De ouderdom als roeping
10 ZEELAND
Vijf keer per jaar
presenteert Anne
Mannaerts
verschillende
kunstenaars in haar
royale tentoon
stellingsruimte
Lokaal 54 in
Terneuzen. Altijd
kiest zij voor variatie
en vakmanschap.
Monnikenwerk
Neem de schilderijen
van Gerda Muizebelt
en Wout Kole. Beiden
kiezen ze het dier tot
onderwerp. Kole
schildert naturalistische portret
ten van paarden. Je zou hem een
fijnschilder op groot formaat kun
nen noemen. Anatomische perfec
tie is de basis. Daaroverheen pen
seelt hij losjes elk haartje van de
huid van zijn modellen. De grijze
achtergrond laat hun indrukwek
kende uiterlijk goed uitkomen.
Zijn ode aan het Zeeuwse paard
overtuigt door beheersing. Hoe
anders ziet Muizebelt haar vissen,
giraffen en olifanten. Zij zijn ver
trekpunt voor een kleurexplosie
die door een eveneens neutrale
achtergrond - in haar geval zwart -
in de hand wordt gehouden. Bij
haar is de verf net zo belangrijk als
de voorstelling. De vitaliteit van
het schilderen en van het leven dat
zij verbeeldt vallen treffend sa
men. De verschillen tussen haar
aanpak en die van Kole zijn enorm.
Dat is het mooie van kunst: de ui
tersten kunnen prima door één
deur.
Martin en Reina Valkhoff zijn
ook prima op dreef. Het echtpaar
In het webinar van Emergis met
als titel Van oude mensen en de
dingen die niet voorbijgaan...
- over ouderen, hun psychisch lij
den, hun spiritualiteit als kracht
bron - kwam de term 'dor hout'
weer langs. Columniste Marianne
Zwagerman, zei dit voorjaar, refe
rerend aan kwetsbaarheid van ver
pleeghuisbewoners dat 'het coro
navirus een zeis haalt door het
dorre hout van de samenleving'.
Er kwam protest. Alsof je er niet
meer toe doet, niet meer meetelt
als je hulpbehoevend, ouder of
beide bent. Uit de mond van Jean
Jacques Suurmond klinkt donder
dag 12 november een heel ander
geluid over ouderdom. De aanwe
zigen krijgen een lesje omdenken
wanneer hij spreekt over 'de ou
derdom als roeping'.
Jean-Jacques Suurmond was co
lumnist voor het katern Religie
Filosofie van dagblad Trouw. Hij is
theoloog, actief als coach, schrijver
en als spreker, zoals in Goes deze
week. Wat bedoelt hij met ouder
dom als roeping? Roeping is niet
makkelijk, legt hij uit met een ver
wijzing naar roeping in religieuze
zin. Het komt niet uit jezelf. Je
kiest niet voor wat moeilijk is.
Maar, als je er niet in meegaat, ver
lies je je bestemming, stelt hij.
'Ouder worden is een levensfase
als alle andere met eigen uitdagin
gen en mogelijkheden' is zijn eer
ste stelling. Het is nu eenmaal zo
en dat kun je maar beter accepte
ren. Nee, sterker nog, Suurmond
pleit voor 'overgave'. Als je met
overgave ergens van geniet, ver
geet je de tijd. Het kan lijken op
een eeuwigheidservaring. Mensen
die helemaal opgaan in muziek
herkennen vast dat ze tijdelijk van
de wereld zijn. Overgave aan ou
derdom is niet passief, maar actief
die werkelijkheid aanvaarden.
Suurmond refereert aan de dich
ter Czeslaw Milosz die achteruit
gang omarmde: des te minder hij
ziet, des te meer hij zich gezien
weet. 'Ten diepste dient leed ge
dragen te worden, dan kan het
nieuwe bronnen in ons aanboren
die ons verder helpen', oppert de
spreker. Dat verlies van lichaams
functies leed veroorzaakt, ontkent
hij niet. Het kan zelfs crises ver
oorzaken. Crises kunnen loute
rend zijn en zonder lijden is er
geen kwaliteit van leven, meent
Suurmond. Ouderen kunnen - als
waren zij zendelingen - kritische
kanttekeningen plaatsen bij de
mythe van maakbaarheid. Dat
brengt hem bij een derde stelling:
'Ouderen hebben vandaag meer
last van de culturele norm van au
tonomie dan van de ouderdom.'
