'Ik schaam me
dood, maar
er was geen
houden aan'
II
Gezag is al sinds de jaren 60 tanende
4
CORONA TWEEDE GOLF
Terwijl in de Tweede Kamer een ernstig debat over de
coronacrisis gaande was, telden kroegtijgers 50 meter
verderop aan het Haagse Plein feestend af naar de sluiting van
de horeca. Heeft het kabinet nog wel gezag?
vrijdag 16 oktober 2020
Video's van hossende en joelende jongeren in een
terrastent op het Haagse Plein gingen
woensdagavond viral. Een dag na het uit de hand
gelopen 'horeca-afscheidsfeestje' zijn de gemoederen in
Den Haag nog verre van bekoeld. „Oliedom en stuitend.''
En: ,,Hoe haal je het in je hoofd?''
Lex de Jonge en Maaike Kraaijeveld
Een half uur voor het in
gaan van de tijdelijke ho-
recastop gaan ze op het
Plein in Den Haag nog één keer
los.Tientallen jongeren dansen
zingend en joelend op knal
harde muziek door de terras
tent van Luden. Eerder op 1,5
centimeter dan op 1,5 meter
van elkaar.
Video's van het uit de hand
gelopen feestje gaan nog die
zelfde avond viral en een dag
later zijn de woedende reacties
niet van de lucht. ,,Ik zou me
kapot schamen'', zegt de
Hans van Soest
Tobias den Hartog
Den Haag
Premier Mark Rutte zei het meer
maals: ,,Ik wil helemaal niet de baas
spelen hier. Dat ben ik ook hele
maal niet." Burgers moeten, lichtte
hij toe, zelf zo verstandig zijn om
zich aan de coronaregels te houden.
Deze week moest hij schoorvoe
tend erkennen dat die tactiek heeft
gefaald. Nederland staat bovenaan
in de ranglijstjes met het grootste
aantal besmette personen per
100.000 inwoners.
En terwijl Rutte woensdagavond
in de Tweede Kamer erkende dat er
'steviger' had moeten worden inge
grepen toen deze zomer bleek dat
het de verkeerde kant opging, werd
pal voor het Kamergebouw de ho-
reca-lockdown feestend ingeluid.
De beelden gingen de wereld over.
Er waren de afgelopen maanden
veel voorbeelden van groepen
mensen die zich niet aan de corona-
regels hielden. Hebben we een ge
zagscrisis in Nederland? Mark Bo-
vens twijfelt. De hoogleraar be
stuurskunde, lid van de Weten
schappelijk Raad voor het Rege
ringsbeleid (WRR): ,,Wat er bij
voorbeeld in dat café op het Plein
gebeurde, kan ook een ongelukkige
dynamiek zijn geweest van muziek
en andere omstandigheden.''
Trend
Maar er is wel een zorgwekkende
trend gaande in de samenleving,
zegt hij. Dat komt doordat het ver
trouwen in de overheid volgens
hem daalt of stijgt met het consu
mentenvertrouwen. ,,Een econo
mische crisis heeft effect op de
mate waarin gezag wordt geaccep
teerd. Nu zie je dat nog niet zo terug
in de cijfers, omdat de economische
klap nog niet ten volle wordt ge
voeld.''
Als dat klopt, staat ons nog wat te
wachten nu de nieuwe lockdown
de economie nog grotere schade
ger. Mensen zijn dan wel bereid
even een offer te brengen, maar
stellen na een tijdje het gezag op
nieuw ter discussie."
In de Tweede Kamer houden op
positiepartijen Rutte verantwoor
delijk voor dat gedrag. Doordat hij
de verantwoordelijkheid vooral bij
burgers legde, zou het aantal be
smettingen nu zijn ontspoord. 'Ge
brekkig leiderschap', fulmineerde
PvdA-voorman Lodewijk Asscher.
Het kabinet is ook wel iets te ver
wijten, denkt Van den Brink. Het
beleid had duidelijker gekund,
maar het is de vraag of dat veel had
geholpen. ,,Want welke beleidskeu
zes er ook worden gemaakt, het ge
zag wordt toch wel aangevallen. Dat
gebeurt overigens overal in het
Westen. Wel zie je een interessant
verschil met Frankrijk, waar de ge
zagsuitoefening een meer autori
tair karakter heeft. Van de leraar tot
de burgemeester."
Tragiek
Een oplossing op korte termijn is er
dan ook niet. „Sterker nog: de tra
giek is dat als burgers zich niet uit
eigen beweging aan de regels hou
den, de overheid voor meer repres
sie zal kiezen. En dat zet de partijen
alleen maar verder tegen elkaar op."
Pogingen de sluiting van de ho
reca ordelijk te laten verlopen, lij
ken zo tot mislukken gedoemd.
Deze keer koos het kabinet er niet
voor de lockdown per direct af te
kondigen, zoals begin maart, toen
cafés en restaurants meteen dicht
moesten. Dat leidde tot problemen.
Maar ook nu weer liep het dus op
plekken uit de hand. Het is voor de
overheid lastig het goed te doen,
vinden de deskundigen. Wel heeft
de affaire rond de bruiloft van mi
nister Ferd Grapperhaus het gezag
verder ondergraven. Van den Brink:
,,Door zijn fout zien mensen hun
eigen gelijk bevestigd dat regels niet
na te volgen zijn. Dat is een vrij pri
mitieve reactie en het doet de zaak
geen goed, maar dat gebeurt wel."
toebrengt. De pandemie duurt al
ruim een halfjaar. Uit onderzoek
van het RIVM blijkt dat we welis
waar het beleid in grote mate steu
nen, maar ons er slecht aan houden.
Zo staat 84 procent achter de maat
regel om thuis te blijven bij klach
ten. Toch gaat 43 procent gewoon
met een hoest of loopneus naar het
werk, 64 procent bezoekt familie en
vrienden en 41 procent gaat nog
naar de horeca. En zelfs van de
mensen die positief zijn getest op
het coronavirus, ging de afgelopen
tijd een op de vijf nog gewoon naar
buiten.
Net als Bovens vindt Gabriël van
den Brink, emeritus hoogleraar
(maatschappelijke) bestuurskunde,
gezagscrisis een te groot woord.
Maar er is wel echt iets aan de hand
in ons land, vindt hij. ,,Sinds de ja-
Door zijn fout zien
mensen hun gelijk
bevestigd dat regels
niet zijn na te leven
- Gabriël van den Brink,
emeritus hoogleraar
ren 60 is een ondermijning van het
gezag gaande en dat is eigenlijk niet
meer gestopt. De individualisering,
de liberalisering, de gedachte 'wij
bepalen zelf wel wat de wet is', is
sinds toen in opmars."
Tot problemen leidt dat 'normaal
gesproken' niet, denkt Van den
Brink. „Behalve in noodsituaties als
deze. Dan wordt het alleen maar er-
GO
Ook als premier
Rutte streng
wordt, feesten
we lekker door
