8 NIEUWS
Nederland moet radicaal anders gaan nadenken over zijn corona-aanpak,
stellen hoogleraren Rudi Westendorp en Marli Huijer. Ze pleiten voor een nationaal
corona-akkoord, waarin het redden van levens niet meer de enige belangrijke factor is.
DUBBELINTERVIEW MARLI HUIJER RUDI WESTENDORP
Er wordt
te weinig
gedacht
over
waar we
hetvoor
doen, en
tegen
welke
kosten
udi Westendorp liep
eventjes te 'huppe
len' toen hij dit
voorjaar een inter
view met Marli
Huijer las. Huijer,
oud-huisarts, hoog
leraar publieksfilo-
sofie en voormalig Denker des Va
derlands, sprak zich toen als een van
de weinige wetenschappers uit voor
het heroverwegen van de lockdown
waarin Nederland zich had gestort.
Westendorp, hoogleraar ouderen-
geneeskunde en sinds zes jaar woon
achtig in Denemarken, was blij met
de hartenkreet van Huijer, die ervoor
pleitte om goed te bespreken hoeveel
we als samenleving willen opofferen
om de levens te redden die corona
dreigt te gaan eisen.
Westendorp is dat volmondig met
haar eens. Corona kan nog jaren bij
ons blijven, stelt hij, en als het niet
corona is, dan wacht ons wel een
andere pandemie. Na Sars en Mers is
Covid-19 immers al het derde opge
doken coronavirus in relatief kort
tijdsbestek. ,,Het is onvermijdelijk. Er
zijn steeds meer mensen, die steeds
meer reizen. Die wisselen virussen
en bacteriën uit met een snelheid die
niet meer verenigbaar is met de
biologie van ons lijf.''
Hij waarschuwt dat we van een
vaccin geen wonderen moeten ver
wachten. ,,Als het al snel komt - naar
een hiv-vaccin zoeken we al sinds de
jaren 80. Er is veel scepsis, niet ieder
een zal een vaccinatie willen. Een
vaccin zal bovendien niet iedereen
beschermen.''
Westendorp: ,,,,Nu zijn het vooral
mensen op hoge leeftijd of met een
zwakke gezondheid die dodelijk
worden getroffen. Elke overledene
aan corona overlijdt gemiddeld en
kele jaren te vroeg. Je wil niet dat dat
jezelf overkomt, en ik zou ook niet
willen dat mijn moeder aan corona
overlijdt. Maar verantwoordt wat we
nu doen de schade die wordt toege
bracht aan onze economie, de horeca,
culturele sector, dat andere medische
zorg wordt uitgesteld? Nee.''
Huijer: ,,De bevolking groeit en men
sen worden steeds ouder. Door hun
verminderde weerstand kan een
virus onder ouderen heel hard toe
slaan. Als oudere moet je beseffen dat
het niet in het gemeenschappelijke
belang is om alles uit de kast te halen
om jou als individu te redden, tegen
maximale kosten. We zijn niet meer
gewend om met zo'n acute vorm van
sterven om te gaan. Mensen die kan
ker of hart- en vaatziekten krijgen,
leven vaak nog jaren. Jonge mensen
zijn niet meer gewend iemand te
zien sterven. De levensverwachting
is sinds de jaren 50 met tien jaar toe
genomen. Maar aan die groei zitten
grenzen. We kunnen er niet omheen
dat het ook weleens een paar decen
nia wat minder kan zijn. We moeten
weer leren accepteren dat de dood bij
het leven hoort.''
Westendorp: ,,Dat is heel humaan,
maar het is ook doorgeschoten zelf
beschikkingsrecht. Er wordt te wei
nig nagedacht over waar we het voor
doen, en tegen welke kosten. Ook
voor jou als persoon. Alsof medisch
ingrijpen altijd meer kwaliteit van
leven geeft.''
Westendorp. ,,Daar ben ik trots op.
Doordat we in Nederland openlijk
praten over het levenseinde worden
veel kwetsbare ouderen niet meer
aan de beademing gelegd. Dat heeft
Italiaanse toestanden voorkomen,
met overgelopen ic's. Maar ook met
andere groepen moeten we een eer
lijk gesprek aangaan. Er zijn mensen
van 43 jaar met een gemankeerd
lichaam, omdat ze al jaren ziek zijn.
