'I
L:"is klaar"
S:"wollah?"
L:"voor z'n deur"
Kort
geding
f*>ksr
,lju
Er is alleen één probleem: de
criminelen chatten stuk voor stuk
onder een bijnaam. De politie
heeft weliswaar miljoenen be
richten, maar weet niet wie wat
heeft gestuurd. De grootste uitda
ging in het EncroChat-onderzoek
is het achterhalen van de daad
werkelijke personen achter de te
lefoons. Een kijkje in het strafpro
ces rond de Haagse schietpartij
waarbij Mohamed doelwit was,
laat precies zien hoe de politie te
werk gaat.
Wachtwoorden
Een van de verdachten in deze
zaak is Samir*, die volgens de po
litie onder een bepaalde gebrui
kersnaam gechat zou hebben.
Door het hacken van EncroChat-
infrastructuur is de politie in het
bezit van alle technische gegevens
van de gebruikers, waardoor ook
het unieke serienummer van het
toestel, contactenlijsten en inge
stelde wachtwoorden voor de re
cherche beschikbaar zijn. Zo ge
bruikt deze specifieke gebruiker
bijvoorbeeld het wachtwoord co-
ronavirusi23.
Al deze gegevens geven de ana
listen weer meer informatie om
binnen die enorme hoeveelheid
aan berichten verder te zoeken. Zo
leest een analist een gesprek van
een gebruiker, van wie de politie
denkt dat het Samir zou kunnen
zijn, over de trainingen die hij
volgt om wedstrijden te kunnen
kickboksen. Al googlend komt de
analist terecht op de Facebookpa-
gina van een sportschool, waar
een wedstrijd wordt aangekon
digd tussen twee vechtsporters.
De analist herkent één van de
twee mannen op de poster als Sa
mir.
Maar is deze gebruiker dan wel
écht deze Samir? Daar is volgens
de politie geen twijfel over. Begin
mei is de politie namelijk aan zijn
deur geweest, omdat er signalen
waren dat hij mogelijk slachtoffer
zou worden van een misdrijf. De
gebruiker schrijft er een paar da
gen later zelf over: ,,Die wout
kwam aan me deur. Zei tie ja er is
net iemand ontvoerd in de buurt
en we kwamen checken of het in
orde is met je.'' En als het even la
ter in de chat gaat over de ge
boorte van zijn nichtje, kan de po
litie eenvoudig controleren dat
zijn zus inderdaad een dochter
heeft ingeschreven bij de burger
lijke stand.
De grote persconferentie over
het kraken van EncroChat was
nauwelijks voorbij of de advoca
ten buitelden over elkaar heen
met kritiek. Is de telefoondienst
wel legaal gekraakt? En waarom
worden de berichten van duizen
den EncroChat-gebruikers, die
(nog) nergens van worden ver-
dacht, doorzocht? Met de eerste
rechtszaken in aantocht wordt het
steeds stiller. ,,Heel eerlijk? Justi
tie heeft het aardig goed dichtge
timmerd'', verwoordt een van de
advocaten het inmiddels. Anis
Boumanjal twijfelt echter of justi
tie daadwerkelijk aan de slag kan
met de berichten. „Bij een aantal
EncroChat-zaken die ik onder mij
heb twijfel ik aan de juridische
grondslag van het gebruik van
deze, hoe je het ook wendt of
keert, verregaande bevoegdheid.
Dat zal ter zijner tijd een punt van
discussie worden, vermoed ik."
Sven Brinkhoff, hoogleraar
strafrecht aan de Open Universi
teit, denkt dat het OM een sterke
zaak heeft. „Op basis van de
stukken die ik heb gezien, lijkt
de verzameling van Encro-
Chat-berichten door de
Franse autoriteiten, het de
len hiervan met de Neder
landse politie en het gebruik van
de berichten in Nederlandse
strafzaken op een juiste manier te
zijn gegaan. Wel zullen de messen
nog geslepen worden over de be
trouwbaarheid van de berichten
en de koppeling daarvan aan con
crete verdachten. En ik verwacht
dat er in dit licht nog de nodige
verzoeken zullen komen over het
inzien van de gehele EncroChat-
berichtenberg.''
Verschillende advocaten had
den overigens zelf in hun bu
reaula zo'n geprepareerde gsm
liggen. Rotterdammer Haroon
Raza, die verdachten in zes 'En-
croChat-zaken' bijstaat, geeft het
als een van de weinigen toe. „.'De-
bestestrafpleiter' was mijn bij
naam op EncroChat. Schrijf het
maar op, ik wil dat de recherche
het leest. Ik ben daar altijd heel
open in geweest, ook naar politie
en OM. Toen bekend werd dat En
croChat was gekraakt, heb ik ze
meteen een brief gestuurd om ze
dat te vertellen. Als advocaat ben
ik geheimhouder, de politie moet
mijn communicatie verwijderen."
Verstoppertje
De meeste advocaten spelen ver
stoppertje als het aankomt op het
gebruik van versleutelde tele
foons. Als de recherche weet dat
een bepaalde gebruikersnaam bij
een advocaat hoort, dan zijn ze
ook één stap dichterbij bij het
achterhalen welke gebruikersna
men diens cliënten gebruiken.
„Advocaten komen in een spa
gaat", ziet ook Jeroen Soeteman,
voorzitter van de vereniging voor
Nederlandse strafrechtadvocaten.
,,Want wie zich niet meldt, loopt
het risico dat zijn vertrouwelijke
gesprekken met een cliënt toch
worden gelezen door de politie.
En misschien wel in de dossiers
terechtkomen."
Ondertussen vraagt iedereen
zich af wat er precies bekend is
dankzij EncroChat. Het resultaat:
veel bezorgde telefoontjes van
cliënten. Dat merkt ook advocaat
Michel van Stratum: ,,Die weten
wat ze via EncroChat hebben ver
stuurd. Ze slaan niet op de vlucht,
omdat ze een gezin hebben. De
telefoon hebben ze weggegooid,
ze zorgen dat er geen wapen in
huis is en de koffer met streepjes
pyjama staat bij wijze van spreken
al klaar bij de voordeur. Het enige
dat ze nog kunnen doen is af
wachten."
Verantwoording: Dit artikel is tot
stand gekomen door inzage in ver
schillende strafzaken waar ge
kraakte EncroChat-berichten een rol
spelen. Ook zijn er tientallen (achter-
grond)gesprekken gevoerd met be
trokkenen, zoals politie- en justitie-
bronnen, advocaten en criminelen.
De naam van verdachte Samir is ge
fingeerd.
GO ZATERDAG 24 OKTOBER 2020
HP'/
sprekken rond zo'n bericht bekij
ken.
De Stichting
EncroChat
Gebruikers
start op korte
termijn een
kort geding
tegen de
Nederlandse
staat om te
voorkomen dat
het OM de
chatgesprek-
ken kan gebrui
ken in strafza
ken. De stich
ting - nog in
oprichting - is
van mening dat
de berichten op
onrechtmatige
wijze zijn
verkrijgen en
verwijst onder
meer naar
recente arres
ten van het
Europees Hof.
De stichting
zegt op te
komen voor
de belangen
van alle gebrui
kers van Encro
Chat.
