II
Ontsnapt aan een snertmiddag
10 ZEELAND
WILLIAM VERSTRAETEN EERSTE DEEL ONDERZOEK IN HULST GEPRESENTEERD
Monnikenwerk
Begin 2017 las William
Verstraeten dat veel
vroege schilderijen en
tekeningen van
Vincent van Gogh, uit
zijn Nederlandse periode,
nog niet zijn ontdekt. Ze
zouden achtergebleven
zijn in zijn ouderlijk huis
toen hij naar het
buitenland vertrok.
Verstraeten (Hulst, 1951)
leek het mooi zo'n
werkje te vinden. Maar
hoe? Het idee kwam
toen hij met zijn jong
ste dochter in de auto zat. Zij riep
'gele auto' en gaf hem een stomp.
Dat bleek een leuk spelletje en na
in korte tijd zagen ze er nog drie.
Op basis van die ervaring koos
Verstraeten ervoor zijn intuïtie te
volgen. Hij besloot dat hij tussen
mei en november 2017 minstens 3
van die oude werkjes zou tegenko
men. Hij gaf het project de werkti
tel oranje Volvo.
Het vond er drie, waarvan één
bij het Zeeuws Veilighuis. Het
meest aansprekende was een
schilderijtje met twee voorwerpen
waarvan de verticale lijnen enigs
zins hellend zijn geschilderd. Dat
is volgens M.M. van Danztig, die in
1953 een boek uitbracht om het
werk van Van Gogh van vervalsin
gen te kunnen onderscheiden, een
belangrijk kenmerk van zijn werk.
Verstraeten besluit dat verder te
onderzoeken, nadat het van Gogh
Museum aangeeft mogelijke vond
sten alleen op basis van foto's te
beoordelen. Dat vind Verstraeten
te vrijblijvend. Eerst wil hij weten
of het klopt wat Van Dantzig be
weert. Met behulp van zijn doch
ter Charlie analyseerde hij alle be
kende werken van Van Gogh op
die kenmerken. Het resultaat van
dat onderzoek is het eerste deel
van de zoektocht naar de echtheid
van de aangekochte werkjes.
Het resultaat bevestigt de stel
ling: van de 1061 werken met per
spectief staan er op 817 werken één
of meer vormen schuin die nor
maal rechtop zouden staan. Op 703
werken is sprake van naar links
overhellen en op 114 hellen de vor-
Je kunt nooit meer
een Van Gogh zien
zonder te denken aan
de schuine lijnen
men naar rechts over. De resulta
ten van dat onderzoek zijn in een
lijvig boek samengebracht. Alle
werken zijn afgebeeld en op elke
reproductie is het overhellen met
lijnen aangeduid. Ook het aantal
graden van de afwijking wordt
steeds vermeld. In de benedenzaal
van 's Lands Huis toont Verstrae-
ten een aantal reproducties waar
op het hellen duidelijk zichtbaar
is, plus een aantal vitrines met do
cumentatie. In de bovenzalen
heeft hij het overhellen verbeeld.
Haartjes
Hij speelt verrassend met Stilleven
met kruiken door 4 reproducties
volgens een door het overhellen
bepaald systeem op de wand te
hangen. Ook hangt hij van een
aantal werken twee versies naast
elkaar: het origineel én een versie
waarin de voorwerpen zijn 'recht-
gezet'. Dan valt op dat die laatste
spanning missen. Het lijkt daarom
aannemelijk dat Van Gogh het
overhellen als bewust stijlmiddel
inzette. Het onderzoek is nog niet
afgerond. Zo loopt er een traject
waarbij de haartjes die op het
schilderijtje zijn aangetroffen
worden geanalyseerd. Zijn ze af
komstig van een marterharen pen
seel of wellicht van Van Gogh zelf?
P loing. Er valt een berichtje
in mijn brievenbus. Een
welkome afwisseling op uit
het raam staren en denken over de
pasvorm van mondkapjes. Aha,
van het werkgezelschap gods
dienstsociologie en godsdienstan-
tropologie, die berichtjes lees ik al
tijd gelijk. 'De coronatijd raakt ook
ons vakgebied: de studie van reli
gie, spiritualiteit en zingeving.
Welke impact heeft de coronatijd
en welke rol kunnen religie, spiri
tualiteit en zingeving spelen in de
huidige 'ontwrichte' samenleving?