Zij staan misschien nog volop in het
leven, maar biologisch gezien aan het
einde daarvan. Dan moet je accepte
ren dat er geen reële behandelings
mogelijkheden meer zijn.
Bij de familie zie ik het soms nog
misgaan: die vindt dat moeder gered
moet worden. Ouderen zijn zelf vaak
wijzer. Zij komen nog uit een andere
tijd, toen de levensverwachting lager
lag en het leven maar beperkt maak
baar was. Daar zit misschien wel de
pijn die Nederland nu voelt: we
denken dat wij kunnen bepalen hoe
het leven in elkaar zit. Alsof er geen
dood meer mag zijn! Alsof er geen
economische crisis meer mag zijn!
En als die dan toch optreedt, moet er
iemand hangen.''
Huijer: ,,Er zijn veel artsen die met
liefde steeds weer alles uit de kast
halen. Dat is zo'n menselijke respons.
Maar al die goede bedoelingen leiden
er niet altijd toe dat ook het goede
gedaan wordt. Als er met een van
mijn kinderen iets aan de hand is,
komt ook in mij een tijger naar boven
die ze wil beschermen. Maar daar heb
ik mijn denkvermogen voor gekre
gen. Het individuele belang van mijn
kinderen kan strijdig zijn met het
collectieve belang.''
Westendorp: ,,Ik verwijt niemand -
het kabinet niet, de ic-artsen niet -
dat we in de hulpstand zijn ge
sprongen. Maar kunnen we onder
hand niet eens met elkaar gaan
praten over welk doel we willen
bereiken tegen welke prijs?''
Westendorp: ,,Onze individualisti
sche cultuur. We redeneren vanuit
het ik. Premier Mark Rutte ziet de
samenleving als een optelsom van
die individuele belangen. Ouderen
vinden dat ze beschermd moeten
worden. Jongeren dat ze de vrijheid
hebben om te doen wat ze willen
zolang het anderen niet schaadt. We
worden niet aangesproken vanuit het
idee dat we verantwoordelijk zijn
voor de samenleving als geheel.''
Dat is in Denemarken anders. De
cultuurshock was voor Westendorp
groot toen hij zich zes jaar geleden in
Kopenhagen vestigde. Gewend als hij
was aan het denken vanuit het ik
kreeg hij al snel door dat de Denen
hem te 'lawaaiig en eigenzinnig
vonden'. ,,Ik kwam erachter dat ik als
Nederlander niet echt oog had voor
de omgeving waarin ik verkeerde.
Met die houding kwam ik er in
Denemarken echt niet.''
Ook Denemarken ziet het aantal-
gevallen van corona oplopen. Gister
avond besloot premier Mette Fre-
driksen het verplichten van het
mondkapje in openbare gebouwen.
Het Deense RIVM meldde een re
cordaantal van 859 besmettingen op
een bevolking van 5 miljoen mensen.
Westendorp was tijdens de eerste
golf lid van het Deense Outbreak Ma
nagement Team, maar heeft zijn
plaats inmiddels afgestaan.
zaterdag 24 oktober 2020
GO
'Zet de dansleraar, Famke
Louise en Klaas Knot met
elkaar om de tafel'
Tekst Annemieke van Dongen en Chris van Mersbergen
Moet de vraag op tafel of we ieder
een die ziek wordt kunnen helpen?
Marli Huijer (65) is hoogleraar publieksfilosofie aan
de Erasmus Universiteit Rotterdam. Ze is opgeleid
als huisarts, promoveerde daarna in de filosofie en
was onder andere docent medische ethiek aan de
Vrije Universiteit Amsterdam. Ze is bij het grote pu
bliek bekend geworden toen ze tussen 2015 en
2017 de rol bekleedde van Denker des Vaderlands.
Het is toch heel sociaal van ons,
dat we alles uit de kast willen halen
om levens te redden?
-Rudi
Westendorp
Rudi Westendorp (61) is internist en hoogleraar
ouderengeneeskunde aan de Universiteit van Ko
penhagen. Tot de zomer was hij lid van het Deense
Outbreak Management Team. Van 2008 tot 2015
was hij directeur van de Leyden Academy on Vita
lity and Ageing. Hij schreef verschillende boeken
over gezond oud worden.
De meeste coronaslachtoffers
kwamen niet eens in het zieken
huis; zes op de tien overleden in
een verpleeghuis.
Waarom gebeurt dat niet?
