9
CORONA VACCIN
Het succes van
het coronavaccin
staat of valt bij de
bereidheid van
mensen om zich
te laten inenten.
Veel Nederlanders
twijfelen nog.
Een uitgebreide
campagne moet
daar verandering
in brengen.
'Iedereen verlangt naar een leven
zonder coronaregels. Vaccineren is
hierin de belangrijkste stap. En die
stap komt steeds dichterbij', zo klinkt
het radiospotje van de Rijksoverheid
dat sinds vorige week te horen is. Het
spotje verwijst, net als advertenties
in kranten en op sociale media, naar
coronavaccinatie.nl.
Nu de grootste vaccinatieoperatie
in de geschiedenis van start gaat - de
eerste coronavaccins voor Nederland
zijn gisteren goedgekeurd, over dik
twee weken worden de eerste Neder
landers ingeënt - komt die campagne
geen moment te vroeg, zegt gedrags
wetenschapper Anne van Valken
goed. Met verbazing zag zij afgelopen
maanden op Twitter de berg nep-
nieuws over vaccinaties groeien, ter
wijl informatie van de overheid uit
bleef. ,,In de hele wereld wordt al
maanden onafgebroken gewerkt aan
vaccins tegen Covid-19. Al dat harde
werk is straks voor niets als niet ge
noeg mensen zich laten inenten.''
Voor het opbouwen van groeps-
immuniteit en het uitdrijven van het
virus moet 60 tot 90 procent van de
Nederlanders een prik halen. Maar
zo'n 40 procent twijfelt nog, blijkt uit
opiniepeilingen. Zelfs onder zorgper-
soneel is de twijfel groot. Een serieus
probleem, omdat zorgmedewerkers
als eersten moeten worden ingeënt
om kwetsbare patiënten en ouderen
die nog niet direct gevaccineerd kun
nen worden, te beschermen. ,,Wan-
neer mensen eenmaal geloven in
misinformatie over vaccins, is het
moeilijk ze nog van gedachten te la
ten veranderen. Een tijdige, uitge
breide informatiecampagne is dus
cruciaal'', aldus Van Valkengoed.
Veilig
Niets is moeilijker dan het beïnvloe
den van gedrag, beaamt communica
tiedocent Marco Doeser. ,,De over
heid vraagt ook nogal wat van men
sen: er wordt iets in je gespoten. Dat
raakt je persoonlijke integriteit. En
wat is het effect ervan? Voor veel
mensen in dat erg spannend.''
Rolmodellen kunnen mensen die
drempel over helpen. Het is geen toe
val dat Ian McKellen (81), de acteur
die Gandalf speelt in The Lord of the
Rings-films, als een van de eerste
Britten werd gevaccineerd. Eerder
lekte uit dat de Britse Gezondheids
dienst een lijst had aangelegd van
'bekende, geliefde en verstandige'
beroemdheden die in de vaccinatie
campagne zouden kunnen figureren.
De aankomende Amerikaanse presi
dent Joe Biden en zijn vrouw Jill zijn
gisteren live op tv ingeënt. ,,Om het
publiek duidelijk te laten zien dat het
vaccin veilig is'', aldus de woordvoer
der van Biden.
Ook Nederland gaat rolmodellen
inzetten, zegt woordvoerder Claudia
van der Meer van het ministerie van
Volksgezondheid. ,,Vooral mensen
uit de zorg, experts uit het veld en
Bekende Nederlanders die aansluiten
bij de doelgroep. We lopen niet voor
uit op wie dat zijn.''
In eerste instantie zal het waar
schijnlijk om oudere BN'ers gaan,
omdat ouderen als eerste aan de
beurt zijn voor een inenting. Com
municatiedocent Doeser zou het ka
binet adviseren geliefde tv-sterren
als Sonja Barend (80) en André van
Duin (73) in te zetten. Gedragsdes
kundige Van Valkengoed oppert ook
sporters en oud-politici. ,,Als je rol
modellen inzet, moeten het mensen
zijn die vertrouwen oproepen. Voor
beelden die mensen bereid zijn te
volgen. In de VS kondigden oud-pre
sidenten Obama, Bush en Clinton di
rect aan dat ze zich laten vaccineren.
