Moord, moslims en jongeren
10 ZEELAND
Monnikenwerk
MIDDELBURG EXPOSITIES IN GHL EN GALERIE GERRITSE
het zich dus voor. Net zoals zij
de sterren om zich heen voorstelt
en de beweging die wordt gesug
gereerd door een diffuus oplossen
van licht en donker, rechts van de
mand. Die rust op een bed dat doet
denken aan het oppervlak van
onze hersenen. De vrouw herin
nert zich het beeld en plaatst het
in grotere context. Admiraal maakt
dat proces zichtbaar. De magie die
je in haar werk ziet is een echo van
het onbegrijpelijke van de werke
lijkheid. Tijd, ruimte en verbeel
ding ontmoeten elkaar in steeds
andere vormen.
Jadranka Njegovan
De tekeningen van Jadranka Nje
govan (Zadar, Kroatië, 1959) lijken
abstract, maar zijn gebaseerd op
scherp waargenomen specimen
uit de natuur die zij zowel in li-
tho's als tekeningen verwerkt. Een
kiezelsteen is voor haar al genoeg
om - op groot formaat - een sterke
compositie te creëren, waarin illu
sie en ruimte geraffineerd samen
komen. In het spel van licht en
donker smelt de steen samen met
de krachten waaruit die voort
komt, opgeroepen door de talloze
lijntjes die herinneren aan de even
talloze ontmoetingen tussen de
steen, andere stenen, zand en wa
ter, waardoor elke steen zijn
unieke vorm kreeg. In het werk
van Njegovan spelen tijd,
ruimte, natuur en kosmos
een hoofdrol. Dat krijgt
vorm in de mooie bla
den die zij baseert op
de bewegingen van
een vlieg of het ver
spreiden van zaden
uit een vrucht. Daarin
verwijst zij naar de
wonderbaarlijke wet
ten waaraan zowel de
microkosmos als de ma
crokosmos gehoorza
men, in een ondoor
grondelijke balans
van orde en toeval.
Ellen Gerritse
Eenzelfde verwonde
ring zie ik terug in de bro
ches van Ellen Gerritse (Breda,
1953). Verrassend opengewerkte
organische vormen en verfijnde
configuraties van kleine bolletjes,
met minuscule accenten van me
taal. Ze lijken afkomstig van waar
nemingen met de microscoop. Je
kunt ze dragen als sieraad, maar
ook zien als kleine sculpturen.
Gerritse presenteert ze op foto's
van de objecten zelf. Zo lijken ze
uit het universum geplukt, als
vruchten van een boom.
Wat een mooi toeval. Twee exposities in
Middelburg met tekeningen die
verschillend ogen, maar thematisch
verwant zijn. En als toegift
sieraden vanuit eenzelfde
visie.
De tekeningen van Saskia
Admiraal (Schiedam,
1963) zijn meestal niet
groter dan een A4'tje.
Binnen de beperkingen van dat
kader schept zij een onuitputte
lijk universum van verbeelding.
Doorwerkte voorstellingen maakt
zij, opgebouwd uit ontelbare
streepjes balpen, soms tot tere
oppervlakken samenge
bracht, soms samengebald
tot intens duister. De
voorstellingen zijn figu
ratief, maar tonen niet de
werkelijkheid zoals we die
dagelijks zien. In haar werk
verbeeldt zij de verbeelding.
Die richt zij met name op de
plaats van de mens in de natuur en
de kosmos. Dat is goed te zien in
de afgebeelde tekening. Het is een
vrouw. Je kijkt in haar hoofd. Zij
ziet een mand met bloemen, maar
heeft haar ogen gesloten. Zij stelt
Samuel, waar denk je aan bij
het horen van die naam?
Gewoon een naam of een
profeet die volgens het verhaal als
jongen door God tot een lastige
taak werd geroepen? Zou de
Franse docent geschiedenis en
maatschappijleer, Samuel Paty,
zich in zekere zin zó geroepen
hebben gevoeld om met zijn leer
lingen te spreken over vrijheid van
meningsuiting? In zijn les toonde
hij de gewraakte cartoons van het
satirische tijdschrift Charlie Hebdo.
