5
Schud hem 's nachts wakker en schreeuw
'Hedwigepolder...' ,,Dan roep ik: Postzegel. Ver
weg", weet Dik Kruis bijna zeker. Toch beheerst
het stukje land een groot deel van zijn carrière.
Misschien zelfs wel zijn leven. Want hij zat bij
zowat alle belangrijke gesprekken, ook die met
het kabinet. ,,Ik kan wel een prullenbak vullen met
genegeerde adviezen hoor." 32 lessen maar liefst
trekt hij uit het pijnlijke dossier en bundelde die in
een bijzonder boekje.
Kijk daar, wijst Dik
Kruis (65) naar een
kale plek in de Hedwi
gepolder. ,,Daar stond
het huis van eigenaar
Gery De Cloedt. ,,En daar",, wijst
hij iets verderop, „stonden zijn
polo-paarden." Wie al even niet in
de buurt is geweest, moet goed
kijken om zich te kunnen oriënte
ren. Want veel van de karakteris
tieke bomen zijn weg. Ondertus
sen wordt hard gewerkt om de
polder over een paar jaar onder
water te kunnen zetten en de na
tuur zijn gang te laten gaan. Dik
zucht. Peinzend: ,,Hoe heeft het
toch allemaal zo kunnen ontspo
ren?"
Nou, daar heeft hij wel zijn ge
dachten over. Want zo'n vijftien
jaar lang was Kruis ooggetuige van
een slepend politiek conflict. Niet
als politicus, maar als ambtenaar
van de provincie Zeeland. De in
Epe geboren en in Amsterdam af
gestudeerde sociaal geograaf raakt
in 2004 betrokken bij het dossier.
Al snel halen Gedeputeerde Staten
hem er bijna altijd bij. Ook bij de
gesprekken met kabinetsleden,
zelfs die aan de keukentafel bij
toenmalig commissaris van de ko
ningin Karla Peijs, verklapt hij
wandelend over de dijk langs de
Emmaweg in Emmadorp.
Als hij één ding goed snapt dan
is het dat veel mensen Hedwige-
moe zijn. Of omdat ze zijn moege
streden en zich bedrogen voelen,
of omdat ze het jarenlange poli
tieke gedraai beu zijn. ,,Het is niet
hoe je met mensen om moet
gaan", vindt Kruis. Het is een re
den - nu hij met pensioen is - om
zijn gedachten erover te delen in
het boekje: Van de hertogin Hed-
wige geleerd. 32 lessen over ontpolde-
ring. Daarin analyseert Kruis wat
achter de schermen politiek en be
stuurlijk gebeurde.
,,Als mensen niet geloven in het
plan dat ze verdedigen, gaat het
mis. In het begin waren er twee
politici die te vuur en te zwaard de
vorming van een groot grensover
schrijdend natuurpark verdedig
den: gedeputeerde Thijs Kramer
en minister Cees Veerman. Want
zij wisten precies wat er met de
natuur aan de hand was, geloofden
in de oplossing die ze hadden en
legden dat aan volle zalen uit. Na-
tuurlijk werden mensen boos.
Maar tegelijk oogstten ze veel res
pect. Ze wisten waarover ze praat
ten en legden overtuigend uit
waar ze voor stonden. Die uitstra
ling is naderhand verdwenen."
,,Je moet een probleem goed kun
nen beschrijven. Als ik nu hier
vandaan naar de Westerschelde
kijk, zie ik ogenschijnlijk mooie
natuur. Ik zie vogels, zeehonden,
prachtig. Maar dan zegt iemand
dat de natuur er slecht aan toe is?
Dat mensen gedwongen worden
onteigend en vruchtbare land
bouwgrond onder water wordt ge
zet? Zoiets moet je kunnen uitleg
gen. Je moet de ernst van het pro
bleem invoelbaar kunnen maken,
anders snapt niemand waarom er
wordt ingegrepen."
Ik heb geleerd dat
mensen gehoord
willen worden
,,Er is een tweede les die minstens
net zo belangrijk is: kom niet met
schijnoplossingen. Als je onafhan
kelijk hebt laten onderzoeken of er
alternatieven zijn voor ontpolde-
ring en de uitkomst is negatief, ac
cepteer dat dan. Hou mensen niet
aan het lijntje door te zeggen dat je
toch nog een keer gaat kijken. Dat
is hier wel gebeurd."
