'Mijn dochter van 5 denkt dat
haar vader op zakenreis is.
Elke avond voor het slapen
vraagt ze naar hem'
eerste keer was het zwaarst. Ik wist nog
helemaal niet hoe alles werkte. Hoe we
erachter konden komen waar hij was, hoe
we hem eten moesten brengen. Nu is het
vooral moeilijk voor de kinderen. Mijn
dochter van 5 denkt dat haar vader op
zakenreis is. Elke avond voor het slapen
vraagt ze wanneer hij terugkomt. Mijn
zoon van 10, die wel weet waar zijn vader
is, troost haar en zegt dat papa snel weer
thuiskomt. Hij weet ook wat ik doe, mijn
dochter denkt dat ik op reis ben om cadeau
tjes voor haar te kopen. Ik zie dat mijn zoon
onder de situatie lijdt. Eigenlijk moet ik
binnenkort met hem gaan zitten om te
praten over wat ons allemaal is overkomen.
Maar hij is gevoelig, ik weet niet goed hoe
ik dit aan moet pakken.''
Ze is nu vier dagen op reis en zo lang was
ze nog niet bij haar kinderen weg geweest.
,,Ze zijn bij vrienden, ze zijn in goede han
den, maar voor mij was het toch een grote
stap ze zo lang alleen te laten.''
Na een korte pauze: ,,Maar wil je het niet
laten lijken alsof mijn verhaal bijzonder is?
Dit is het verhaal van alle families in Wit-
Rusland die in aanraking zijn gekomen
met de politie.''
Maar natuurlijk worden niet alle Wit-
Russen door Europese regeringsleiders
ontvangen. Tichanovskaja wel. Ze vraagt
hen om steun bij de strijd tegen het regime.
Ze wil sancties. Persoonlijke sancties tegen
de belangrijkste politieke figuren, daar is
de EU inmiddels voorzichtig mee begon
nen. En nu toch ook economische sancties.
„Aanvankelijk was ik dankbaar voor wat
andere landen voor ons deden. Nu denk ik:
het is niet genoeg. Ik ben opgevoed met
het idee dat ik dankbaar moest zijn, dat
hebben mijn ouders me geleerd. Mijn oma
vertelde me altijd dat ik meer moest geven
dan nemen, een mooie les. Ook de staat
vroeg om dankbaarheid, we moesten altijd
dankbaar zijn voor dat kleine beetje dat
we kregen, niet klagen of zeggen hoe het
anders kon. Pas nu zien we met zijn allen
in dat het zo niet werkt.
,,Veel mensen die nu de straat op gaan,
doen dat niet voor 'democratie'. Dat is een
abstract concept, veel Wit-Russen weten
helemaal niet wat democratie is, hebben
nooit in een democratie geleefd. Ze doen
dit omdat ze willen dat het geweld stopt.
Omdat ze gehoord willen worden. Omdat
ze willen dat het bestuur rekening met hen
houdt, om hen geeft. Dat zijn natuurlijk de
fundamenten van democratie. Democratie
is dat de politie niet geweldloze burgers in
elkaar slaat. Daar begint het.
,,Dat we zo weinig ervaring hebben met
democratie, betekent dat we nog niet klaar
zijn als het regime straks gevallen is. We
moeten met zijn allen immers nog zo veel
leren voor we een goede democratie kun
nen bouwen. En eerst moet deze strijd nog
gestreden.''
Aleksandr Loekasjenko is al 26 jaar aan
de macht. In de afgelopen jaren waren er
nauwelijks protesten tegen zijn bewind,
en nog nooit zo massaal als nu.
,,Ik denk dat internet daarbij een grote
rol heeft gespeeld. Dankzij internet kon
den mensen makkelijker zien dat ze niet
alleen stonden in hun mening, bovendien
konden ze elkaar opzoeken om zich te
organiseren. Dat bleek bijvoorbeeld aan
het begin van de coronacrisis. We hadden
een groot probleem en de regering deed
niets om ons te beschermen, we werden
aan ons lot overgelaten. Via crowdfunding
zijn er toen maskers voor onze artsen
gekocht. Ook voor gezinnen waarvan de
kostwinnaar in het ziekenhuis lag, is er
via internet geld opgehaald.
,,Het werk van mijn man heeft denk
ik ook een rol gespeeld. Doordat hij in
zijn video's gewone mensen aan het
woord liet, over hun leven en hun zorgen,
hebben mensen gemerkt hoe fijn het is
om gehoord te worden. Hoe belangrijk het
is dat er naar je wordt geluisterd, en hoe
goed het is elkaars verhalen te horen.
„Vroeger wisten we allemaal echt wel dat
we in een dictatuur leefden. Maar iedereen
was te druk met zijn eigen problemen
om de problemen van anderen te zien.
Je ging je buren dus niet helpen. En je
kwam niet in verzet, dat zou alleen maar
tot meer problemen leiden. Dat is nu voor-
28
Samen sterk
Wit-rood-wit waren de
kleuren toen Wit-Rusland
zich in 1918 losmaakte
van Rusland en ze staan
nu opnieuw symbool voor
de revolutie. Hierboven
Tichanovskaja bij een
demonstratie in Brest
op 2 augustus. Rechts
brengt ze haar stem uit,
9 augustus.