Hij werd 16 oktober onthoofd in
de buurt van de middelbare school
waar hij lesgaf.
In Frankrijk kwamen mensen
en masse op de been. In januari
2015 na een gewelddadige aanslag
op medewerkers van het satirische
tijdschrift Charlie Hebdo droegen
zij borden met 'Je suis Charlie'. Nu
zag ik op persfoto's borden met de
tekst 'Je suis Samuel'. Zou ik zo'n
bord kunnen en willen dragen?
Stil
Het lijkt, na de onthoofding van de
Franse docent, stil te blijven in
Nederland. Er komen geen men
sen op de been en er ontstaat geen
storm van protesten. Een moslim
uit mijn Zeeuwse netwerk spreekt
zijn afschuw uit over de onthoof
ding. ,,Dit kan niet gebeuren uit
naam van de Islam. Het maakt mij
boos dat mijn mooie geloof in één
zin wordt genoemd met deze
moord. De daad van één persoon,
een moordenaar, kan niet zomaar
een hele groep gelovigen worden
aangerekend. Onze profeet werd
ook onheus bejegend. Net zoals
andere profeten is hij aangevallen
en slecht behandeld. Zijn reactie
was geweldloos. Hij nodigde men
sen uit tot dialoog. Vrijheid van
meningsuiting is goed, maar men
sen moeten zich ervan bewust
zijn dat als zij zich véél vrijheid
veroorloven, dat weleens ten koste
kan gaan van de vrijheid die er
voor een ander overblijft. En als er
daadwerkelijk sprake is van bele
diging, stelt de wet dat strafbaar.
Het is onjuist het recht in eigen
hand te nemen."
Gevarieerde reacties
In 2015 stond ik zelf voor de klas.
Het was relevant te spreken over
de cartoons en de aanslag op Char
lie Hebdo en met leerlingen te ver
kennen of vrijheid van menings
uiting grenzen heeft en waar die
liggen. Oud-collega's, docenten
maatschappijleer, reageren nu ge
varieerd. Wat gaan zij doen? De
één is er na de herfstvakantie in
regio Noord al mee aan de slag,
een ander is wat huiverig en zal de
cartoons niet tonen op basis van
eerdere ervaringen, waarbij zijn
school leerlingen verloor. Een do
cent in Rotterdam wil de moord
komende week zeker bespreken.
,,Het vak nodigt uit om samenle
ven te oefenen. Ik wil graag dat
leerlingen leren zien dat er ver
schillende visies zijn. Kunnen ze
een dialoog aangaan? Van mening
verschillen zonder te polariseren?
Blijven ze luisteren naar mensen
die een andere mening hebben?
Ddt kunnen we oefenen. Cartoons
laat ik niet 'zomaar' zien, leerlin
gen moeten tenminste de context
kennen waarin ze zijn gemaakt."
In Zwolle deden leerlingen van
vwo 5 hun docent aanbevelingen.
'Er worden meer groepen beledigd
meneer, laat dat ook zien' en 'We
moeten moslims laten merken dat
zp niet fout zijn - spread the love'.
Als jongeren liefde als waarde pre
diken, zal wederzijds respect hun
norm zijn. Leren zij ons daarmee
andere lessen dan Samuel en zijn
moordenaar?
zaterdag 24 oktober 2020
Tekenkunst van hoog niveau
SiiiT'ï"1
Jadranka Njegovan, Kiezel IIfotos nico out
Ellen Gerritse, 2 broches
Tot en met 8/11: Saskia Admiraal,
GHL, Gravenstraat 63. Zo. 14.00 -
17.00 uur. Tot en met 28/11: Ja
dranka Njegovan en Ellen Ger
ritse, Galerie Gerritse, Londense-
kaai 19. Vr. en za. 13.00 - 17.00
uur. Beide exposities in Middel
burg, ook open op de eerste zon
dag van de maand.
Nico Out
Middelburg
A Saskia Admi
raal, Zonder
titel
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
