Anstalten maeke
10 ZEELAND
Zuiderburen
ONTRUIMING NIEUWE WOONPLEK VOOR ROEMENEN
Streektaal
Mensonterend
noemde Gents bur
gemeester Daniël
Termont acht jaar
geleden de leefom
standigheden van tientallen Roe
meense Roma in het noorden van
zijn stad. Hun krottenwijk moest
vorige week ontruimd zijn. Ze kun
nen tijdelijk elders wonen, waar ze
worden begeleid om Nederlands te
leren en werk te vinden.
Aan de Aziëstraat, op steenworp
afstand van de bij veel Zeeuws-Vla
mingen bekende vestiging van
sportzaak Decathlon, is het vrijdag
ochtend een drukte van belang. In
een bushokje zit een grote groep
Roma. Op de vraag 'spreekt u Ne
derlands?' antwoorden ze ontken
nend. Frans is hun tweede taal. Een
gezette man neemt het woord. Hij
heeft jarenlang aan de Aziëstraat
gewoond, vertelt hij, in de bosscha
ges tussen de Aziëstraat en de
naastgelegen spoorlijn, in één van
de eigenhandig in elkaar getim
merde, primitieve houten huisjes.
Slecht was het er volgens hem niet.
Hij had onderdak met zijn gezin.
De vrouwen die hem omringen in
het bushokje, luisteren mee en rea
geren bevestigend.
Derderangsburgers
Stromend water of elektriciteit
hadden ze er niet, maar, vertelde
een bewoner eerder in een
Vlaamse krant, 'het is hier altijd be
ter dan in Roemenië'. Roma die in
Gent zijn neergestreken na de aan
sluiting van Slowakije bij de Euro-
pese Unie in 2004 en van Roeme
nië en Bulgarije in 2007, zijn in hun
geboortelanden al eeuwen tweede
rangs- of zelfs derderangsburgers.
Alles beter dan dat.
Stad Gent heeft de bewoners van
de Aziëstraat, veelal gezinnen met
kinderen, ook nooit helemaal aan
hun lot overgelaten. Vlakbij de in
het groen verscholen houten huis
jes en oude caravans is een grote
toiletwagen geplaatst. Samenle
vingsopbouw Gent zorgde in op
dracht van de Stad Gent voor bege
leiding, maar de schaamte bleef.
In 2019 is een nieuwe stadsbe
stuur in Gent aangetreden. De soci
aal-democraat Termont maakte als
burgemeester plaats voor de libe
raal Mathias De Clercq. Onder zijn
leiding is besloten voorgoed een
einde te maken aan de mensont
erende omstandigheden waarin
Roemeense Roma in Gent leven.
Zij krijgen de gelegenheid elders
tijdelijk te wonen, moeten Neder
lands leren en begeleiding aanvaar
den naar werk. Ze maken dan ook
kans op vaste huisvesting.
Ik ben hier tien jaar
en ik blijf
Het is de Stad Gent menens. ,,We
willen een einde maken aan de
kampementen", zegt Thomas
Dierckens, woordvoerder van bur
gemeester De Clercq. Hij heeft het
dan niet alleen over de Aziëstraat.
Aan de Hurstweg, ook in het noor
den van Gent, woonden tot voor
kort Roma. Die locatie is al ont
ruimd.
Keuze
De bewoners van zowel de Hurst-
weg als de Aziëstraat zijn voor de
keuze gesteld. Meewerken aan het
huisvestings- en begeleidingspro
ject van de Stad Gent ofwel met
steun van de Stad Gent terugkeren
naar hun thuisland. Ruim honderd
Roma hebben voor het eerste geko
zen. Zij zijn nu ondergebracht in
wooncontainers op een verscholen,
afgesloten plek, de Lübecksite, ook
op steenworp afstand van De
cathlon. Stichting Caritas Vlaande
ren voert het driejarige project voor
de Stad Gent uit.
Pascal Debruyne, politiek weten
schapper, voorzitter van Samenle
vingsopbouw Gent én al jaren be
gaan met het lot van Roma in Gent,
heeft er vertrouwen in. Hij vertelt
dat eerder, onder burgemeester
Termont, een vergelijkbaar project
voor Slowaakse Roma is uitge
voerd. ,,Zeventig tot tachtig procent
van hen is erin geslaagd een nieuw
leven op te bouwen."
Koud
Aan de Aziëstraat is de ontruiming
van de krottenwijk eind vorige
week nog in volle gang, maar niet
iedereen is van plan weg te gaan.
