m
mm
WA
f\5V3
9
A
Bl/Nfi
De regels
van het
spel zijn
veranderd,
en er zijn
overal
politici die
er gebruik
van weten
te maken
nuari 2018 beslist ook een Poolse
rechter dat het kindje terug moet
naar haar vader. ,,Dorota had heel
eerlijk als reden aangegeven dat ze
niet kon wennen aan het leven in
Brussel'', zegt Youssfi. ,,Dat vond de
rechter niet genoeg.'' Als de politie
aanklopt om Ines op te halen, zijn
moeder en dochter weer verdwenen.
In februari 2019 wordt er een Euro
pees arrestatiebevel uitgevaardigd en
in november wijst een Brusselse
rechter de ouderlijke bevoegdheid
toe aan Youssfi. Er volgt een nieuwe
dramatische wending: twee dagen na
die uitspraak sterft Dorota. Maar Ines
is en blijft in Polen.
,,Hoe verdrietig ook, dit gebeurt
vaker, zo'n gevecht om een kind'',
zegt advocate Wsolek. Maar dan
krijgt de zaak een heel andere lading.
Dorota's moeder weigert het kind te
laten gaan. Ze is een bekende oogarts,
heeft vrienden in hoge PiS-kringen
en zoekt vol de publiciteit. Ineens
gaat het niet om een Belgische vader,
maar om een Marokkaan. Hij is niet
alleen een moslim, zegt ze volgens
hem, maar erger nog: geen katholiek
en geen Pool. Ze krijgt steun van po
litici, tot minister van Justitie Zbig-
niew Ziobro aan toe, die er op hame
ren dat de kleine Ines moet worden
opgevoed in 'de Poolse traditie'.
Wsolek: ,,Dit is ongekend. Er liggen
verschillende rechterlijke uitspraken
ten gunste van mijn cliënt, maar die
worden gewoon genegeerd.''
Het zijn zorgen als deze die ook in
het rapport van de Europese Com
missie staan. 'Serieuze zorgen' om de
rechterlijke onafhankelijkheid. 'Zor
gen' om politici die zich met vonnis
sen bemoeien. 'Zorgen' om de minis
ter van Justitie, die tevens 's lands
hoogste aanklager is. Deze minister
Ziobro kan op eigen houtje uitspra
ken uit de laatste 20 jaar waar hij het
niet mee eens is, aanbrengen bij het
Hooggerechtshof. Dat is hetzelfde
Hooggerechtshof waarvan ook de
Commissie constateert dat het meer
en meer gevuld wordt met rechters
die loyaal zijn aan de regering.
Pijnlijk voorbeeld
,,Ook onze zaak is daar nu beland'',
zegt Wsolek. ,,Er is geen sprake meer
van een scheiding der machten. Er is
iets grondig mis hier. Dit is ook
rampzalig voor de Europese Unie.
Mensen en lidstaten moeten er op
kunnen vertrouwen dat vonnissen
over en weer worden gerespecteerd.''
Daar zijn ze zich in Brussel terdege
van bewust. Als een lidstaat zich niet
aan de regels houdt, wordt justitiële
samenwerking heel lastig, zo niet on
mogelijk. Pijnlijk voorbeeld van deze
week: het Poolse Openbaar Ministe
rie heeft officieren van justitie opge
dragen om waar mogelijk niet mee te
helpen aan de uitlevering van ver
dachten en veroordeelden aan Ne
derland. Dit is een reactie op het op
schorten van uitleveringen aan Polen
door Nederland, afgelopen zomer.
Ons land vraagt zich af of dat nog wel
verantwoord is, gezien de zorgen om
de rechterlijke onafhankelijkheid.
Het heeft de kwestie voorgelegd aan
het Europees Hof van Justitie.
