Ministerie houdt
verslagen van het
OMT nog geheim
'Adviseurs moeten vrij kunnen spreken'
België en Duitsland trekken de teugels aan
5
ken), Wopke Hoekstra (Financiën)
en Wouter Koolmees (Sociale Za
ken). Het voornoemde kwartet
waarschuwde nog eens voor de eco
nomische schade die verergerd kan
worden met zware maatregelen.
Om die reden zou het kabinet ook
nog geen besluit hebben genomen
over wanneer de horeca weer open
zou kunnen gaan. De optie volgens
het 'strenge kamp' is: dicht tot na de
jaarwisseling. De 'coulantere' minis
ters willen juist heropening vóór de
feestdagen.
Premier Rutte begrijpt dat horeca
ondernemers zijn geschrokken van
het bericht dat zij 'tot in december'
gesloten moeten blijven. ,,Maar het is
niet de tijd helaas om blijde bood
schappen te brengen. Dat is vreselijk.
Ik vind het echt verschrikkelijk, maar
dat is nu eenmaal zo'', zei hij vrijdag.
Punt is namelijk dat het aantal be
smettingen ook gisteren voor de
derde dag op rij daalde, maar de ken
tering misschien te traag is. In de zie
kenhuizen is van een afvlakking bij
voorbeeld nog geen sprake.
Snelheid
Ernst Kuipers, voorzitter van het
Landelijk Netwerk Acute Zorg
(LNAZ), benadrukte gisteren nog
maar eens dat 'extra maatregelen' de
'snelheid van de daling' kunnen be
spoedigen. En dat is volgens hem ook
belangrijk omdat reguliere operaties
nu worden uitgesteld, vanwege de
coronadruk op ziekenhuizen. ,,Je be
reikt dan sneller het niveau waar je
de reguliere zorg kan hervatten.''
Ook het zogenoemde reproductie
getal dat vertelt hoeveel anderen een
zieke besmet, de R, is officieel nog
niet onder de waarde i vastgesteld,
waar het kabinet het hebben wil. (De
laatste meting was 9 oktober). Of zo
als Rutte het zei: ,,We zitten nog heel
ver af van het punt waar we het wil
len hebben.''
Winkels
Daarom werden de afgelopen dagen
ook andere vergaande maatregelen
'verkend'. Zo is besproken om ook
winkels de komende twee weken te
sluiten, al lijkt dat niet door te gaan.
Burgemeesters is verder gevraagd
om plannen te maken voor regionale
lockdowns en de invoering van een
lokale avondklok. Ook gisteravond
werd daarover gesproken in het vei-
ligheidsberaad, maar de burgemees
ters bleken de afgelopen weken vaak
hopeloos verdeeld.
De één wilde strenger, de ander
juist niet. In kabinetskringen werd
men zo chagrijnig van die twee
dracht, dat het een eigen koers be
sloot te varen met uniforme, lande
lijke maatregelen. Ook overigens
omdat het aantal besmettingen daar
toe noopte.
Dat het kabinet geen heilige huis
jes spaart, blijkt uit het feit dat ook
door het RIVM is 'doorgerekend' wat
de sluiting van scholen zou bijdra
gen. Zo is naar drie varianten geke
ken. Alle scholen dicht, alleen de ba
sisscholen, of alleen middelbare
scholen. Uit de modellen blijkt dat
sluiting van alle scholen het repro
ductiegetal verder zou kunnen druk
ken, zelfs naar 0,74, waar het RIVM
nu 'inschat' dat het op 0,88 staat, dus
al onder de 1.
Toch ligt juist de sluiting van scho
len gevoelig. Premier Rutte gaf de af
gelopen weken aan dat zoiets echt
een 'aller-allerlaatste optie' zou zijn.
Horeca wel of niet dicht, het
schrappen van de kerstreizen, wel
of geen mondkapjesplicht: het
zijn stuk voor stuk kwesties
waarin het OMT een cruciale
stem heeft. De club van medici,
virologen en epidemiologen, on
der leiding van RIVM-directeur
Jaap van Dissel, adviseert sinds dit
voorjaar welke coronamaatrege
len het kabinet moet nemen. De
meeste adviezen worden overge
nomen.
Met een beroep op de Wet
openbaarheid van bestuur (Wob)
heeft deze krant, net als andere
media, de notulen en verslagen
van de OMT-bijeenkomsten op
gevraagd. Maar het ministerie van
Volksgezondheid weigert om die
stukken openbaar te maken. 'Het
openbaar maken zou ertoe leiden
dat OMT-leden niet langer bereid
zullen zijn aan het OMT deel te
nemen of zich geremd zullen
voelen om vrijuit te spreken', re
ageert minister Hugo de Jonge.
'Dit staat een goede bestrijding
van infectieziekten in de weg en
leidt dan ook tot een onevenredig
nadeel voor de volksgezondheid
in het algemeen en het RIVM en
mijn ministerie in het bijzonder',
schrijft de minister. Kortom: me
dici moeten niet bang worden om
in het OMT hun mening te geven.
Dat zou wel gebeuren als later in
de krant precies te lezen is wat er
allemaal is gezegd.
