MEDIA CULTUUR 29
Cabaretier Jeroen van Merwijk (65) is terminaal ziek en schreef
daar een boek over: Kanker voor beginners. Hoewel hij zich vermoedelijk
in de laatste maanden van zijn leven bevindt, is zijn toon luchtig.
welkom bij 1 independer
eroen van Merwijk
verschijnt voor een
computerscherm in
zijn huis in Zuid
Frankrijk. Echtge
note Jeannette heeft
de internetverbin
ding vooraf getest.
Nu schuift ze een kookwekker over
het tafelblad. Dat zal aftellen tot er
een uur voorbij is. Want hoewel Van
Merwijk (65) er patent uitziet, kent
zijn energie limieten. En hij wil van
middag ook nog schilderen.
Sinds Van Merwijk begin dit jaar de
diagnose uitgezaaide darmkanker
kreeg, wil hij zijn tijd zo prettig mo
gelijk besteden. Mede daarom koos
hij er deze zomer voor een reeks
chemobehandelingen niet te verlen
gen. De belasting woog niet op tegen
het beoogde effect.
In het atelier van zijn tweede huis
nabij Toulouse is hij nu dagelijks vijf
uur aan het werk. Hij tekent en schil
dert, maar schrijft nauwelijks meer.
De theatermaker die zijn oudejaars
conference 2019 de omineuze titel
Was volgend jaar maar vast voorbij
meegaf, heeft zijn laatste voorstelling
- opnieuw een oudejaarsconference -
moeten schrappen. ,,Ik moest reëel
zijn. Het lukt me niet meer om zestig
voorstellingen in twee maanden te
volbrengen.''
Wel is er nu het boekje Kanker voor
beginners, waarin Van Merwijk op op
vallend opgewekte toon beschrijft hoe
hij tijdens een van z'n laatste voorstel
lingen in december in De Kleine Ko
medie pijn onder zijn borstbeen voelt.
Het blijkt een tumor op zijn lever. Een
uitzaaiing, wijst onderzoek later uit.
Het is het begin van een parcours
langs ziekenhuizen en kankercentra
dat eindigt op het Franse platteland.
En met de diagnose 'uitbehandeld.'
,,Ik heb niet zo'n goede tijd nu. Ik voel
dat de kanker toch wel z'n werk doet.
Ik slaap minder, heb gewoon pijn,
vooral aan mijn lever. Daarvan lig ik
's nachts wakker. Maar geestelijk voel
ik me nog steeds heel goed. Ik ga zo
meteen weer lekker aan het werk.''
,,Als je het woord kanker hoort,
schiet iedereen meteen in de pa
niekstand. Alsof de wereld vergaat.
Dat gevoel had ik helemaal niet, toen
ik het hoorde. Ik heb juist heel veel
aan die kanker gehad. Ik wil niet zeg
gen dat ik die kanker niet had willen
missen.hoewel, in zekere zin klopt
dat wel. Je merkt hoe lief mensen
met je bezig zijn. Ze vertellen je din
gen die ze vroeger nooit tegen je zei
den. En daarbij komt nog dat je als
patiënt terechtkomt in allerlei
nieuwe situaties, die - het ziekenhuis
is net het echte leven - een zekere
komische waarde hebben.''
,,Dat is een groot woord, maar ik heb
altijd een antenne voor het absurde
gehad. Die wordt fijn benut nu. Er
valt heel veel te lachen als kankerpa
tiënt. Natuurlijk is het ook tragisch
dat je te horen krijgt dat je doodgaat.
Maar dat geldt toch vooral als je jong
bent. Op mijn leeftijd heb je het
grootste deel van je leven wel gehad.
Je hebt je kunnen ontplooien.''
,,Dat is echt zo, ja. Ik hoef niet meer
op te treden, hoef geen geld meer te
verdienen. Die stress is weg. Het rare
is dat juist nu mensen allemaal schil
derijen en vazen van me willen. Er
wordt zelfs gewerkt aan een over
zichtstentoonstelling.''
,,Het is een gedeelte ramptoerisme,
laten we eerlijk wezen. Ik denk dat
die theaters ook vol waren gelopen.
Mensen willen zien hoe een kanker
patiënt eruitziet. Had ik niet erg ge
vonden. Ik had er grappen over kun
nen maken.''
,,Ik heb het leven altijd als iets zwaars
Ik hoor: 'Het is
lastig spelen
voor dertig
man.' Dat weet
ik al, want bij
mij zaten er
ook zonder
corona soms
maar dertig
ervaren. Dan is het niet erg als die
last van je wordt afgenomen. Ik zie er
geen probleem in dat het leven ein
digt, hoewel ik heel goed snap dat
niet iedereen er zo tegenaan kijkt.''
,,En dat begrijp ik ook best, hoor.
Maar dat is, denk ik, niet nodig. Ik
ben niet bang om dood te gaan. Ik sta
niet te trappelen, maar de dood hoort
net zo bij het leven als je grijze haren
en je blauwe ogen.''
