Door de pandemie raken steeds meer bedrijven in zwaar
weer en komen steeds meer mensen thuis te zitten.
Wat zijn de mentale gevolgen van een ontslag? ,,Het
is van belang dat je de controle weer terugkrijgt."
Het zag er allemaal zo mooi uit de laat
ste jaren. Sinds het derde kwartaal van 2013
groeide de economie onafgebroken en was
het aantal vacatures historisch laag. Tot
rampjaar 2020. Afgelopen augustus telde
Nederland volgens het Centraal Bureau
voor de Statistiek 426.000 werklozen,
33 procent meer dan een jaar daarvoor.
De meeste ontslagen vielen in de cultuur
sector en de reisbranche.
Omdat veel mensen hun eigenwaarde
deels ontlenen aan hun werk, kan een ont
slag hard aankomen. ,,Zo'n 10 tot 15 procent
loopt emotioneel vast'', zegt Janske van Eer-
sel, die promoveert op de mentale gevolgen
van ontslag. ,,Het zijn mensen die in tranen
uitbarsten tijdens een sollicitatiegesprek of
boos worden als ze eraan terugdenken.''
In haar werk als re-integratieadviseur
ontdekte Van Eersel dat de geestestoestand
na ontslag veel wegheeft van een rouw
proces. ,,Er wordt iets afgepakt wat je niet
kwijt wilt. Of je nu een relatie, dierbare of
baan verliest: de mentale gevolgen zijn te
vergelijken." Ze spreekt uit ervaring: ook zij
werd als re-integratieadviseur ontslagen en
kreeg te maken met rouwklachten. ,,Ik had
veel geïnvesteerd in mijn werk. Ik was een
stukje van m'n identiteit verloren.''
In haar promotieonderzoek ontdekte ze
later dat jezelf verliezen in een baan een van
de factoren is waardoor mensen bij ontslag
lang blijven hangen in hun emoties. Een
andere factor is dat ze het moeilijk kunnen
accepteren. In de huidige crisis, waarin
mensen niet worden ontslagen omdat
ze hun werk slecht doen, maar omdat de
financiële nood hoog is, speelt dat bijvoor
beeld volgens Van Eersel. Het kan ook
leiden tot woede, wat in een rouwproces
een slechte raadgever is.
Het is zaak om na ontslag niet in een
negatieve spiraal terecht te komen. Een laag
zelfbeeld kan leiden tot struisvogelgedrag.
,,Bij nieuwe sollicitaties krijg je ongetwij
feld te maken met afwijzingen. Die kunnen
je het idee geven dat je het niet goed doet.''
Van Eersel ziet voor werkgevers een
belangrijke rol weggelegd om ervoor te
zorgen dat ontslagen werknemers niet
verdrinken in hun negatieve gevoelens.
Aan hen de taak om duidelijk, eerlijk en
empathisch te communiceren over een
naderend ontslag. ,,Zorg voor een eind
gesprek, waarin je iemand bedankt voor
het werk, benadrukt wat er goed ging en
waar iemand nog aan kan werken.''
Zelf kun je ook actie ondernemen.
,,Ontslagen worden is de ultieme manier
van de controle verliezen. Het is dus van
belang dat je die controle weer terugkrijgt.''
Biedt je werkgever geen eindgesprek? Vraag
er dan zelf om als je daar behoefte aan hebt.
,,Denk vervolgens goed na welke dingen je
buiten je werk om energie geven. Daardoor
ben je beter in staat je ontslag te relativeren.
Je bent naast werknemer ook ouder, part
ner, mantelzorger of sportmaatje. Je werk
is niet het enige in je leven wat ertoe doet.''
24
Ontslag is veel
meer dan je
baan verliezen
TEKST LOEKA OOSTRA FOTO'S ANNABEL OOSTEWEEGHEL