Het Roomse Radboud
'Het kan niet zo zijn dat het toezicht in
gevaar komt omdat kandidaten niet
katholiek genoeg zijn'
14
Terug naar de wortels: hoe
begon het?
De Roomsch Katholieke Universi
teit Nijmegen werd in 1923 opge
richt met stuivers en dubbeltjes
uit collecteschalen in heel Neder
land. Katholieken waren maat
schappelijk gezien een soort twee
derangs burgers, laag opgeleid.
Daar moest een eigen universiteit
verandering in brengen.
Het werd de kroon op hun
emancipatie. Kerkhistoricus Nis
sen: „Nijmegen leverde maar liefst
vier minister-presidenten. Beel,
Cals, Marijnen en Van Agt. Ze stu
deerden allemaal rechten in Nij
megen."
De universiteit verwierf inter
nationaal bekendheid dankzij
grote katholieken die er hoogleraar
waren, zoals Titus Brandsma en
Edward Schillebeeckx. ,,Ik heb een
tijd les gegeven in Amerika. Je
hoefde daar de naam Schille-
beeckx maar te laten vallen en ze
bogen ter aarde", zegt Hans Dirk
van Hoogstraten, voormalig do
cent op de Theologische faculteit.
Aan de universiteit en het
roomse DNA hebben vanaf het be
gin ook vaders vastgezeten: de bis
schoppen. Dat gaf meteen span
ning, stelt universiteitshistoricus
Jan Brabers, „Wetenschappers
willen vrijheid, zonder dat er een
macht over hun schouders mee
kijkt." Nissen denkt dat daarom
'een kleine groep' treurt om het
verlies van het katholieke predi-
caat. ,,De meerderheid vindt dat
dit veel eerder had moeten gebeu
ren. Er bestaat immers niet zoiets
als katholieke wiskunde of katho
lieke biochemie."
Bidden en latijn
Hoe groot was de invloed van de
bisschoppen?
Dat wetenschap en geloof wel
eens schuurden, blijkt bijvoor
beeld uit het vertrek van oud
hoogleraar Van Hoogstraten, een
protestant. Hij werd eind jaren 90
de vut ingeduwd. Hij vertikte het
een verklaring te tekenen dat hij
conform de leer van het Vaticaan
les zou geven: ,,Al onze publicaties
moesten we bij aartsbisschop Si-
monis inleveren. Hij zou beoorde
len of het zo wel kon volgens de
katholieke leer. Ik heb Simonis ge
schreven dat er in Utrecht een
goede universiteitsbibliotheek
was en wenste hem veel succes
met lezen".
Een verhaal uit het prille begin:
Willem Pompe, de criminoloog
naar wie de tbs-kliniek is ver
noemd, begon in Nijmegen als
hoogleraar strafrecht en wilde
meer aandacht voor criminologie
en criminele psychiatrie. Brabers:
,,Maar de bisschoppen vonden dat
Freudiaans gedoe. Daarop vertrok
het jonge talent naar Utrecht, waar
hij grote roem vergaarde".
De bisschoppen bemoeiden zich
zelfs met welk (katholiek) bedrijf
de aula mocht schilderen. Na de
oorlog leverden ze invloed in. Bra-
bers: ,,De kerk werd steeds kleiner
en conservatiever, de universiteit
groter, belangrijker, zakelijker".
Maar tot het laatst hielden de
geestelijken een cruciale vinger in
de pap: alleen met hun zegen kon
den nieuwe mensen worden be
noemd in het bestuur van de
Stichting Katholieke Universiteit.
Deze raad van toezicht voor uni
versiteit en het Radboudzieken-
huis kwam daardoor in de proble
men. De bisschoppen wezen ver
schillende nieuwe kandidaat-be
stuurders af omdat ze in hun ogen
niet katholiek genoeg waren. Zo
ontstond een impasse die vijfjaar
voortsleepte: vacatures werden
niet ingevuld, het overleg met de
bisschoppen viel stil en kandida
ten bleven in de wachtkamer.
Loek Hermans, oud-voorzitter
van het stichtingsbestuur: ,,Uni-
versiteit en ziekenhuis zetten jaar
lijks ruim anderhalf miljard euro
om, zijn verantwoordelijk voor
200.000 patiënten per jaar, 23.000
studenten en 15.000 medewerkers.
Dan kan het niet zo zijn dat het
toezicht in gevaar komt omdat
kandidaten niet katholiek genoeg
zijn".
Op het ministerie van onderwijs
waren ze bezorgd. Hermans be
loofde de minister dat hij zou
doorgaan zolang er geen opvolger
was benoemd.
Hoe werden sollicitanten op hun
roomsheid gescreend?
Oud-rector Blom: ,,De bisschop
pen wisten het als een kandidaat
samenwoonde of kritiek op be
paalde regels had gehad. Ik kon
niet doorgronden waar het van-
ZATERDAG 5 DECEMBER 2020 GO
VERVOLG VAN PAGINA 13
Collegium Berchmanianum, het voormalig college en kloosterver
blijf van de Sociëteit van Jezus, sinds oktober 2018 het Academie
gebouw van de Radboud Universiteit.
Er wordt nog steeds gebe
den bij een promotie en op
de Dies natalis, de verjaardag
van de universiteit. In het
logo van de universiteit staat
de tekst In Dei Nomine Felici-
ter ('Mogen wij in Gods naam
gelukkig voortgaan'). Het
roomse van de universiteit zit
ook in instituten, zoals de
Studentenkerk, het Titus
Brandsma Instituut (onder
zoekscentrum voor mystiek
en spiritualiteit) en het Katho
liek Documentatie Centrum,
waarvan de directeur trou
wens protestants is.