Dat is goed: voorbeelden uit beide
kampen. Zo voorkom je dat het
onderwerp politiek beladen wordt.''
Mensen die sterke weerstand voe
len tegen een vaccin, zijn niet te over
tuigen met argumenten. Doeser:
,,Het heeft geen zin ze te vertellen
waarom ze wél een inenting zouden
moeten nemen. Die weerstand komt
vaak voort uit verkeerde informatie.
Denk aan fake news over ernstige bij
werkingen ('van het vaccin krijg je
autisme') of complottheorieën ('Bill
Gates wil ons via het vaccin allemaal
een chip inspuiten'). Hoe minder
mensen van een onderwerp weten,
hoe overtuigder ze zijn van hun eigen
gelijk. Dat is een bekend psycholo
gisch verschijnsel.''
Wat volgens Doeser wel werkt: met
ELVIS EN POLIO
Weerstand
komt vaak
voort uit
verkeerde
informatie
mensen in gesprek gaan over waar
hun weerstand vandaan komt. ,,Vaak
is dat angst. Waar is die angst op ge
baseerd? Ga daarover in gesprek.
Ic-arts Diederik Gommers is daarin
een schoolvoorbeeld. Hoe hij aan de
talkshowtafel in gesprek ging met in-
fluencer Famke Louise over haar
weerstand tegen de coronamaatrege
len: ijzersterk. Haar overtuiging kan
telde langzaam. Niet doordat hij be
zig was haar te overtuigen of zei: 'Jij
moet dit', maar door echt naar haar te
luisteren en met haar in gesprek te
gaan.'' Het inhuren van influencers
ligt echter gevoelig, sinds de dubbele
draai van Famke Louise. Zij was een
van de populaire vloggers die dit
voorjaar door het kabinet werden be
taald om de coronamaatregelen
bij jongeren te promoten. Tot ze
zich tegen de regels keerde onder het
motto #ikdoenietmeermee.
Bereidheid
Voor zorgpersoneel is een speciale
campagne ontwikkeld, inclusief tool
kit met foldermateriaal en talkshow.
In de VS gaf een verpleegkundige uit
New York haar vakgenoten het voor
beeld door als allereerste te worden
gevaccineerd, omdat ze sceptische
collega's wilde inspireren.
Wie in Nederland de allereerste
inenting krijgt, is nog niet bekend.
,,Er wordt zeker aandacht besteed aan
de eerste prik, maar we kunnen nog
niet ingaan op de verdere invulling'',
aldus Van der Meer. Wel wil ze al ver
klappen dat premier Rutte, andere
kabinetsleden en leden van het ko
ninklijk huis 'niet behoren tot de eer
ste groepen die worden uitgenodigd
voor de vaccinatie'.
De bereidheid van Nederlanders
om zich te laten inenten tegen het
coronavirus lijkt wel toe te nemen.
Waar in november 60 procent open
stond voor vaccinatie, was dat vorige
week al bijna 70 procent, bleek uit
een opiniepeiling van I&O Research.
Doeser is daarom tamelijk optimis
tisch. ,,In Engeland neemt de bereid
heid behoorlijk snel toe sinds men
sen op tv beelden zien van landgeno
ten die worden gevaccineerd. Dit
heeft ook gewoon wat tijd nodig.''
dinsdag 22 december 2020
GO
Beroemdheden van stal voor
grootscheepse campagne
Annemieke van Dongen
Den Haag
Joe Biden liet zich gisteren voor het
oog van de wereld inenten. foto reuters
- Marco Doeser,
docent
communicatie
Polio werd mede (grotendeels) de wereld uit gehol
pen door Elvis Presley. Tieners wilden zich eind jaren
50 niet laten inenten tegen polio, tot de king of rock
and roll zich voor de camera's liet inenten en de foto's
in alle kranten verschenen. foto getty images
Voor het opbouwen van
groepsimmuniteit moet 60 tot
90 procent zich laten vaccine
ren. Op dit moment zou 70
procent daartoe bereid zijn.
