MEDIA CULTUUR 17
De Schotse filmacteur Sean Connery, die dit weekend op 90-jarige
leeftijd overleed, had veel meer in zijn mars dan het spelen van James
Bond. Zijn filmcarrière is verrassend gevarieerd en bestaat niet alleen uit
vertolkingen van heldhaftige personages.
Een gedegen
toneelopleiding bezat
ik niet. De klassieken
had ik nooit gelezen
BESTE FILMS
The Hill 1965
The Man Who
Would Be King 1975
The Name of
the Rose 1986
Robin and
Marian 1976
The Untouchables
1987
In zijn carrière won Connery
slechts één Oscar. Hij krijgt
hem voor de houwdegen
Jimmy Malone, een politie-
veteraan die zich aansluit bij
het team van Elliot Ness
(Kevin Costner) die gang
sterbaas Al Capone (Robert
DeNiro) ten val wil brengen.
Opnieuw speelt Connery
een soort mentor die vol
gens zijn eigen wetten leeft
en voor niets en niemand
bang is.
had nog
gehoord. Ik heb alles gelezen met het
woordenboek in de hand.''
Dat leermoment was van beslissende
invloed op de rest van het leven van
Sean Connery, de eerste acteur die
James Bond in een speelfilm vertolkte
en volgens de fans, zeker die van gevor
derde leeftijd, nog steeds de beste ver
tolker van 007 is. Al zijn opvolgers als
007 moeten in de polls altijd genoegen
nemen met een notering achter de man
die met Dr. No (1962) als eerste in een
speelfilm de bekendste geheim agent ter
wereld mocht spelen. De Schotse acteur
was sexyer, harder en cynischer dan de
genen die in zijn voetsporen traden. Dat
hij in de zeven Bondfilms een haar
stukje droeg, zagen de fans maar door de
vingers.
Diepe zucht
De rol van James Bond heeft hem altijd
achtervolgd. Wie hem later in zijn car
rière interviewde en over dat 007-verle-
den begon, kon rekenen op een diepe
zucht en een blik van: daar gaan we
weer. Toen hij de rol voor het laatst had
vertolkt - in het niet al te beste Never
Say Never Again (1983) - was voor hem
de kous af. Ook was er toen al sprake van
een breuk met producent Cubby Broc
coli, die niet aan de looneisen van de
Schot wilde voldoen.
Na zijn bestaan als Bond werkte Con
nery gestaag door aan een imposant
oeuvre. Hij was een acteur die een scène
naar zijn hand kon zetten, soms zelfs
zonder te spreken. Een van zijn handels
merken was zijn sterke Schotse accent
dat hij nooit verborg, ongeacht de natio
naliteit van zijn personages of hun af
komst. Tot zijn bekendste films behoren:
Marnie (1964), onder regie van Alfred
Hitchcock en vooral The Man Who
Would Be King (1975), met zijn maat
Michael Caine als tegenspeler. Zelf
beschouwde Connery dat als zijn beste
film. Ook was hij op latere leeftijd nog
zeer indrukwekkend op het witte doek.
Zoals in The Untouchables (1987), het
gangsterdrama van Brian de Palma, dat
hem zijn enige Oscar opleverde.
Onafhankelijk Schotland
Hilarisch was zijn gastrol in Indiana Jo
nes and The Last Crusade (1987) waarin
hij de vader van Harrison Ford speelde
terwijl de acteurs eigenlijk van dezelfde
generatie waren. Ophef veroorzaakte
zijn optreden in Robin Hood: Prince of
Thieves (1991) waarin hij kort aan het slot
als Koning Richard The Lionheart in
beeld komt. Naar verluidt kreeg de ac
teur een miljoen dollar voor deze be
scheiden bijdrage.
De laatste jaren van zijn leven verbleef
hij op de Bahama's, waar hij dit week
einde in zijn slaap overleed. Hij vulde
zijn dagen met het spelen van golf en le
zen. De acteur verscheen al jaren niet
meer in het openbaar. Hij schermde zijn
privéleven zoveel mogelijk af. Naar ver
luidt had hij last van alzheimer.