,,Oh ja, zeker wel. Ik heb bij wijze
van spreken prullenbakken vol
met weggegooide adviezen. Ik
herinner me nog zo'n moment.
Nu moet ik even kijken dat ik niet
teveel uit de school klap. Toenma
lig minister Gerda Verburg wor
stelde enorm met het rapport van
Ed Nijpels (die had naar een alter
natief voor ontpoldering gezocht,
red.). Hij concludeerde dat ontpol-
dering de enige optie was. Dat be
viel Verburg niet. Ze had te maken
met Kamerlid en partijgenoot Ad
Koppejan (tegenstander), een aan
genomen Kamermotie Van der
Staaij (niet gedwongen ontpolde-
ren) en Balkenende steunde haar
niet volop. Dus Verburg ging pol
sen in Zeeland. Een paar dagen
voor kerst hebben we aan de keu
kentafel bij Karla Peijs gezeten.
Gerda wilde het rapport naast zich
neerleggen. Toen heb ik erop ge
wezen dat ontpoldering een af
spraak was met Vlaanderen en dat
die niet eenzijdig kon worden op
gezegd. Iedereen keek verbaasd.
Later bleek dat ik het bij het juiste
eind had."
,,Absoluut. Ik heb geleerd dat
mensen gehoord willen worden.
Na een hoorzitting maak ik een
verslag. Daarin beschrijf ik uitge
breid wat mensen hebben gezegd.
Als die dat later lezen, zijn ze ver
baasd en zeggen: we hebben nu ie
mand die begrijpt wat we bedoel
den. Intern kreeg ik er kritiek op:
verslagen waren dik en hetgeen
mensen hadden verteld kon best
wat korter worden samengevat,
werd gezegd. Nee dus. Dat is nu
juist het allerbelangrijkste. Nog
veel belangrijker dan het advies
zelf. Ook als het negatief voor
mensen uitpakt, merk ik dat ze
niet boos worden. Ze zien dat hun
verhaal is gehoord, wat de omstan
digheden zijn en hoe het besluit
tot stand is gekomen."
,,Heel lang heb ik dat wel gedacht.
Natuurlijk zijn er mensen de dupe
geworden: de eigenaar, de pach
ters, de mensen die in het gebied
wonen. Maar positief is dat pach
ters over het algemeen goede ruil-
grond hebben gekregen, de land
bouw wordt met projecten ver
sterkt en de natuur wordt op ver
schillende plekken en manieren
hersteld. De recreatie gaat straks
van het overschrijdende natuur
park profiteren. Dat is een impuls
voor de regio."
Hard lachend: ,,Voor mezelf. Pen
sionering is wel een verandering
in je leven, ik had tijd. Maar ik
wilde dit Hedwige- en Prosper-
polderproject afronden en mijn
kennis over wat is gebeurd delen.
Het is behoorlijk bepalend ge
weest voor de tweede helft van
mijn carrière."
Misschien wel voor uw leven?
,,Dat is wel somber hoor. Ik heb
laatst zo'n Rob de Nijs-verhaal ge
lezen. Gossie. Ik hoop dat ik mijn
mooiste gedachten niet hier uit
spreek, maar als ik op mijn sterf
bed lig."
vrijdag 6 november 2020
GO
Dik Kruis bij de Hedwigepolder: ,,Het project is behoorlijk bepalend geweest voor de tweede helft van mijn carrière." foto camile schelstraete
Jeffrey Kutterink
Emmadorp
Waar is het fout gegaan?
Wat is de belangrijkste les?
- Dik Kruis
U aarzelt. Waarom?
Had u toen niet zoiets van:
Waarom luistert niemand naar
me?
U bent voorzitter van de klach
tencommissie van de woning
corporaties op Walcheren en
Schouwen. Gebruikt u de daar
de lessen van de Hedwigepol-
der?
In uw boek schrijft u dat er na
jaren ruziën over de Hedwige-
polder niet alleen verliezers zijn.
Veel mensen zijn Hedwige-
moe. Voor wie heeft u het boek
geschreven?
Dik Kruis: Van de hertogin Hed-
wige geleerd! 32 lessen over
ontpoldering. ISBN: 978-94
93226-03-6. Te koop voor 12
euro via Probook.