Deze en andere vragen verdienen
onze wetenschappelijke aandacht.'
'Het tijdschrift Religie en Samen
leving wil een platform bieden
voor onderzoek naar 'Religie in tij
den van corona' en wel in de vorm
van een publiekssymposium, ge
baseerd op een themanummer.
Medio 2021 wordt dit symposium
gehouden (vermoedelijk beperkt
fysiek toegankelijk maar dan ook
online).' Halverwege volgend jaar
een online symposium, ik mag
toch hopen van niet. Wie haalt het
in zijn hoofd om nu zoiets te
schrijvenWe zitten nauwelijks
in de herfst. DSt helpt zo'n zin,
mopper ik tegen niemand in het
bijzonder.
Interessant is het wel, zo'n sym
posium, en het gezelschap is aan
genaam. Zou ik een bijdrage kun
nen leveren aan het themanum
mer van Religie en Samenleving?
Het onderzoek moet wetenschap
pelijk zijn, dus theoretisch moet
het ook kloppen. In de praktijk zie
ik genoeg. In Zeeland zijn online
kerkdiensten met veel bezoekers,
offline kerkdiensten waarbij ie
dere zondag een beperkt aantal
bezoekers op naam wordt uitgeno
digd (wie niet komt, moet zich af
melden). Kerkdiensten waar zoals
in (hoe grappig klinkt dat: 'her
steld') Staphorst wordt gezongen
of niet. Andere kerken vragen
vooraf te reserveren voor een plek
bij een kerkdienst. In mijn bele
ving kiezen vooral ouderen (risi
cogroep!) daarvoor. En wat zegt
dat? Gaan ouderen relaxter om
met dreiging van het virus? Of zijn
zij zo gelovig als de Staphorster
Jasper Schaapman die voor de ca
mera van RTV Oost zei: „Geloof
beschermt niet per se tegen een
virus. Ik kan ook ziek worden.
Maar God bestuurt alle dingen,
ook als we moeten sterven, is ons
leven in Zijn hand." Of vinden zij
sterven een aanvaardbaar risico,
kijken zij terug op een mooi leven,
dat voltooid genoemd zou kunnen
worden?
Geestelijke nood
Er is geestelijke nood. Daarover
stond op 6 oktober in de krant:
6 procent van de Zeeuwen die de
enquête van de PZC invulde, voelt
zich droevig of depressief. 71 pro
cent van de ondervraagden heeft
minder sociale contacten. Kerken
hebben zich gespecialiseerd in
zingevingsvragen, pastorale en
diaconale zorg. Geloofsgemeen
schappen bieden inspiratie op ba
sis van bronnen van wijsheid,
hulp aan armen en bezoek aan zie
ken. De behoefte daaraan lijkt mij
zonneklaar, maar kerken moeten
op dit gebied dan niet ook aan
banden worden gelegd.
Het aantal kerkgangers beper
ken, daar is wat voor te zeggen.
Maar ik denk dat kerken nu voor
een groter publiek dan de eigen
geloofsgenoten van waarde kun
nen zijn en daar ruimte voor ver
dienen. Langzaamaan schemert
het, merk ik op als ik naar buiten
kijk. Ik speel met ideeën en ben
dankbaar. Hoe simpel heeft één
mailtje kunnen voorkomen dat
deze middag een snertmiddag
werd.
zaterdag 10 oktober 2020
Een nieuwe Van Gogh ontdekt?
Nico Out
Hulst
Wiliam Verstraeten, Tweemaal stilleven met bierpullen. fotos nico out
oranje Volvo is weer zo'n onder
neming waarbij Verstraeten je an
ders laten kijken. Je kunt nooit
meer een Van Gogh zien zonder te
denken aan de schuine lijnen. Zo
als veel van wat wij zien wordt be
paald doordat we ooit door de
ogen van een kunstenaar keken.
T/m 1/12. oranje Volvo, William
Verstraeten. 's Landshuis, Steen
straat 37, Hulst. Ma. t/m za.
10.00-12.00 en 13.00-16.00 uur.
Zo. 14.00-16.00 uur.
Benedenzaal 's Landshuis in
Hulst.
José Baars
José Baars schrijft
wekelijks over
religie en kerken in
Zeeland. Kijk voor haar blog
op pzc.nl/monnikenwerk