Feit is dat hij een heel rijk filmoeuvre
achterlaat. Eigenlijk was hij in elke film
op zijn plaats. Zijn carrière bevat bijna
geen broddelwerk. Ook in de mindere
producties maakte Connery altjjd een
verpletterende indruk. Niet gek voor
een man die zijn professionele leven als
melkman begon. In 2001 sprak hij in het
interview met het AD de wens uit dat
hij tijdens zijn leven een onafhankelijk
Schotland zou mogen meemaken. Het
uitkomen van die droom was hem niet
gegund.
einig heeft het
gescheeld of
Sean Connery
had nooit de
rol van James
Bond gespeeld.
Als beginnend
acteur kreeg de Schot een aanbod dat
aanvankelijk nog aanlokkelijker leek dan
een leven voor de camera.
Niemand minder dan Matt Busby, de
legendarische coach van Manchester
United, bood de jonge Connery de mo
gelijkheid om lid van te worden van zijn
vermaarde voetbalteam. In een vriend
schappelijk wedstrijdje was de jonge ac
teur hem opgevallen door zijn robuuste
optreden als spits.
De gevleide Connery vroeg bedenk
tijd. In een interview met het AD in 2001
zei hij daarover: ,,Ik was net begonnen
aan mijn eerste theatertournee als ac
teur in de musical South Pacific. Ik had
weinig vooruitzichten. Een gedegen to
neelopleiding bezat ik niet. De klassie
ken had ik nooit gelezen. Ik was in Edin
burgh op mijn 17de al van school gegaan,
terwijl ik vanaf mijn 13de vooral had ge
spijbeld. In die tijd verdiende ik als ac
teur een habbekrats. En voor jongens
van mijn komaf was het een droom om
profvoetballer te worden.''
Omdat hij niet helemaal zeker van
zijn zaak was, vroeg Connery de re
gisseur van South Pacific om ad
vies. De aangesprokene, de
Amerikaan Robert Hender
son, verzekerde de toen
23-jarige Connery dat
hij wel degelijk talent
had als acteur. Maar hij
moest zich wel bekwa
men in de grote toneel
schrijvers. ,,Hij gaf mij
twaalf essentiële boe-
om te lezen. Griekse
tragedies en werk van Ibsen,
Joyce en Williams. Ik
nooit van die schrijvers
maandag 2 november 2020
Behalve zijn zeven missies
als James Bond heeft
Sean Connery nog een
trits imposante filmvertol
kingen op zijn naam staan.
Filmredacteur Ab Zagt
maakt een keuze uit de 94
films, die vooral eigenzin
nige personages bevatten.
Een van de favoriete regis
seurs van Connery was Sid
ney Lumet, met wie hij vijf
films maakte. Het meest in
drukwekkend is The Hill,
een zwart-witfilm uit 1965
over een strafkamp in de
snikhete woestijn voor op
standige Britse militairen
die moeite hadden met het
accepteren van het gezag.
Connery maakte de film
tussen twee Bondfilms
door. Hij speelt een ser
geant die ten tijde van de
Tweede Wereldoorlog een
meerdere een muilpeer
heeft verkocht. In het kamp
wordt geprobeerd zijn op
standige karakter te breken
door hem in de brandende
zon een enorme heuvel te
laten beklimmen. In fysiek
en psychologisch opzicht
de meest veeleisende rol uit
zijn carrière.
Samen met zijn maat Mi
chael Caine schittert Con
nery in deze verfilming van
de novelle van Rudyard
Kipling over twee mannen,
voormalige soldaten met
een dubieuze reputatie, die
belanden bij een stam in
India, waar Connery als een
halfgod wordt gezien. De
film van John Huston is
vooral geweldig door de iro
nische wisselwerking tus
sen Caine en Connery, die
hun rollen met duivels ple
zier vertolken.
Een van de beste films van
Connery op latere leeftijd.
Hij speelt in deze filmversie
van het boek van Umberto
Eco de rol van de monnik
William van Baskerville, die
in de 14de eeuw in een
klooster een reeks moorden
probeert op te lossen. Van
de vaderlijke, wijze en door
tastende voorloper van
Sherlock Holmes maakt
Connery een grandioze ver
tolking.
Misschien wel de beste film
die ooit over Robin Hood is
gemaakt. Connery speelt
de volksheld op gevorderde
leeftijd die zijn einde voelt
naderen. Hij wil alleen nog
in het reine komen met zijn
grote geliefde Marian, ge
speeld door Audrey Hep
burn. Het laatste shot is on
vergetelijk: een stervende
Robin schiet nog eenmaal
een pijl af die rechtstreeks
naar de hemel lijkt te gaan.
-Or
- Sean Connery
Ab Zagt
