Zo is het verhaal van Zeeland
in WOII straks compleet
't Kom aomè goed
■O V
9
Streektaal
MtëÊi
NET ALS KOORTS
horizon rookkolommen. Het is in de
richting van de schepen die op ons
hebben geschoten.
Bijna drie maanden wisten
Black, zijn co-piloot Phil Hudson
en de Nederlandse commando
Herman de Leeuw nog uit vijan
delijke handen te blijven. Drie an
dere Engelse soldaten uit het
vliegtuig, voelden er niks voor om
onder te duiken en meldden zich
gelijk bij de Duitsers.
Executie Renesse
Black, Hudson en De Leeuw pro
beerden 7 december met een
groep verzetsstrijders vanaf de
Oosterscheldedijk bij Zierikzee de
oversteek te maken naar bevrijd
Noord-Beveland. Hij beschrijft de
voorbereiding van die vlucht van
uit het pand aan het Havenplein in
Zierikzee, tot aan het hachelijke
moment dat ze werden ontdekt
door een Duitse patrouille en de
spanning in de dagen die daarop
volgen, tot in detail. wist met zijn
maten te ontsnappen.
Maar de executie van de tien
verzetsstrijders in Renesse op 10
december dwong hen zich uitein
delijk toch over te geven. De be
zetters dreigden meer burgers op
te hangen als de voortvluchtigen
zich niet binnen 48 uur zouden
melden.
Het drietal werd meegenomen
voor 'zwaar verhoor' in Zierikzee
en Middelharnis. ,,Pas nadat de
Duitsers ervan overtuigd waren
dat zij échte militairen zijn en
geen verzetsstrijders, werden ze
verder behandeld als krijgsgevan
gen en afgevoerd naar een kamp
aan de Oostzee", vertelt Bijlsma.
,,Daar zijn ze later bevrijd door de
Russen."
Eten uit weckpotten
Black beschrijft - 'feitelijk zo on
gelooflijk nauwkeurig', aldus Bijls-
ma - hoe hij het ondergelopen
Duiveland beleefde. Nieuwerkerk
was verlaten. De dorpsbewoners
waren verplicht geëvacueerd.
Bijlsma: ,,Het drietal hield zich
schuil in een huis aan de Molen
straat en kreeg hulp van een boer
0
sua -
uit de omgeving, Jan Romijn, van
de Grote Hofstede. Daar gingen ze
af en toe ook eten halen. Moet je
voorstellen, dan loop je tot aan
borsthoogte door het koude water,
voortdurend om je heen kijkend
of niemand je ziet. Ze zochten ook
eten bij huizen in de buurt, dat in
die tijd nog vaak werd bewaard in
weckpotten. Toen die evacués la-
ter terugkeerden in hun huis, za
gen die mensen tot hun verbazing
dat de hele bovenverdieping daar
mee vol lag."
Wulder bin deze zomer nog 3
's naer 't strand ehae om te
zwemmen, want 't was aarg
waarm. Dat julder netuurlijk ok er-
vaere. As ik 't waeter inhae kiek ik
aoltoós eêl goed of dat 'r gin kwallen
bin of zeê-onden.
Ofheloape jaer ao de vrouwe 'n an-
vaerieng mit 'n joenge zeê-ond in dat
was nie leutig. Ie wou dienk ik enkelt
spele, m3 jao, ie krauwde mit z'n nae-
hels over d'r beên in ze most 'r mee
naer de EHBO-post in de dokter.
Ik dat 3 's eerder vertaald. Sint
kieke m'n aoltied eêst goed wat of t'r
nog meer zwemt. Zaalf aod'ik dit jaer
'n gevecht mit 'n kwal in daer bin ik
goed dü gestraeld. Aomè roóie bulten
op mien aarm. 't Dee vee joeke in de
azaron miek 't m3 'n bitje minder. Ik
ao d'r 'n weke last van.
M3 goed, die beêsten bin nog te
overzien. 't Oor wè anders, as t'r van
die eêl groóte beêsten onze waeteren
komme bezoeke. Ik las in de krante
over 'n lederschildpad van 2,5 meter
in over butskoppen van wè zeven
meter! In spitssnuitdolfijnen in aore
van dat soort.
