Stappenplan: Gehaktballen volgens een kampioensslager en
'Romeinen
hadden ook
al recepten
voor gehakt'
De gehaktbal is een klassieker en minder moeilijk
te maken dan je denkt. Keurslager en drievoudig
landelijk kampioen Marco van Strien uit
's Gravenmoer legt uit hoe je een goede bal bereidt.
TIP
24
'Het Hollandse
tintje schuilt in
de kruiden.
Veel landgenoten
doen er een
scheutje ketjap bij'
Nederlandse balletjes gehakt zijn
voor het eerst te vinden in de novelle
Kobus en Agnietje uit 1733, van Justus
van Effen. Die verscheen in een tijd
schrift van die tijd, De Hollandsche
Spectator. ,,Daar verschenen de ge
haktballetjes zoals wij die kennen uit
de soep tijdens een diner op een
schaal waarop ook groot vlees lag"
Het Hollandse tintje schuilt in de
kruiden. Veel landgenoten doen er
een scheutje ketjap bij (zie het recept
van Jonnie Boer). Nootmuskaat en
kruidnagel zijn daarnaast typische
smaken die in ons land al eeuwen
lang in zwang zijn. ,,Dat komt door
de VOC", zegt keurslager Marco van
Strien. „Sindsdien hebben inwoners
van diverse regio's eigen smaak-
voorkeuren. In het noorden leeft
de voorkeur voor kruidnagel nog
steeds voort.''
Stap 1
Stap 2
Stap 3
„Experimenteer
met je eigen
voorkeuren.
Wil je iets meer
nootmuskaat
of juist meer
kruidnagel? Doen.
Maar: houd het
eenvoudig, doe
niet te veel
ingrediënten
in je gehakt."
Stap 4
Stap 5
Stap 6
traditie die stamt uit de tijd dat vers
vlees op donderdag van de slachterij
kwam. ,,Wat je dan nog over had,
vermaalde de slager en dat werd
verkocht. Pas later werd gehakt een
product en kwamen er andere
soorten, zoals lamsgehakt en
kippengehakt.'' Feit blijft dat gehakt
al 'zo oud is als de slacht', aldus
Kruyff. ,,Er zijn al Romeinse
recepten voor gehakt gevonden.''
hebben er iets Hollands van gemaakt,
maar gehaktballen werden in de
middeleeuwen ook al in Engeland en
Spanje gegeten. De eerste recepten
voor wat wij nu typisch Nederlandse
gehaktballen noemen, vind je terug
in kranten uit de crisistijd, de jaren
30 van de vorige eeuw. Het is eigen
lijk restjes-eten. Daarvoor werden
gehaktballen wel genoemd, maar
nooit als recept.''
ZATERDAG 5 DECEMBER 2020 GO
Ingrediënten
500 gram gehakt
(half-om-half) 10 gram
kruidenmix (zie hieron
der) 1 ei 50 gram
paneermeel of 1 witte
boterham of 1 beschuit
koffiemelk
Kruidenmix
120 gram zout 20 gram
peper 20 gram foelie
20 gram uienpoeder
10 gram paprikapoeder
10 gram kerriepoeder
Voor de liefhebbers uit
het noorden: 5 gram
kruidnagelpoeder.
Bewaar de mix in je
keukenrekje. Zo heb je
hem altijd bij de hand.
ELLEN DEN HOLLANDER
Haal het gehakt een
kwartiertje voor je begint
uit de koelkast.
Voeg eerst de droge
ingrediënten aan het
gehakt toe. Eerst de
kruiden, dan eventueel
paneermeel. Gebruik in
plaats daarvan eens
beschuiten die je ver
kruimelt door de helften
tegen elkaar te wrijven.
Je kunt ook een witte
boterham gebruiken die je
in koffiemelk smeuïg maakt.
Voeg het ei toe en kneed
het gehakt heel licht. Niet
te lang, anders krijg je geen
rulle gehaktbal maar een
stugge.
Draai met koude handen
vier ballen.
Doe vloeibare boter in de
pan, verhit de pan en bak
de ballen tot ze rondom
bruin zijn.
Blus de ballen af met
een scheut water, doe de
deksel schuin op de pan
en laat de ballen circa 15
minuten braden.
Wie denkt dat de
gehaktbal een
Nederlandse uitvin
ding is, heeft het bij
het verkeerde eind.
Gehakt eten op woensdag is een
Klassieker in een
handomdraai
Culinair historicus
Lizet Kruyff: „We
Marco van Strien: ,,Met een zelf samengestelde kruidenmix geef je smaak aan je gehaktballen.'' fotos erik van t woud
