Toeslagenstelsel gaat veranderen, de vraag is nu hoe
NIEUWS 13
Commissie wil ook publieke verklaring van erkenning en waardering
Dat zijn enkele adviezen van de com
missie-Borstlap, die onderzocht hoe
Dutchbatters geholpen kunnen wor
den met de problemen waar ze nog
steeds mee worstelen.
De militairen voelen zich 25 jaar na
de dramatisch verlopen missie nog al
tijd in de steek gelaten, onvoldoende
erkend en gewaardeerd, blijkt uit een
groot onderzoek van het ARQNatio-
naal Psychotrauma Centrum. Zij heb
ben 430 van de ongeveer 850 militai
ren ondervraagd die aan de missie
hebben deelgenomen.
De operatie in 1995 eindigde met de
val van de moslimenclave Srebrenica,
en de genocide op achtuizend mos
limmannen door Bosnische Serviërs.
De meeste veteranen kijken met
gemengde gevoelens terug op deze
tijd. Het kameraadschap en de levens
ervaring noemen ze positief, blijkt uit
het onderzoek. Maar de missie mis
lukte door een gebrek aan mankracht,
bewapening, brandstof en voedsel,
een beperkt mandaat van de Ver
enigde Naties en het uitblijven van
erkenning en waardering spreekt voor
de veteranen. En ze moeten actiever
achter hun mensen gaan staan als er in
de media aantoonbare onjuistheden
worden gepubliceerd. Ook moet
Defensie terugkeerreizen financieren
en mogelijk maken naar Srebrenica en
moeten ze elke veteraan in een brief
uitnodigen zich te melden bij het
veteranenloket als ze nog professio
nele hulp nodig hebben.
Onmogelijke missie
Alice Schut van de Dutchbat-III ver
eniging is blij dat er nu eindelijk werk
wordt gemaakt van de erkenning, ook
al is het 25 jaar later. ,,Het is pas te laat
als iedere Dutchbatter dood is. Maar
de meesten zijn nu nog in leven.'' Per
soonlijk doet het advies om een scha
devergoeding uit te keren haar niet zo
veel. ,,Ik vind het veel belangrijker dat
er nu zwart op wit komt dat we op een
onmogelijke missie zijn gestuurd.''
Maar voor een aantal veteranen is
het symbolische bedrag dat nu wordt
genoemd, zeker niet genoeg, laat
advocaat Michael Ruperti weten. Hij
staat tweehonderd Dutchbatters bij
die twee jaar geleden al een schade
claim neerlegden. Zij eisten toen 1000
euro per verstreken jaar na de missie,
wat nu zou neerkomen op 25.000 euro.
,,Door de psychische klachten, de
morele verwonding én de reputatie
schade blijven mijn cliënten van
mening dat deze schade gecompen
seerd moet worden en dat er gerichte
maatregelen moeten worden geno
men om de schade te herstellen. De nu
voorgestelde compensatie is een goed
teken, maar wordt niet gevoeld als een
compensatie die recht doet aan de ge
leden schade.''
Minister Ank Bijleveld van Defensie
neemt de uitkomsten zeer ter harte.
,,Ik snap het belang van iedereen. De
eerste stappen zijn gezegd maar er is
meer nodig. Deze militairen verdie
nen respect voor de onmogelijke posi
tie waarin ze zaten. En erkenning voor
het leed dat ze nog elke dag met zich
meedragen.''
luchtsteun. Dat dit in de beeldvor
ming Dutchbat wordt aangerekend,
drukt zwaar op de veteranen.
Een op de drie veteranen ervaart een
duidelijk negatieve invloed van de
missie op hun leven. Ze hebben het
bijvoorbeeld psychisch moeilijk of
kampen met andere gezondheids
klachten. Ook hebben ze last van de
publieke verwijten over Dutchbat en
zijn sommigen het vertrouwen verlo
ren in anderen, de politiek en de over
heid. Een grote groep loopt nog altijd
rond met klachten, vooral psychisch.
De meeste veteranen voelen zich
onvoldoende gewaardeerd door de
overheid, het ministerie van Defensie
en de samenleving. Ook door de me
dia voelen ze zich weggezet als dader
of schuldige. Ze hebben het gevoel dat
ze zich nog altijd moeten verdedigen
vanwege negatieve oordelen over
Dutchbat III. Bij collega-veteranen en
directe familie en vrienden is die
waardering er wel.
Twee derde van de veteranen wil dat
er meer gebeurt om erkenning en
waardering te krijgen. Een onafhanke
lijke begeleidingscommissie onder
leiding van Hans Borstlap adviseert
nu elke Dutchbat III-veteraan een
symbolisch bedrag uit te keren van
5000 euro. Defensie moet publiekelijk
met een verklaring komen waaruit
Er is haast geen onderwerp te be
denken waar de afgelopen maan
den zó hard op is gestudeerd als de
hervorming van het toeslagenstel
sel. Iedereen in Den Haag is door
drongen van de gedachte dat het zó
niet langer gaat, na het schandaal
met de kinderopvangtoeslagen.
