10 NIEUWS
Oud-turnsters
aan het woord
meiden tot gevolg. En hoe de turn
bond die cultuur, ondanks duide
lijke signalen, in stand hield.
Want al in 2007 stelden onder
zoekers van het NOC*NSF vast dat
bij TON in Oldenzaal de 'balans
sterk is verschoven in de richting
van de sportieve topprestaties en
daardoor de kans op psychische
schade voor de turnster onaan
vaardbaar hoog is'. Later werden
soortgelijke conclusies ook bij de
KNGU-steunpunten in Heeren
veen, Zoetermeer en Nijmegen
getrokken.
Dat onderzoek kwam er mede
op aandringen van Witjes, be
stuurslid bij TON en vader van de
toen nog actieve turnster Petra,
die op dat moment in Oldenzaal
onder Vincent Wevers trainde.
Onder anderen aan haar merkte
hij dat het strenge regime en de
vernederingen die daarbij leken te
horen, hun weerslag hadden.
'Dikke koe'
Witjes uit, naar eigen zeggen, zijn
zorgen daarover in 2006, tijdens
het NK in Nijmegen, bij de top
sportmanager van de KNGU. Het
leidt tot een onderzoek naar
'pedagogische en ontwikkelings
psychologische aspecten'; ook zijn
dochter doet haar verhaal. Ze
spreekt over het kleineren, het uit
schelden voor 'dikke koe', indoc
trineren, negeren, intimideren en
dreigen door haar coach, in de
hoop dat er - zo snel mogelijk -
wat tegen gedaan wordt. Maar die
hoop blijkt ijdel.
Het opgestelde rapport, vol aan
bevelingen voor een beter sport-
klimaat, wordt wel besproken,
maar daarna blijft het stil, schrijft
Witjes aan de Kamerleden. 'Het
eindrapport 2008 van het
NOC*NSF over de vier KNGU-
steunpunten is nooit gepubli
ceerd.' Pas nadat hij hier, naar aan
leiding van alle commotie rondom
misbruik in het turnen, gewag van
maakt, komt het in september
2020 alsnog boven tafel, twaalf jaar
later.
Bodyshaming
De manier waarop turncoaches
tussen 2003 en 2013, de periode
waarover hij kan meepraten, te
werk gingen, noemt Witjes 'een
aanval op de identiteit van het op
groeiende kind'. In de brief stelt
hij dat 'structurele fysieke intimi
datie en verbale intimidatie, sa-
men met het veelal niet-voorspel-
bare gedrag van de coach', een
'voortdurende angst' bij de jonge
sporter gaf.
Er hing constant een dreiging
van sancties, in de vorm van body-
shaming, buitensluiten, negeren
of groepsvernedering, in de lucht,
beschrijft het bestuurslid van
TON. 'Deze 'chronische'
angst deed vele sporters hun
mond dichthouden, zwijgen,
liegen, ontkennen en vermijden.'
'Intimidatie, angst en sancties
bleven niet beperkt tot de trai
ningszaal, maar vonden ook plaats
op trainingsstages en tijdens
(inter)nationale wedstrijden',
vervolgt Witjes. 'Ook buiten trai
ningen, stages en wedstrijden
om bepaalde de coach hoe het
dagelijks leven van de jonge top
sporter eruit moest zien en
hoe de ouders moesten handelen
(of juist niet).' Wat in de zaal ge
beurt, blijft in de zaal, was volgens
Witjes een belangrijk credo. 'En
daarover viel niet te praten met
ouders (of anderen), 'want die
begrijpen het toch niet'.'
Witjes neemt het de turnbond
zeer kwalijk dat daar toentertijd
niets aan werd gedaan. 'Dat de
KNGU (en het NOC*NSF) vanaf
2009 géén gevolg heeft gegeven
aan de bevindingen en adviezen
welk in het NOC*NSF-eindrap-
port 2008 worden genoemd, heeft
er in grote mate aan bijgedragen
dat nog vele jaren een angstcul
tuur en machtsmisbruik konden
voortduren binnen het topturnen
in Nederland', schrijft Witjes.
TURNSPORT MACHTSMISBRUIK
Turnbond KNGU en
sportkoepel
NOC*NSF hebben
signalen over
machtsmisbruik
jaren genegeerd en zo
'in grote mate'
bijgedragen aan de
angstcultuur in het
turnen, schrijft Arnold
Witjes in een open brief
aan de Tweede Kamer.
Tot 2008 had oud-topturnster Pe
tra Witjes, de dochter van Arnold
Witjes, in Almelo te maken met
coach Vincent Wevers. Vader Ar
nold is al sinds 2003 bestuurslid
van de stichting Topturnen Oost
Nederland in Almelo. Onlangs
vertelde Petra over het regime van
vernedering en geestelijke mis
handeling door Wevers, en hoe
zeer haar dit getekend had. En zij
was niet de enige met die ervarin
gen.
De bekentenis van Gerrit Belt
man, de coach die ook in Olden-
zaal werkzaam was en die eind juli
toegaf turnsters te hebben mis
handeld en vernederd, gaf vele
oud-turnsters de moed om hun
verhaal te delen. Zij deden dat on
der de hashtag #dossierturnmis-
bruik. Meerdere coaches werden
door de bond tijdelijk op non-
actief gesteld en het topsport
programma werd gestopt. Alleen
al in de maand augustus kreeg de
turnbond KNGU meer dan hon
derd meldingen van grensover
schrijdend gedrag. Het onafhanke
lijke onderzoek daarnaar loopt
nog.
Witjes werpt nu met zijn open
brief aan de Tweede Kamer van
zijn kant een licht op de cultuur in
Oldenzaal en later Almelo. Hij
heeft het over de periode 2003
2013. Het beeld dat hij schetst, is
een ander beeld dan dat wat oud
turnster May Weerkamp en de
coaches Jolien Altena en Joas
Bredewout onlangs neerzetten.
Waar zij het opnamen voor de
werkwijze van Wevers - 'Ik ben
weleens hardhandig aangepakt,
maar dat hoorde erbij' (Weer-
kamp), 'Vincent was er om de
meiden te helpen, niet om ze ka
pot te maken' (Bredewout) - doet
Arnold Witjes dat niet.
'Chronische angst'
Witjes schrijft in zijn open brief
over hoe coaches de 'totale con
trole' over het leven van de spor
ters overnamen, met 'chronische'
angst en stress bij de nog jonge
woensdag 28 oktober 2020
Directe aanleiding voor het
schrijven van Arnold Witjes
is een rondetafelgesprek
over '(on)veiligheid in de
turnsport'. Daarin worden
Kamerleden bijgepraat over
grensoverschrijdend gedrag
in het turnen. Vier oud-turn
sters, onder wie z'n dochter
Petra Witjes, zullen maandag
in Den Haag hun verhaal doen
over hoe zij hun turntijd heb
ben ervaren. Vincent Wevers
laat weten niet te willen rea
geren, zolang het onderzoek
naar grensoverschrijdend ge
drag in de turnsport loopt.
'Een constante dreiging van
sancties en vernederingen'
Arjan te Bogt
Oldenzaal
incent
WK
FOTO ANP
