De zwaan die Holland beschermt
Toen Jan Asselijn (1610-1652) rond 1650 zijn
bekendste werk voltooide, stonden er nog geen
woorden op geschreven. Hoe een schilderij van een
zwaan een politiek-historische betekenis kreeg.
Jan Asselijn mag dan niet de beroemdste Hollandse meester uit de Gouden
Eeuw zijn, hij is wel de man achter een van de pronkstukken van het Rijks
museum, De bedreigde zwaan. Een staaltje vakmanschap: de zwaan staat in
het tegenlicht, het zonlicht schijnt geraffineerd door de vleugel heen.
De teksten op het schilderij zijn overduidelijk het werk van aanhangers van
De Witt. De raadpensionaris wordt voorgesteld als zwaan die haar nest (Hol
land) beschermt tegen de vijand in de gedaante van de hond. Met die vijand
doelt men zowel op Engeland (de hond komt immers aangezwommen) als
op Willem III, die na de moord op De Witt de Leiding zou overnemen in de
Republiek en later zelfs koning van Engeland zou worden.
Tegenwoordig zou je het wel uitje hoofd Laten om op meesterwerken uit de
Gouden Eeuw te krassen. In de achttiende eeuw was het echter gangbaar
om kunstwerken een diepere Lading mee te geven. De bedreigde zwaan is
zodoende een allegorie geworden, de symbolische voorstelling van een ab
stract begrip. En vertelt het verhaal van een turbulente periode uit de vader
landse geschiedenis, waar Jan Asselijn nooit weet van heeft gehad: toen hij
overleed, was Johan de Witt nog niet eens aangesteld als raadpensionaris.
Commerciële bijlage
De raadpensionaris
Jan Asselijn
De bedreigde zwaan
Jozef Israëls
Kinderen der zee
Rembrandt van Rijn
De nachtwacht
Formaat 67 x 78 cm
Formaat 54 x 98 cm
Formaat 66 x 78 cm
Ga naar pzc.nl/kunst