,,Dat heb ik dus ook niet. Ik begrijp
niets van al die bucketlijsten. Snap
totaal niet wat het voordeel is om nu
nog bovenop de Andes te klimmen
of door een oerwoud te trekken.''
,,Ik had me ontzettend verheugd op
het spelen met die kanker. Want als
je kanker hebt, ben je zielig en kun je
veel meer zeggen. Ik zou beginnen
over de teleurstelling van mensen dat
ik er momenteel nog zo goed uitzie.
Die opening was heerlijk geweest:
'Sorry, dames en heren, dat ik niet in
een rolstoel opkom. Ik begrijp dat
sommigen hadden gehoopt er ge
tuige van te zijn dat ik vanavond live
het loodje zou leggen.' Ik heb als ca
baretier altijd graag de grenzen opge
zocht, maar dat kan met kanker nog
veel beter.''
,,Ik zou corona niet noemen, denk ik.
Lijkt me een mooie uitdaging. Maar
goed, de theaters zitten op slot. Ik
hoorde collega's zeggen: 'Het is lastig
spelen voor dertig man.' Dat weet ik
al, want bij mij zaten er ook zonder
corona soms maar dertig. Best te
doen, als ze naast elkaar mogen zit
ten. Cabaret is contactsport en die
kan nu niet worden gespeeld.''
,,Doordat mijn shows nooit op televi
sie zijn geweest. Bij de Vara heerste
het volkomen onbegrijpelijke misver
stand dat liedjes een zapmoment zijn.
Ja, veel liedjes zijn dat inderdaad, om
dat het kutliedjes zijn. Maar goede
liedjes, en die maak ik, zijn de sterkste
vorm die er bestaat. Misschien lag het
ook aan mijn bonkigheid.''
,,Dat was een belangrijk besluit, ja.
Door een ziekte als deze word je een
voudigweg gedwongen de eindafre
kening op te maken. Ik ben altijd
nogal goed in zelfhaat geweest. Da's
leuk en aardig, maar je kunt er ook in
doorslaan. Dat gedrag probeer ik te
veranderen. Er mag ook trots en blij
heid bij. Wat ik heb gedaan, is toch
niet helemaal niets geweest. Ook in
mijn persoonlijk leven kregen men
sen wel een beetje genoeg van Van
Merwijk met z'n grote bek en z'n
betweterigheid. Die houding hoorde
een beetje bij mijn vak. De mensen
om me heen werden een soort proef
tuin. Dat snapten ze niet altijd.''
,,Je wordt door die kanker absoluut
liever, ja. Omdat je veel meer zacht
heid ervaart, ga je die ook terugge
ven. Dat is eigenlijk veel beter, had ik
veel eerder moeten doen. Gewoon
zeggen dat iemand belangrijk voor je
is geweest. Dat is heel fijn. Eigenlijk
kan ik iedereen een goeie kanker
aanraden. Pfoe, dat zou een goede ge
dachte onder een cabaretvoorstelling
zijn, trouwens.''
De ene zorgverzekering is de andere niet
dinsdag 17 november 2020
GO
Stefan Raatgever
Hoe gaat het nu met u?
U beschrijft uw ziekte in Kanker
voor beginners op luchtige toon.
Waarom die keuze?
Het klinkt bijna alsof u van de me
dische molen hebt genoten.
U schrijft: 'Ik ben gelukkiger dan ik
in jaren ben geweest.'
Wat vindt u daarvan?
Er spreekt zelfs opluchting uit uw
beschrijving van het moment dat u
uw diagnose hoort.
'Ik ben gelukkiger
dan ik in jaren ben ge
weest'' schrijft Van
Merwijk in Kanker
voor beginners.
44
—Jeroen van Merwijk,
cabaretier
Ik vermoed dat bij velen de doods
angst al die mooie momenten
overschaduwt.
Je hoort mensen in deze situaties
soms zeggen: 'Ik had nog zó veel
willen doen.'
U wilde nog een keer het podium
op.
Het zou een oudejaarsconference
worden. Wat had u willen zeggen
over het jaar?
Hoe denkt u eigenlijk dat het kwam
dat er soms maar dertig man
kwam kijken?
In het boek beschrijft u een nach
telijk gesprek met uw echtgenote.
Op haar aandringen concludeert u
dat u vanaf dan met meer voldoe
ning op uw leven terugkijkt.
Maar diep van binnen bent u eigen
lijk een lieve man?
Wie wil reageren op het verhaal van
Jeroen van Merwijk of op zijn boek
(uitg. Thomas Rap, 19,99 euro), kan
dat doen via de site kankervoorbegin-
ners@thomasrap.nl.
We lijken soms best veel op elkaar. Toch
zijn we allemaal net een tikje anders.
De een heeft genoeg aan een bitje. Een
ander zit jarenlang vast aan slotjes. Ook
elke zorgverzekering is een tikje anders.
Bij Independer zie je eenvoudig wat die
verschillen zijn. Wij vinden er een die
haarfijn bij jouw beugelbekkie past.
Vergelijk zelf en bespaar op independer.nl