Welke conclusies de parlementaire
ondervragingscommissie donder
dag in haar eindverslag ook trekt,
nu al is zeker dat het systeem zal
veranderen. De vraag is alleen: hoe?
Het belangrijkste nadeel van het
toeslagensysteem is dat van men
sen wordt gevraagd dat ze een gla
zen bol hebben: zij moeten bijvoor
beeld vóóraf voorspellen hoeveel
uren ze gaan werken of hoeveel
kinderopvang ze afnemen. Op basis
daarvan wordt de hoogte van de
toeslagen vastgesteld.
Maar o wee als de waarzeggerij
niet strookt met de realiteit:
iemand verliest zijn baan, gaat
scheiden of minder werken. Dan
verandert het recht op toeslag. In
80 procent van de gevallen krijgen
mensen achteraf een correctie toe
gestuurd. En zo'n aanpassing kan
leiden tot hoge terugvorderingen.
Zo kan het niet langer, vindt ook
staatssecretaris Alexandra van Huf-
felen van Financiën. 'Het stelsel is
obsoleet', ofwel verouderd, meent
ze. En daarom hebben haar ambte
naren nu drie varianten aangedra
gen: een kleine aanpassing, een wat
grotere en een radicale hervorming.
t In 80 procent van
de gevallen krijgen
mensen nu achteraf
een correctie
In de eerste variant blijven de huur-
toeslag en het kindgebonden bud
get bestaan, maar krijgen ontvan
gers meer zekerheid door het recht
op toeslag vast te stellen op basis
van inkomsten van twee jaar terug.
De zorgtoeslag verdwijnt door de
zorgkosten minder via de premie
en meer uit de belastingen te beta
len. Tegelijkertijd zorgt een hoger
minimumloon ervoor dat lage
inkomens meer overhouden. De
subsidie voor kinderopvang loopt
niet langer via de ouders maar gaat
direct naar de instelling.
De tweede variant lijkt sterk op
de eerste, maar daarin wordt niet de
zorgpremie verlaagd, maar een ver
zilverbare heffingskorting geïntro
duceerd, ofwel de mogelijkheid dat
mensen die nu geen belasting beta
len geld toe krijgen.
Alleen in de derde variant ver
dwijnt het toeslagenstelsel en gaat
ook de bijl in fiscale aftrekposten en
heffingskortingen. In ruil daarvoor
krijgen mensen extra uitkeringen.
Dat één van deze varianten pre-
cies zal worden uitgevoerd is on
waarschijnlijk. Politieke partijen
hebben elk hun eigen plannen en
ook vanuit de wetenschap en in
denktanks wordt stevig meege
dacht. Maar wie door zijn oogharen
kijkt ziet wel een aantal overeen
komsten: zo willen bijna alle par
tijen een hoger minimumloon,
maar de SP wil daar veel verder in
gaan dan de VVD. Ook zijn pro
gressieve partijen voor gratis kin
deropvang en hebben D66 en CU
het idee van de verzilverbare hef
fingskorting in hun verkiezings
programma gezet. En dus hangt de
toekomst van het toeslagenstelsel af
van de verkiezingsuitslag. ,,Het
moet, het kan en het is een kwestie
van kiezen en doen'', zegt Van Huf-
felen. ,,Dat vergt politieke moed.''
dinsdag 15 december 2020
Advies: geef Dutchbatveteraan
symbolische schadevergoeding
Dutchbat-veteranen die in de jaren
90 de val van Srebrenica in voor
malig Joegoslavië meemaakten
moeten een symbolische schade
vergoeding krijgen van 5000 euro.
Ook moet Defensie hen publieke
lijk meer steunen, omdat de militai
ren op een uitzonderlijke en onmo
gelijke missie zijn gestuurd.
Raymond Boere
Den Haag
m
De commissie-Borstlap vindt dat
Dutchbat-verteranen 5000 euro
zouden moeten krijgen. Niet ieder
een vindt dat genoeg.
Veteranen van
Dutchbat III bezoeken
de begraafplaats in
Potocari waar slacht
offers van de geno
cide begraven liggen.
Onder: Vluchtelingen
in de enclave in 1995.
FOTO'S ANP, AP
Het toeslagenstelsel gaat op de
schop. Maar of de politiek alleen
de bezem erdoor haalt of de bijl
in de toeslagen zet, zal pas bij
de kabinetsformatie blijken. Het
huiswerk is in elk geval gedaan.
Laurens Kok
Den Haag
