'Misschien
ben ik geen
loser, maar
juist sterk
omdat ik
mijn eigen
keuzes maak'
In landen als Brazilië is dat anders, weet
ik uit ervaring: in je vrije tijd praat je niet
over je werk, dan geniet je van het leven.
Wij kunnen vooral goed werken, maar
goed leven? Dat vinden we lastiger.''
Psycholoog Saskia Geraerts ziet dat ook
terug op gesprekken op borrels en feestjes.
aan iemand vertel dat ik psycholoog ben,
loopt dat vaak al snel uit op een gratis
consult. Daar heb ik niet altijd zin in, dus
soms zeg ik dat ik 'gewoon huisvrouw'
ben. Dan is een gesprekspartner meestal
zo weer verdwenen.''
Herkenbaar: ook 'journalist' staat vaak
garant voor interesse ('Weet je waar je eens
over zou moeten schrijven?'). Geraerts:
,,Alles wat we doen moet dus nuttig zijn.
Dat gaat soms ver. Sommige mensen
beschouwen hun leven als voltooid op
het moment dat ze niets meer kunnen
bijdragen.'' Nut, efficiency en rendement;
je zou bijna denken dat een mensenleven
voornamelijk draait om werk.
,,Er is niets mis met hard werken vanuit
een bepaalde gedrevenheid, bijvoorbeeld
als je jong bent'', zegt Karim Benammar.
Het probleem is dat we zijn doorgeschoten,
en andere waarden uit het oog hebben
verloren. Sommige mensen ervaren hun
(naderende) pensioen als een zwart gat.
Wat dat betreft is het dus niet zo vreemd
dat ik me afvraag of ik er nog toe doe als
ik niet (meer) werk. Zeker als 'nut hebben'
ook nog eens hoog in mijn persoonlijke
waarden staat, zegt Saskia Geraerts. ,,Voor
de een weegt dat zwaarder dan voor de
ander. Wanneer je, zoals jij, als kind
besloot 'ik moet succesvol zijn om erbij te
horen', dan heb je daarmee je brein al jong
op een bepaalde manier geprogrammeerd.
Zolang je gezond was werkte die formule
misschien, maar nu moet je hem voor
jezelf ter discussie stellen. Dat is heel eng.''
Bovendien stuit zoiets vaak op weerstand
in je omgeving, vult filosoof Schopman aan:
,,Als je dingen in twijfel durft te trekken
(klopt het wel wat we met zijn allen
denken?), kom je ook aan de waarheid van
anderen; niet iedereen vindt dat prettig.''
Vaak is een crisis - een scheiding, een over
lijden van een dierbare of, zoals in mijn
geval, een ernstige ziekte - nodig om inge
sleten denkpatronen opnieuw te durven
onderzoeken. Om keuzes te durven maken
die voor mij goed zijn, moet ik sterk in
mijn schoenen staan, drukt Schopman
me op het hart.
Zo had ik het nog niet eerder bekeken: zou
ik dan misschien toch geen loser zijn die
afhaakt, maar juist sterk zijn omdat ik mijn
eigen keuzes durf te maken? Het is een
hoopgevend perspectief. Waar ik overigens
niet te makkelijk over moet denken, waar
schuwt Trees Schopman, die wijst op denk
patronen die zo zijn verankerd, dat het
moeilijk is ze zomaar los te laten. Zolang
ik daarop blijf focussen ('ik kan niet meer
werken, dus ik tel niet meer mee') houd ik
die patronen in stand.
Door te oefenen met verandering, bij
voorbeeld door in huis meubels op een
andere plek te zetten, of mijn dagindeling
om te gooien ('s ochtends mijn yogamatje
uitrollen in plaats van 's avonds) kan ik
oefenen met nieuwe denkpatronen. Vol
gens Saskia Geraerts voelen die in eerste
instantie onwennig; alsof je een stuntelaar
bent die een nieuwe taal leert.
Karim Benammar raadt aan om gelijk
gestemden te zoeken. Mensen die leven
zonder haast en die daarvan kunnen
genieten. Ik zou me door hen kunnen
laten inspireren nu ik word geconfronteerd
18