De Commissie is in 2017 een zoge
naamde artikel-7-procedure tegen
Polen gestart. Dit artikel, waarvan
niemand dacht dat het ooit gebruikt
zou worden, moet het land ervan
weerhouden de rechtsstaat te onder
mijnen. Het effect is nog niet echt
merkbaar. Om officieel een 'ernstige
en voortdurende schending' te con
stateren is er unanimiteit nodig. Po
len weet dat een even weerspannige
bondgenoot als Hongarije hier nooit
in mee zal gaan. En een land als
Duitsland heeft enorme economi
sche belangen bij de buurman. Wat
rest is een politieke patstelling.
,,Dit is inderdaad wat er nu aan de
hand is'', zegt Dariusz Mazur, een
rechter uit Krakow. Hij is woordvoer
der van de vakorganisatie Themis. Hij
vertelt over de prominente en kriti
sche rechter Waldemar Zurek, 'die
5 procedures aan zijn broek heeft
hangen omdat hij 20 jaar geleden een
tractor heeft verkocht waar hij geen
bonnetje meer van heeft'. En over
rechter Beata Morawiec, die minister
Ziobro aanklaagde, omdat hij haar
goede naam zou hebben aangetast.
,,Ze won. Maar nu wordt ze beschul
digd van omkoping, omdat ze van ie
mand een mobiele telefoon zou heb-
ben aangenomen. Een mobiele tele
foon! Het is bijzonder primitief wat
ze doen, maar wel heel effectief.''
Dat laatste vindt Arkadiusz Rad-
wan ook, publicist, advocaat en hoog
leraar uit Krakow. Hij ziet een
machtsgreep van de nieuwe elite,
maar noemt die vervolgens verre van
primitief. ,,Dit zijn politieke vernieu
wers. De regels van het spel zijn ver
anderd, en er zijn overal politici die
daar gebruik van weten te maken.
Dat zien we in de Verenigde Staten
met Trump, in Groot-Brittannië met
de brexit, en ook hier in Polen. Je
kunt geringschattend doen over de
conservatieven, nationalisten en pa
triotten van de PiS, maar het is zeker
geen achterlijke beweging.''
Mislukte ontmoeting
Wat opvalt hier in Krakow is dat er
op straat maar lauw wordt gerea
geerd. Jerzy, een 25-jarige student/
ober, heeft helemaal niks met 'dit ge
doe'. ,,Ik heb een goed leven. Ik kan
werken, studeren, ik heb een leuk ap
partement hier in het centrum. Het is
prima zo. Ik heb op de PiS gestemd,
ja. En die rechters? Ik vind dat ze het
ook wel een beetje verdienen.''
Ook Radwan is kritisch. ,,Rechters
hebben de afgelopen jaren onderge-
presteerd. Ze kijken vaak neer op
mensen. Ze zijn onbeschoft en bu
reaucratisch. Zaken kunnen soms ja
ren duren. En ja, natuurlijk moet je
de rechtsstaat beschermen, met alles
wat je hebt. Maar welke rechtsstaat?
PiS gaat verkeerd te werk, maar hun
analyse van het onderliggende pro
bleem is echter wel correct.''
Hakim Youssfi heeft intussen zijn
dochter in de laatste 3 jaar maar één
keer kort gezien, tijdens een mislukte
ontmoeting in Polen. Als we hem
vragen wat voor kind ze is, zegt hij
bedremmeld: ,,Dat weet ik niet.'' Het
is een ongelijke strijd, zegt hij: ,,We
vechten niet tegen oma, maar tegen
de staat. Maar natuurlijk ga ik door,
tot aan het Europese Hof van Justitie
als het nodig is. Ik ben dan wel geen
Pool, maar ik ben wel een goed mens.
En ik ben Ines' vader.''
donderdag 29 oktober 2020
GO
A< In de Poolse
hoofdstad Warschau
betoogden tiendui
zenden mensen
tegen de uitspraak
van het Constitutio
neel Hof dat abortus
zo goed als verbiedt.
FOTO'S AFP, REUTERS
-Arkadiusz Radwan,
advocaat