Het ministerie heeft wél de
OMT-agenda's vrijgegeven over
de periode januari-augustus. Op
27 augustus stond een evaluatie
van de laatste maanden op de
agenda, waarvoor ruim anderhalf
uur was ingeruimd. Die dag wer
den vier 'verbeterpunten' bespro
ken: de samenstelling van het
OMT, organisatie, transparantie
en de 'verhouding wetenschap en
beleid/onafhankelijkheid OMT'.
Dat laatste punt is opvallend.
OMT-voorzitter Van Dissel kreeg
al vaker kritiek dat hij zijn oren te
veel laat hangen naar de politiek
en de kabinetswensen. Zo zei hij
in een interview dat 'het ingewik
kelder is de 1,5 meter in vliegtui
gen aan te houden, om toch nog
tegen redelijke prijzen te kunnen
vliegen'. Volgens critici moet Van
Dissel zich niet laten leiden door
economische belangen.
Ook een RIVM-advies over me
dische mondkapjes in de zorg zou
mede zijn ingegeven door kapjes-
schaarste, onthulde Nieuwsuur, al
ontkent het kabinet dat tekorten
een rol spelen bij de richtlijnen.
Omdat deze zelfevaluatie niet
openbaar wordt gemaakt, is on
duidelijk wat het OMT van deze
mogelijke belangenverstrengeling
vindt.
Vertrouwelijk
Dat de OMT-verslagen het stem
pel vertrouwelijk krijgen, is niet
uniek. Zo blijven ook de notulen
van de wekelijkse ministerraad
geheim. En in 2017 oordeelde de
Raad van State dat het kabinet
verslagen van de vergaderingen
die ministers hielden rond de
Na een halfjaar
of jaar kunnen
verslagen best
openbaar
worden
ramp met vlucht MH17, niet
openbaar hoefden te maken. De
'eenheid van regeringsbeleid'
werd belangrijker gevonden dan
openbaarheid.
Hoogleraar Medische Microbi
ologie van het UMCG Bert Nies
ters (zelf geen OMT-lid) vindt dat
de notulen op enig moment wél
openbaar gemaakt moeten wor
den: ,,Ik lig er niet wakker van dat
we nu niet weten wat Jantje of
Pietje vindt, maar die verslagen
hoeven niet eeuwig geheim te
blijven. Na een halfjaar of jaar kan
dat best openbaar gemaakt wor
den'', zegt Niesters. ,,Al klappen
sommige OMT'ers ook nu we-
leens uit de school in de media.''
Transparantie
Prominent OMT-lid Marion
Koopmans (viroloog bij Erasmus
MC) is in principe voor weten
schappelijke transparantie, maar
het is de vraag of de gespreksver
slagen 'midden in een crisis' naar
buiten moeten komen, stelt de
WHO-adviseur. ,,Het is een gekke
tijd: iedereen wil alles per direct
en volledig openbaar. Ik ben voor
stander van open wetenschap
hoor, maar ik zie ook nadelen, als
mensen zonder kennis van zaken
daar weer mee aan de haal gaan.''
De rol, inrichting en werking
van het OMT moeten volgens
Koopmans wel geëvalueerd wor
den. ,,Het OMT is volgens mij in
1995 opgericht, dan is het altijd
goed om te kijken: is het nog van
deze tijd? Er wordt nu gezegd: zet
er een gedragswetenschapper
in, of een econoom. Dat zijn
,v diverse terreinen, waarbij
je dus ook een brede ver
tegenwoordiging wil heb
ben. DSn krijg je kennis
synthese. Maar dan
doemt de vraag op:
is dat wel
werkbaar, ge
zien de om
vang van
zo'n gre-
mium.''
BRUSSEL/BERLIJN Sinds
gisteren tot en met 13 december
gelden in België strengere regels.
Tussen 0.00 uur en 5.00 uur mag
bijvoorbeeld niemand de straat
op zonder goede reden. In Wal
lonië en Brussel geldt de avond
klok vanaf 22.00 uur. Thuiswer
ken wordt verplicht, behalve als
het echt niet anders kan. Dan is
een werkgeversverklaring no-
dig. Op het werk zijn mondkap
jes verplicht en moet ventilatie
op orde zijn. Niet-essentiële
winkels gaan dicht, contactbe-
roepen worden stopgezet. Ho
reca was al dicht. Vakantiepar
ken en plekken voor vrijetijds
besteding zoals theater en bios
copen sluiten de deuren.
Ook in Duitsland gelden ze
ker tot het einde van de maand
strengere regels. Duitse huis
houdens worden opgeroepen zo
weinig mogelijk contact met an
deren te zoeken. Binnenlands
toerisme gaat in de ban. Alle
plekken voor vrij etij dsbesteding
zijn gesloten (theater, pretpar
ken, enzovoort). Ook sportscho
len gaan dicht. Evenals de ho
reca. Contactberoepen worden
deels stilgelegd.
dinsdag 3 november 2020
GO
Sluiting van
alle scholen
kan het repro-
ductegetal tot
0,74 drukken.
De interne discussies en ver
gaderverslagen van de belang
rijkste corona-adviseur van het
kabinet, het Outbreak Manage
ment Team (OMT), blijven ge
heim. Hoewel het OMT kritisch
kijkt naar de eigen transparan
tie en de verwevenheid met
het ministerie, worden notulen
niet openbaar.
Niels Klaassen
Peter Winterman
Den Haag
- Bert Niesters,
hoogleraar