Zij kunnen als geen ander mensen
blijven herinneren aan hun
kwetsbaarheid. Uiteindelijk
brengt kwetsbaarheid boven wat
menselijk is: liefde, empathie, me
dedogen. Wanneer ouderen hun
roeping en kwetsbaarheid aan
vaarden, houden zij in de samen
leving het vlammetje van huma
niteit brandend.
In het verhaal van een begena
digd spreker ga ik zó mee. Maar
dan komen de vragen van deelne
mers. Is dit alles wat over spiritua
liteit te zeggen valt? Sta je dan niet
met lege handen? Is als pastor ou
deren nabij zijn genoeg of heb je
meer te bieden? Wil je niet juist
meer bieden? Ik denk: pastores
hou die spiegel maar voor. Zolang
iedereen maar autonoom kan kie
zen zijn kwetsbaarheid te aanvaar
den. Mijn persoonlijke ervaring
daarmee? Het brengt je vrede en
alle goeds.
coronacrisis als aanleiding.
Teunis van de Kamp verrast met
zijn sieraden. Inventief weet hij
van een ring een object te maken
dat op klein formaat ijzersterk van
vorm is en ironisch commentaar
geeft op voorwerp en drager én
vaak ook een verhaal in zich heeft.
Voor mij één van de twee sterkste
exposanten. De andere is Cindy
Kivits, die van ogenschijnlijk sen
timentele voorstellingen tref
fende beelden weet te maken. Een
kind met een knuffel of troetel
dier, goed geschilderd of getekend
is natuurlijk altijd raak. Maar
spannend wordt het als zo'n troe
teldier bijvoorbeeld verandert in
een kikker. Kivits maakt er een
mooi, open beeld van, door gedif
ferentieerd gebruik van lijnen,
veel weg te laten en ook het mate
riaal zelf te laten spreken.
welijke. Van Driel beheerst haar
materiaal, maar ik mis vormspan-
ning en innerlijke logica. Beter
zijn haar sterk gestileerde koppen,
waarin zij erin slaagt mentale er
varingen te verbeelden.
Bart Ensing laat zich leiden door
zijn materiaal: stukken hout, bij
voorkeur wortels en takken. Hij
ziet er mensen in, lichaamsdelen
of een dans en haalt net zoveel
weg tot dat idee voldoende zicht
baar wordt. Voor mij blijft hij te
vaak te dicht bij de oorspronkelijke
vorm. Zijn speelse geest komt ze
ker zo sterk tot uiting in de kleine,
terloopse draadsculpturen met de
laat zich inspireren door de kunst
geschiedenis. Martins interpreta
ties van motieven uit i7de-eeuwse
schilderijen hebben een losse
toets, die smakelijk oogt. Waar hij
wat droger schildert, zoals in een
dorpsgezicht, is zijn werk een stuk
minder interessant. Reina schil
dert ironische interpretaties van
klassiekers als Portret van dokter
Gachet of Het straatje van Vermeer.
In het eerste geval geeft zij de man
een een mobiele telefoon mee, in
het tweede geval plaatst zij jaren-
50 auto's voor het huis waar Ver
meers personages ooit nijver aan
het werk waren.
Er is ook sculptuur. Janneke van
Driel maakt keramiek. Zij is geïn
teresseerd in de mens. Robuust ge
abstraheerde vormen verwijzen
naar het mannelijke en het vrou-
Zij plaatst jaren-50
auto's voor het huis
waar Vermeers
personages ooit
nijver aan het werk
waren
zaterdag 14 november 2020
Uitersten kunnen prima door één deur
Nico Out
Recensie
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
Keukenmeid, Martin Valkhoff.
T/m 31/12. Eindejaarstentoon-
stelling. Lokaal 54. Nieuwstraat
54, Terneuzen. Wo. t/m zo.
13.00 - 18.00 uur
m. neep
boot, Teunis
van de Kamp.
Kikker, Cindy Kivits.