,,Ik ben hier tien jaar en ik blijf',
verklaart een vrouw. Het deert haar
niet dat de wintermaanden eraan
komen. ,,Of het niet koud is?", her
haalt ze de vraag. Ze wijst op haar
dikke kleding. De kans dat ze kan
blijven, is klein. Stad Gent onder
neemt gerechtelijke stappen tegen
wie niet vertrekt, en deze keer is
het serieus.
Het woord 'anstalten' zat de
leste tied nog a in m'n oad.
'Aanstalten maken' betékent
in het Nederlands 'voorbereidingen
treffen'. Ik za uutlègge wirrom a 'k zo
mie dat woord bezig was.
In Den Haag weun t'r een kennis
van oans. Ie is troubadour, die a z'n
zelfgeschreve vèsjes ziengt en mie z'n
gitaar lit oare. Ie speel graag op de ac
tualiteit in en dan geef t'r aoltied nog
een humoristische draai an. Eél goed
is t'n. Mé noe a de culturele sector het
nie breéd eit, schrieft t'n zo noe en
dan ok korte verhalen. En noe kom t'r
binnenkort een boekje van en vroeg
t'n an mien of a 'k dat wou illustrere.
Noe ouw 'k wè van zó'n klusje.
Eén van die verhalen ei as titel 'Aan-
stalten'. Ie schrief dat t'n zovee anstal
ten 'emikt eit da t'n ze overaol tegen
komt. In de gank, op de taefel, op de
schouwe, ie wor t'r zot van. Nou, gi di
noe mè is een illustratie bie maeke!
Toch kwam ik op een idee. Noe a het
coronavirus nog gin anstalten mikt
om van de wèreld te verdwienen, zie
je in 't nieuws geregeld een ofbeel-
dieng van dat geméne virus.
Uutsteeksels
Ik mikten van de anstalten in 't ver
haal van um lilleke, bolvurmige fi
guurtjes mie uutsteeksels in de vurm
van ermen en bénen. De houdieng en
de uutdrukkieng as drómerig, laks,
lui, bin in dat geval dan belangriek.
Mè vee belangrieker is, da 'k wee is
in de gaten kriege, oe humoristisch a
oanze streektaal is. Nest 'anstalten
maeke' zègge me ok 'kleransie maeke'.
Ik zie 't a voe me: een wuufje, dat a
voe de spiegel d'r groate musse opzet
om ni de kerke te gaen.
M'n vaoder zei wè is: ,,Ik gae m'n
klompen opzoeke." Dan zie 'k m'n va
oder z'n pette opzette, z'n pupe ans-
teke en z'n klompen andoe.
'Het is mie gin praatje goed te mae-
ken' is ok zó'n uutdrukkieng die a je
d'rect begriept. Nie bluve zitte mè
anstalten maeke om an de slag te gaen.
'Vooruit mie de geite' lieg t'r ok nie
om. Wat a dirrom een geite di mie te
maeken eit, dat weet ik ok nie. 'Kwa, ik
gae m'n padje inkorte'. Kwa wor in 't
Zeéuwse woordeboek vertaald as 'ko
maan'. Kwa is toch zó'n moai woord
ee. Ier voel je gewoon da t'r anstalten
'emikt worre.
'Kwa, zei bure en ze bleef nog een
ure' is een zeispreuk, die a overaol in
Zeéland bekend is. Een zeispreuk be-
stit uut drie délen. Eést wor t'r iets be
weerd, dan wor de persoón 'enoemd
die a die bewerieng doet en dan volgt
de beschrievieng van de situatie, wir a
de bewerieng op slit. (Ik ope da 't nog
te volgen is.) 'Kwa zei bure en ze bleef
nog een ure' is zo komisch omda ze
eést anstalten mikt en naedien nog
een ure bluuft.
Zègge
Ik oare mènsen wè is zègge da zeéuws
zo moeilijk te lezen is. Het bluuf toch
een spreektaal ee.
A je de krante openslit en di sti wee
een stikje in van eén van de streektaal-
schrievers, dan mó je dat gewoon ar-
dop leze, dat is 't beste. En noe: anstal-
ten maeke o. Een ure is gin kakstoel.
dinsdag 24 november 2020
Roma moeten krottenwijk verlaten
In de rubriek Zuiderburen
werpen we wekelijks
een blik over de Belgische
grens. Deze week: het einde
van de krottenwijk in Gent.
Harmen van der Werf
Gent
- bewoonster Romakamp
Jopie Minnaard
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Jopie
Minnaard in het
Bevelands.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Een oude, kleine caravan aan de Aziëstraat, waar ruim tien jaar enkele tientallen Roemeense Roma hebben gewoond,
De nieuwe woonplek voor Roemeense Roma in het noorden van Gent. fotos camile schelstraete
