ze met Jo
nas. Mijn schoonouders zijn speciaal
voor zijn geboorte in quarantaine ge
gaan. Ze komen Jonas ook bewonde
ren en houden hem vast. Na twee be
zoekjes durven ze echter niet meer.
Het is jammer dat er verder nie
mand op kraamvisite komt, maar de
coronacrisis heeft ook een onver
wachts voordeel: verplicht thuiswer
ken. Arjan heeft geen reistijd, kan
overdag waar nodig even bijspringen
en 's ochtends uitslapen als hij Jonas
's nachts heeft verzorgd. Zo leren we
Jonas allebei even snel kennen: zijn
eerste doorgelekte poepluier en zijn
eerste voorzichtige lachje krijgen we
samen mee.
Van de blauwe wolk donder ik af
als ik twee weken later bij mijn ou
ders kom. Na drie weken uitstel is
mijn vader alsnog aan de chemokuur
begonnen. Hij ligt moe en miserabel
op de bank. Om de week moet hij een
dag aan het infuus in het ziekenhuis.
Er mag geen begeleiding mee. Mijn
zus Marleen zet hem af en haalt hem
op bij de ingang. Na elke behandeling
valt hij twee kilo af. Er blijft steeds
minder Jan over. We worden nog
voorzichtiger met de coronamaatre
gelen. Marleen trekt bij mijn ouders
in en doet boodschappen, zodat zij
het erf niet af hoeven. Mijn vader
mist het bezoek van vrienden en fa
milie. Tijdens de eerste maanden van
zijn ziekte waren die zo'n welkome
afleiding. Toen hij in december goed
van de operaties herstelde, had hij
zijn sociale leven weer opgepakt:
klusjes voor het lokale repair café,
bridgen, kaarten met zijn broers. Hij
had zelfs alweer een paar keer op de
tennisbaan gestaan. Nu is het wel erg
stil. Maar als we voorstellen om een
spatscherm te maken, zodat er toch
wat bezoek kan komen, houdt hij zelf
de boot af.
Zondagmorgen 7 juni gaat te vroeg
de telefoon. Mijn moeder. Slecht
nieuws: mijn vader is vannacht opge
nomen in het ziekenhuis. Hij had
vreselijke buikpijn en bleef maar
overgeven. Zijn darmen lijken ge
blokkeerd. Een week eerder heeft hij
in overleg met de oncoloog besloten
met de chemokuur te stoppen. De
bijwerkingen zijn te zwaar, er zijn
geen goede dagen meer. Nu komt hij
samen met de artsen tot de conclusie
dat ze in het ziekenhuis niets meer
voor hem kunnen doen. Hij wil geen
operaties of ingrepen meer. Alleen
pijnbestrijding. Op de laatste dag van
mijn zwangerschapsverlof haal ik
hem op uit het ziekenhuis. Hij zit
naast Jonas op de achterbank.
De huisarts komt, met spatscherm
voor zijn gezicht. Mijn broer en zus
sen zijn er ook. We praten over het
naderende einde. Mijn vader vraagt
wat de coronaregels nu zijn. Hoewel
veel maatregelen een week geleden
zijn versoepeld, en de scholen weer
open zijn, geldt voor uitvaarten nog
steeds een maximum van dertig be
zoekers. Dat is een probleem. Mijn
ouders komen allebei uit grote Bra
bantse gezinnen. Welke broers, zus
sen of zwagers mogen er dan
niet bij zijn? Die keuze wil
mijn vader niet maken. We
kijken uit over de tuin,
die uitbundig in bloei
staat. De tuin die hij
bijna veertig jaar lang
heeft omgespit, inge
zaaid en geschoffeld.
De tuin waaruit hij
ontelbare kilo's boon
tjes, aardbeien en prui
men heeft geoogst. Als
we een ceremonie houden
in de tuin, opper ik, zitten we
niet vast aan de regels voor een
uitvaartcentrum. Hij knikt.
We stellen een bezoekschema op.
Mijn ooms, tantes en de beste vrien
den van mijn ouders komen in de da
gen die volgen langs om afscheid te
nemen. Vier 's morgens, vier 's mid
dags. Mijn vader ligt veel in zijn
hangmat, in de schaduw van de
schuur die hij vlak voor hij ziek werd
nog eigenhandig heeft gebouwd. De
hond uitgestrekt naast hem op de
koele tegels. Het bezoek zit op 1,5 me
ter afstand. Persoonlijk afscheid ne
men van alle mensen die hij sinds
het begin van de lockdown niet meer
heeft gezien, en die niet op een coro-
naproof uitvaart kunnen komen, gaat
niet meer. Daarom maken we een
donderdag 31 december 2020
GO
r,*'
Afscheid van mijn vader in de tuin die hij bijna veertig jaar lang heeft omgespit en gekoesterd. prvéfotos