Octopus
Dat ei mien toch 'n bitje onherust
emaekt. Me wete aolemaele dat 't ier
waarmer in waarmer oort. Trek
kriehe m'n ier te maeken mit aol-
der'ande aore beêsten die of eihenlijk
enkelt in de tropen rondzwemme. 'n
octopus bevobbeld. Zó'n eêne wae je
van kan leze in 20.000 mijlen onder zee
van Jules Verne. Wat de vissen anbe-
langt: ik zou toch nie graeg 'n koraol-
duvel tehekomme of op 'n steênvis
trappe. Daer je meer last van as van
'n doódgewone kwal.
Sidderaal
De geleerden zaahe dat de meêste
van die beêsten enkelt in diep waeter
leve. Noe, je z3 d'r m3 eêne die
dienkt: ik gae 's kieke bie 't strand van
Renisse. Ik droame noe 3 van 'n ont-
moetieng mit 'n sidderaal.
Ik ok gin goeie gedachten over 't
gos in 't of. Dat ziet 'r nae aol die dro-
ahe tieden agheêl nie goed uut. Je kan
toch nie aalken dag gae sproeie. Ik
gin bron, dust 't mot aomè uut de
kraene komme, twint dat 'r gezeid
oort dat wulder minder waeter motte
gebruke. Ik wille nie asociaol weze. 't
Gos is 'n belangriek deêl van mien of,
dust ik wete noe 3, dat 't de kom-
mende jaeren 'n perbleem z3 ore. Ik
dienke dat 't of eêmae veranderd mot
ore mit vee minder gos. Kiek, je kan
je m3 aarhest onherust over maeke.
De vrouwe las dit stikje in vroeg:
waer is noe die man van mien die
aoltied zeit: 't kom aomè goed? Zó-as
zó dikkels ao ze netuurlijk gliek.
Dinosauriers
Gin zurhen over de netuur, waer of
zó vee maansen somber over doe. Lae
m'n blie weze dat 'r ok nog 's beêsten
uutstaarve. Je mot 'r toch nie an
dienke dat 'r noe nog dinosauriers
zouwe leve?
dinsdag 20 oktober 2020
GO
leest als een spannende thriller'
Bijlsma heeft zich de afgelopen
twee jaar bezig gehouden met
exposities over het laatste oor
logsjaar en de bevrijding van
het eiland in de vijf kleine
musea op Schouwen-Duiveland.
Dat materiaal wordt eind mei ge
durende één week samenge
bracht in de Nieuwe Kerk in Zie
rikzee. Aansluitend verhuist een
gedeelte naar het Bevrijdingsmu
seum in Nieuwdorp. „Schouwen-
Duiveland ontbreekt daar nu nog,
en zo is het verhaal van Zeeland
in de Tweede Wereldoorlog
straks compleet."
Schouwen Koorts wordt tijdens
de tentoonstelling in de Nieuwe
Kerk officieel gepresenteerd,
maar is vanaf 5 mei al te koop in
de boekwinkels en diverse
musea. Met de titel verwijst Bijl-
sma naar de manier waarop de
inmiddels overleden Black zijn
Schouwse avontuur beleefde.
,,Ieder jaar in september op
nieuw. In zijn eigen woorden: net
als koorts."
In de Cockpit van een Horsa
boven Westerschouwen. foto col
lectie FAMILIE-ARCHIEF BERNARD BLACK
■- -r- w 1. I 4h A
V' '4
- 'f*- „V
Luitzen Bijlsma in de polder bij Nieuwerkerk waar Bernard Black
zijn zweefvliegtuig veilig op een hoge kreekrug wist te zetten. foto
SANDRA SCHIMMELPENNINK
Kijk op pzc.nl/video
Boven het Mastgat
ging het mis
Henk Blom
In deze rubriek
belichten we
wekelijks een
Zeeuws dialect.
Deze keer een
verhaal van Henk
Blom in het
Schouws.
Beluister de ge
sproken rubriek op
pzc.nl/streektaal.
Fotograaf P.J. Ochtman zag vanuit het achterraam van zijn huis in Zierikzee de armada overkomen,
FOTO PJ. OCHTMAN, COLLECTIE GEMEENTE-ARCHIEF SCHOUWEN-DUIVELAND.
